3. ΡΑΣΙΟΝΑΛΙΣΜΟΣ ή ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ -RATΙONALISM από το λατινικό RATΙO, στην ελληνική ΛΟΓΟΣ- είναι φιλοσοφικό σύστημα το οποίο εμπιστεύεται τη Σκέψη και όχι τις αισθήσεις

Εκεί ανήκει κάθε παραλλαγή της πεποίθησης οποία δίνει έμφαση στη σημασία του ΟΡΘΟΥ ΛΟΓΟΥ –ενίοτε εμπεριέχει κα τη ΔΙΑΙΣΘΗΣΗ- σε αντιπαράθεση με την αισθητηριακή εμπειρία. Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΓΝΩΣΗ ΘΕΜΕΛΙΩΝΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΟΡΘΟ ΛΟΓΟ.

Ο ΡΑΣΙΟΝΑΛΙΣΜΟΣ κορυφώνεται στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία στο έργο ορισμένων προσωκρατικών όπως ο ΠΑΡΜΕΝΊΔΗΣ και ο ΖΗΝΩΝ ο Ελεάτης. Ο ΠΑΡΜΕΝΊΔΗΣ ισχυρίζεται ότι «ανεξάρτητα από το τι μας λένε οι αισθήσεις, η βαθύτερη έννοια της ΑΛΛΑΓΗΣ περιέχει αντίφαση και ο ΟΡΘΟΣ ΛΟΓΟΣ αξιώνει να αποδεχθούμε ότι στην Πραγματικότητα δεν συντελείται καμία ΑΛΛΑΓΗ» Ο ΖΗΝΩΝ ενισχύει αυτή τη θεώρηση, προτείνοντας το εκπληκτικό παράδοξο ΄΄ο ΑΧΙΛΛΈΑΣ ΚΑΙ Η ΧΕΛΩΝΑ’’. Αυτοί και μερικοί οπαδοί τους εκφράζουν την ακμή του ακραίου Ρασιοναλισμού.

Όλοι οι ρασιοναλιστές των αιώνων που ακολούθησαν υπήρξαν λιγότερο ακραίοι έτσι που δύσκολα έφθαναν σε σημείο να αγνοούν τις αισθήσεις, ίσως επηρεασμένοι από το λόγια του Δημόκριτου –ενός παρά τρίχα ακραίου ΕΜΠΕΙΡΙΣΤΗ- ο οποίος ζητούσε ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ ΝΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΟΥΝ ΤΟΝ ΕΑΥΤΌ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΘΕΣΗ ΤΟΥ ΟΡΘΟΥ ΛΟΓΟΥ.