o ΛΟΓΟΣ και ο ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ

Βιομηχανία χαρτιού και οικολογικό κίνημα.

Και οι δύο υποστηρίζουν την ανακύκλωση, ωστόσο . . .

ο ΛΟΓΟΣ

Το χαρτί δεν καταστρέφει τα δάση.

1. Κατά τους προϊστορικούς χρόνους τα δάση κάλυπταν το 80% της έκτασης της Ευρώπης. Η εντατική εκμετάλλευσή τους ειδικά από την εποχή της Βιομηχανικής Επανάστασης έτσι που η δασική έκταση μειώθηκε σε λιγότερο από 25% κατά το τέλος του 19^ου αιώνα.

Ωστόσο από τη στιγμή που οι άνθρωποι της σύγχρονης εποχής συνειδητοποίησαν την αξία των δασών ως πηγής παραγωγικού πλούτου η συρρίκνωση των δασικών εκτάσεων άρχισε να περιορίζεται και ο ρυθμός εξέλιξης αναστράφηκε, μέσα από τη μεγάλης κλίμακας αναδάσωση που άρχισε στον 20^ο αιώνα. Οι μετρήσεις για το έτος 2002 έδειξαν ότι τα ευρωπαϊκά δάση καλύπτουν ήδη το 29% της έκτασης της Ευρώπης αν και όχι η κάλυψη δεν ισοκατανέμεται γεωγραφικά. Ενώ στη Βόρεια Ευρώπη η κάλυψη φθάνει το 50%, στη Νότια είναι μόλις στο 10%. Μετά το 1950, σε συγκριτικούς όρους, ο ρυθμός εξέλιξης της υλοτομίας, συγκρινόμενος με την αύξηση των δασικών εκτάσεων, μειώνεται συνεχώς.

Υπάρχουν έγκυρα στοιχεία που δείχνουν ότι τα γαλλικά λόγου χάρη δάση αυξάνονται κατά 20000 εκτάρια το χρόνο. Κατά τα τελευταία πενήντα χρόνια η επιφάνεια που καλύπτουν τα γαλλικά δάση έχει διπλασιαστεί και είναι σήμερα 15 εκατομμύρια εκτάρια.

2. Η βιομηχανία χαρτιού δεν χρησιμοποιεί παρά μόνο τα υποπροϊόντα του δάσους. Χρησιμοποιεί τις άκρες των δέντρων που προορίζονται για την ξυλουργική και για τη βιομηχανία επίπλων, όπως και τα ξακρίδια και τα άχρηστα υπολείμματα τα οποία θεωρούνται άχρηστα. Εξάλλου, σε συνεχώς αυξανόμενο ποσοστό κατά τις τελευταίες δεκαετίες, ως πρώτη ύλη χρησιμοποιεί το ανακυκλωμένο χαρτί.

3. Η ζήτηση του αγαθού συνεχώς αυξάνεται. Η ανάπτυξη της διαφήμισης, των επικοινωνιών, των ατομικών αναγκών, και του παγκόσμιου εμπορίου συνεισφέρουν στην αύξηση της ζήτησης χαρτιού σε παγκόσμια κλίμακα. Κατά την είσοδο στην ηλεκτρονική εποχή κατά την οποία η χειρόγραφη γραφή έχει αρχίσει να περιορίζεται οι ανάγκες για χαρτί φαίνεται όχι μόνο να υποχωρούν αλλά και να αυξάνονται. Τα εκατομμύρια φωτοαντίγραφα αναγκαία πλέον για τη λειτουργία των επιχειρήσεων, των εκπαιδευτηρίων και του τραπεζικού συστήματος, οι εκτυπώσεις που κάνει καθένας μόνος του από τον printer που έχει δίπλα στον προσωπικό του υπολογιστή, ο ορυμαγδός των εντύπων που φθάνουν στα σπίτια μας εκτυπωμένα με τη νέα τεχνολογία, οι έντυπες διαφημιστικές προτάσεις που έρχονται καθημερινά με το ταχυδρομείο και η αύξηση της προσφοράς και της ζήτησης καταναλωτικών

αγαθών όπως το χαρτί υγείας, το χαρτί κουζίνας και το χαρτί περιτυλίγματος

οδηγούν σε μια συνεχή αύξηση της ζήτησης χαρτιού διάφορων τύπων.

Η βιομηχανία χαρτιού παρουσιάζει έναν από τους μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης ανάμεσα στις αναπτυσσόμενες βιομηχανίες της εποχής μας . Κατά την τελευταία δεκαετία η παραγωγή χαρτιού στη Δυτική Ευρώπη έχει αυξηθεί κατά 40%.

Ο ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ

Οι βιομηχανίες χαρτιού καταστρέφουν τα δάση

Από τη στιγμή που ανακαλύφθηκε και μέχρι τον 19ο αιώνα για την παραγωγή χαρτιού του οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν κουρέλια και ίνες φυτών. Έπρεπε να φτάσουμε στον 19^ο αιώνα για να ανακαλυφθεί η πολτοποίηση του ξύλου, και να θεωρηθούν τα δάση πρώτη ύλη για την παραγωγή χαρτιού. Η αλλαγή αυτή δεν οφειλόταν στο γεγονός ότι με αυτό τον τρόπο θα παίρναμε χαρτί καλύτερης ποιότητας, αλλά στο ότι φαινόταν σαν ένας πιο αποτελεσματικός τρόπος για την κάλυψη των αναγκών. Η ανθρωπότητα δεν είχε συνειδητοποιήσει τις απειλές που έκρυβαν οι βιομηχανικές εφαρμογές για την περιβαλλοντική ισορροπία. Τα δάση έμοιαζαν άφθονα και η λύση της παραγωγής χαρτιού μέσω υλοτομίας φαινόταν ιδανική.

Σήμερα ξέρουμε ότι αυτό δεν είναι αλήθεια. Πολλά δάση αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης. Ακόμα και τα τροπικά δάση της Νότιας Αμερικής, που έχουν χαρακτηρισθεί οι πνεύμονες του πλανήτη, αποψιλώνονται με ένα ρυθμό εξαιρετικά επικίνδυνο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της αμερικανικής Ένωσης Συνειδητοποιημένων Επιστημόνων (UCS), κάθε χρόνο καταστρέφεται έκταση τροπικού δάσους ίση με το μέγεθος της πολιτείας της Nέας Yόρκης! Και μεγάλο μέρος της καταστροφής οφείλεται στη βιομηχανική υλοτομία. Οι ανάγκες είναι τεράστιες. Ένα εναλλακτικό πρόγραμμα στις HΠA, το Magazine Paper Project, που προωθεί την αξιοποίηση ανακυκλώσιμου χαρτιού, υπολόγισε ότι ένα περιοδικό όπως "National Geographic" χρειάζεται για τις εκδόσεις του πάνω από μισό εκατομμύρια δένδρα τον χρόνο, για τις ανάγκες τους μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες!

Η σπάταλη κατανάλωση δασικών εκτάσεων δεν μπορεί να συνεχισθεί. Ήδη, το ένα τρίτο του χαρτιού που παράγεται στις αναπτυσσόμενες χώρες -σύμφωνα με εκτίμηση του OHE- δεν προέρχεται από δέντρα. Και η πρόταση για διεύρυνση της ανακύκλωσης δεν είναι η μοναδική. Μια σχετικά καινούρια θεώρηση είναι αυτή που προτείνει:

Χαρτί από βαμβάκι, λινάρι, άχυρο και υπολείμματα ζαχαροκάλαμου. Γιατί όχι; Η καταστροφή των δασών ως αναγκαίο τίμημα για την παραγωγή χαρτιού, μπορεί να αποτελέσει πια μια ιστορικά ξεπερασμένη παρένθεση. Η σύγχρονη τεχνολογία δίνει τη δυνατότητα για την παραγωγή υψηλότατης ποιότητας χαρτιού χωρίς να κοπούν δένδρα. Η νέα τάση ονομάζεται free - tree paper.

Η βιομηχανία του tree-free paper, αν και μικρή ακόμα, αναπτύσσεται δυναμικά και στα ανεπτυγμένα κράτη. Oι πρώτες ύλες που χρησιμοποιεί έχουν μεγάλο εύρος. Kατ αρχήν, μια σειρά φυτά, όπως το κενάφ (που φύεται στην Aφρική και παράγει ένα εξαιρετικό πολτό χαρτιού), η κάνναβη, το λινάρι και το βαμβάκι. Aξιοποιήσιμα είναι επίσης μια σειρά αγροτικά υπολείμματα, όπως το άχυρο (προερχόμενο είτε από σιτάρι είτε από ρύζι), τα κατάλοιπα αποχύμωσης του ζαχαροκάλαμου, οι ίνες του ανθού της μπανάνας, καθώς και κομμάτια γρασιδιού. Επίσης, χρησιμοποιούνται κουρέλια από διάφορα υφάσματα, όπως ακριβώς γινόταν πριν ανακαλυφθεί η πολτοποίηση του ξύλου.

Λιγότερα χημικά

Σύμφωνα με την UCS η παραγωγή χαρτιού απ' αυτές τις πηγές είναι πολλαπλά χρήσιμη. Όχι μόνο προφυλάσσει τα δάση, αλλά χρησιμοποιεί πολύ λιγότερα χημικά, ενώ καταναλώνει και λιγότερη ενέργεια.

Βέβαια η UCS τονίζει ότι η tree-free παραγωγή πρέπει να είναι απαλλαγμένη και από τα χημικά, όπως η χλωρίνη και τα παράγωγά της, που χρησιμοποιούνται για να γίνει λευκό το χαρτί.

Eίδη χαρτιού που είναι απαλλαγμένα από τοξικά κυκλοφορούν ήδη στην αγορά με τις ενδείξεις TCF (που σημαίνει προϊόν ολοκληρωτικά απαλλαγμένο από χλωρίνη) και PCF, που περιέχει και ανακυκλωμένο χαρτί.

Ο συνδυασμός χαρτιού που προέρχεται από ανακύκλωση με χαρτί tree-free θεωρείται η καλύτερη λύση. Το σίγουρο είναι ότι υπάρχει και είναι απόλυτα ρεαλιστική πια μια φιλική προς το περιβάλλον επιλογή, όσον αφορά την παραγωγή χαρτιού. Οι μεγάλοι παραγωγοί και οι μεγάλοι αγοραστές πρέπει να επιλέξουν "πράσινα". Αλλά είναι και στο χέρι του κάθε καταναλωτή να πιέσει σε αυτή την κατεύθυνση...