Ανδρέας Ιωάννου Κασσέτας

ΠΕΕΦ είναι η «πλάσμα της φαντασίας μας»

Παγκόσμια Ένωση Εννοιών Φυσικής

Ήταν όλες εκεί

Ήταν όλες εκεί, όλες τους έννοιες της Φυσικής, καθεμιά τους με ένα ειδικό σημαινόμενο και με εμπειρία σε σαλόνια ευρωπαϊκά -και όχι μόνο - πλάσματα της αφαιρετικής Σκέψης ανθρώπων - φυσικών οι οποίοι είχαν φροντίσει να τις βαφτίσουν – χωρίς, εννοείται, την παρουσία ιερωμένου – δίδοντάς τους διάφορα ονόματα, έτσι που καθεμιά τους είχε τουλάχιστον εκατό για να μπορεί να υπάρχει στα σχολεία, στα πανεπιστήμια και στα ερευνητικά εργαστήρια της παγκόσμιας Βαβέλ

έτσι που η γνωστή στους γερμανόφωνους μαθητές Masse, - και με το άρθρο της Die Masse - στα σχολεία και τα πανεπιστήμια της Βενεζουέλας, και της Αργεντινής ακούει στο La masa, στο Τορίνο οι φοιτητές οπαδοί της Γιούβε -και όχι μόνο αυτοί- τη φωνάζουν La massa, για τους Πορτογάλλους και τους Βραζιλιάνους μαθητές είναι A massa, για τους Ολλανδούς De massa, στα σχολεία των γαλλόφωνων είναι la mass, the mass λένε οι αγγλόφωνοι μαθητές όλου του πλανήτη , οι Σουηδοί, οι Νορβηγοί και οι Δανοί μαθητές τη φωνάζουν masse, Σέρβοι, Κροάτες Πολωνοί, Αλβανοί και Βάσκοι τη λένε masa, οι Ρουμάνοι Masă, οι Φιλανδοί massa, στη Βουλγαρία και στη FYROM τη φωνάζουν maca, οι Ρώσοι macca, οι Ισλανδοί massi, οι Λιθουανοί masė, οι Εσθονοί masse αλλά σε καθόλου λίγες περιοχές του πλανήτη ακούει σε όνομα που δεν αντλήθηκε από τη δεξαμενή της ελληνικής γλώσσας. Οι Τσέχοι τη λένε Hmotnost, οι Τούρκοι και οι Αζέροι Kütle, ενώ στα σχολεία της Ουγγαρίας κυκλοφορεί με το όνομα Τömeg.

Στη σημερινή βραδινή δεξίωση των εννοιών η έννοια ΜΑΖΑ, έχει έλθει από νωρίς, καλοντυμένη, ώριμη, ευτραφής και με καλοδιατηρημένες καμπύλες παρά τα χρόνια της, έχει ήδη δοκιμάσει το δεύτερο ποτό, αδιαφορώντας για τα κιλά της, και περιφέρεται με το ποτήρι στο χέρι, σε κάποια στιγμή συναντά την έννοια ΑΔΡΑΝΕΙΑ, το alter ego της, να συζητά με τη ΡΟΠΗ ΑΔΡΑΝΕΙΑΣ, ανταλλάσσει μαζί τους ματιές με νόημα, για να συνεχίσει την ως προς το πάτωμα μεταφορική της κίνηση με το ποτήρι στο χέρι , καθώς αναμένει τις δύο βασίλισσες, τη συνομήλική της βασίλισσα του κάποτε αλλά και τη νεώτερή της βασίλισσα του σήμερα με την οποία ξέρει πολύ καλά ότι κάτι ιδιαίτερο τη συνδέει.

Βασίλισσα για τα πρώτα 150 χρόνια

Ωστόσο στην άλλη άκρη της αίθουσας η «βασίλισσα του κάποτε» έχει ήδη κάνει την εμφάνισή της, είναι μία από τις γηραιότερες της μεγάλης παρέας , σχεδόν συνομήλικη με τη Φυσική, έχει ήδη κλείσει τα 300 και αντιμετωπίζεται με ιδιαίτερα ιδιαίτερο σεβασμό γιατί χάρη σε αυτήν και σε μερικές ακόμα, γεννήματα της σκέψης τους, οι σκαπανείς του 17^ου αιώνα κατάφεραν να οικοδομήσουν το τετραώροφο. Βασίλισσα του κάποτε είναι βέβαια η στην ελληνική γλώσσα έννοια ΔΥΝΑΜΗ, που για τους Ευρωπαίους μαθητές έρχεται στις σχολικές αίθουσες με ονόματα αντλημένα κυρίως από τα τρία μεγάλα κλαδιά των γλωσσών της ηπείρου,

από το ΛΑΤΙΝΙΚΟ - the force όπως την μετέφρασαν οι Άγγλοι με βάση τη λατινική λέξη Vis που είχε χρησιμοποιήσει ο «πατριάρχης», La Force τη λένε οι γαλλόφωνοι, Forţă οι Ρουμάνοι, Forza οι Ιταλοί, Força οι Πορτογάλοι και οι καταλανοί της Μπαρτσελόνα,, οι Ισπανοί Fuerza, αλλά και οι Αλβανοί τη λένε Forca

από το ΣΛΑΒΙΚΟ - οι Τσέχοι Síla, οι Πολωνοί Siła, οι Κροάτες, οι Σέρβοι και οι Σλοβένοι Sila , Ρώσοι, οι Ουκρανοί, οι Βούλγαροι και οι της FYROM Сила, οι Λευκορώσοι Сіла και από

το ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ - Αυστριακοί και Γερμανοί τη λένε Kraft, οι Σουηδοί, οι Δανοί, οι Νορβηγοί επίσης Kraft, οι Ισλανδοί Kraftur, οι Ολλανδοί Kracht - ,

Οι ΑΛΛΟΙ - που όπως και οι Έλληνες μιλούν με γλώσσες που δεν προέρχονται από τα τρία μεγάλα κλαδιά - της έχουν δώσει ονόματα διαφορετικά. Jõud λένε τη έννοια ΔΥΝΑΜΗ οι Εσθονοί , οι Λιθουανοί Jėga, οι Λεττονοί Spēks, erő τη λένε οι Ουγγαρέζοι, Indar οι Βάσκοι, Voima οι Φιλανδοί, Kuvvet οι Τούρκοι, ενώ οι Ιάπωνες τη λένε chikara.

Η μεγάλη σάλα έχει γεμίσει με τις Έννοιες , σε μια παρέα λίγο παράμερα, κρατώντας στο χέρι καθεμιά το δικό της ποτό, έχουν κάνει πηγαδάκι, όλες οι θυγατέρες της κάποτε βασίλισσας, οι περισσότερες όπως εκείνη έννοιες/μεγέθη διανυσματικά – η ροπή, τέκνο των τρυφερών συναντήσεών της με την έννοια ΘΕΣΗ, η Ώθηση πλάσμα νοητικό γεννημένο από τη συναντήσεις της με την ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ, η ΕΝΤΑΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΠΕΔΙΟΥ γέννημα των σχέσεών της με την ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ αλλά και άλλες όπως η έννοια ΠΙΕΣΗ τέκνο και αυτό δικό της μετά από συνεύρεση με τη γεωμετρική ΕΜΒΑΔΟΝ, ενώ ένα παιδιά της που άργησαν να έλθουν στον κόσμο - εκείνη είχε περάσει τα εκατό όταν η συνάντησή της με τη ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗ έδωσε τον απρόσμενο καρπό- μια έννοια μέγεθος/βαθμωτό που όλοι θα τη θεωρούσαν ένα «ΔΙΚΟ ΤΗΣ ΕΡΓΟ», αλλά αυτή, αφού πήρε και το όνομα ΕΡΓΟ ΔΥΝΑΜΗΣ, έμελλε να ανοίξει τον δρόμο για την επόμενη μεγάλη βασίλισσα των εννοιών, την ΕΝΕΡΓΕΙΑ, ενώ μαζί με τη γεννημένη τον 19^ο αιώνα ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ θα έκανε καριέρα στις λεωφόρους του Μακρόκοσμου, ως ΜΕΤΑΒΙΒΑΖΟΜΕΝΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ, ενώ αυτό που θα συνέβαινε και για τους δύο Κόσμους και με την έννοια ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ, θα έκανε δηλαδή κι εκείνη καριέρα ως ΜΕΤΑΒΙΒΑΖΟΜΕΝΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Στην ίδια παρέα με τις θυγατέρες της ΔΥΝΑΜΗ και οι άλλες σχεδόν συνομήλικες, παιδιά του 17^ου αιώνα, η ΤΑΧΥΤΗΤΑ, η ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ, η ΟΡΜΗ και η ΣΤΡΟΦΟΡΜΗ, καθεμιά τους με ένα δικό της σημαινόμενο αποκτά νόημα ως προς κάποιο ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ, ανήκουν και οι τρεις στην οικογένεια των διανυσματικών, είναι δηλαδή έννοιες που εκτός από ένα ποσοτικό χαρακτηριστικό προσδιορίζονται και από κάποιο γεωμετρικό στοιχείο που θα πει ότι σε κάθε χρονική στιγμή προς ένα «κάπου» του χώρου κατευθύνονται.

Ως και οι Ιάπωνες τη λένε Enerugī

Από τα μεγάφωνα ανακοινώνεται η εμφάνιση της μέχρι και σήμερα βασίλισσας, αυτής η οποία τον 19^ο αιώνα απέσπασε από την έννοια ΔΥΝΑΜΗ την αίγλη της πρωταγωνίστριας, χωρίς όμως να την εξαφανίσει. Είναι βέβαια η ΕΝΕΡΓΕΙΑ και κάνει την εμφάνισή της ως θηλυκού γένους Ιανός με τα δύο της πρόσωπα, το Kinetic και το Potential σε γλώσσα αγγλική, με τα οποία κυκλοφορεί στους δρόμους του Μικρόκοσμου γιατί στις λεωφόρους του Μακρόκοσμου συναντάς αρκετές, όπως η ΧΗΜΙΚΗ και η ΘΕΡΜΙΚΗ, που δηλώνουν ότι είναι μορφές της. Χαιρετά με ένα νεύμα όλες τις άλλες, κλείνει το μάτι στην έννοια ΜΑΖΑ για να ενθαρρύνει τις θεωρήσεις των φυσικών του 20^ου αιώνα που τις θέλουν να μεταμορφώνονται η μια στην άλλη και οι οξυδερκείς παρατηρητές διακρίνουν στο ύφος της μια αδιόρατη υπεροψία που εδράζεται στο γεγονός ότι από τις έννοιες με τις οποίες οικοδομήθηκε η Φυσική εκείνη ήταν που πρόσφερε μια γέφυρα για να επικοινωνήσει η Φυσική με τη Χημεία και τη Βιολογία αλλά και στο ότι τα διάφορα ονόματα που χρησιμοποιούν γι αυτήν οι μαθητές, οι φοιτητές και οι ερευνητές όλου του Κόσμου έχουν την ΙΔΙΑ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΡΙΖΑ Το όνομα Enerji, που χρησιμοποιούν γι αυτήν οι μαθητές στα σχολεία του Αζερμπαϊτζάν και της Τουρκίας , θυμίζει οπωσδήποτε το Energi με το οποίο την κατονομάζουν όλοι οι Σκανδιναβοί, αλλά και το Εnergia των Ούγγρων, των Φιλανδών και των Εσθονών, το Energía των μαθητών της Αργεντινής και της Ουρουγουάης, το Εnergija των Σέρβων, το Energjia, Energjia kinetike, Energjia potenciale των Αλβανών, το energie των Αυστριακών, των Γερμανών και των Τσέχων , το Енергия των Ρώσων και των Βουλγάρων ακόμα και το Enerugī των Γιαπωνέζων και για μια Ιταλίδα μαθήτρια που έχει μεγαλώσει με Εnergia θα είναι μία από τις λίγες λέξεις που θα καταλάβει από έναν Ουγγαρέζο συνομήλικό της. Μια «παγκοσμιοποίηση» χωρίς αντίστοιχο στον χώρο των εννοιών δεδομένου ότι στο ζήτημα αυτό η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ξεπερνά ακόμα και την έννοια ΜΑΖΑ.

Η βασίλισσα απλώνει με αβρότητα το χέρι στη συνομήλικη ΕΝΤΡΟΠΙΑ την οποία σέβεται ιδιαίτερα για να αναζητήσει στη συνέχεια ένα ποτό με αρκετά τζάουλ και να προσεγγίσει με αυτό και τις άλλες της ίδιας γενιάς την ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΠΕΔΙΟΥ πεδίου και την ΗΛΕΚΤΡΕΓΕΡΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ - έννοιες που δεν θα μπορούσαν να έχουν επινοηθεί χωρίς τη δυναμική ενέργεια τη μία δηλαδή από τις μορφές της βασίλισσας – την ειδική γραμμομοριακή θερμότητα υπό σταθερή πίεση που από τους φυσικούς αποκαλείται «σεπέ» – c_p – ενώ δέχεται με αβρότητα τη χειραψία από άλλες συνομίληκες, ανάμεσά τους η ΕΝΤΑΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ, η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ, η ΕΙΔΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ, η ΧΩΡΗΤΙΚΟΤΗΤΑ, η ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΑΥΤΕΠΑΓΩΓΗΣ και η ΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΡΟΗ.

Οι περισσότερες από τις καλεσμένες έχουν γεννηθεί είτε στο δεύτερο μισό του 17^ου αιώνα είτε τον 19^ο αιώνα στον οποίο και ο τοκετός της βασίλισσας. Μία από τις λίγες που ήλθαν «σε φως 18^ου αιώνα» , στον οποίο οι ερευνητές επινόησαν τρόπους να προσδιορίζουν την τιμή της είναι και η ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ. Έχει προσεγγίσει τις «ενεργειακή» ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ και τη ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ, η οποία δηλώνει ότι σε φαινόμενα Μακρόκοσμου είναι κι αυτή ΕΝΕΡΓΕΙΑ, και έχουν ανοίξει πηγάδι με αναμνήσεις από τη συμμετοχή τους στην οικοδόμηση -μέσα του 19^ου αιώνα -του ορόφου Θερμοδυναμική.

Ανάμεσα στο πλήθος των καλεσμένων περιφέρονται και κάποιες ιδιαίτερα σημαντικές έννοιες της Φυσικής, όπως η ΠΕΔΙΟ και η ΚΥΜΑ, που δεν ανήκουν στις «μεγέθη», οι φυσικοί δηλαδή τις έχουν θεωρήσει αναγκαίες για την περιγραφή και την ερμηνεία του Κόσμου χωρίς να τους αποδώσουν κάποιο ποσοτικό χαρακτηριστικό.

Είναι καλεσμένες επίσης και οι ηλικίας άνω των δύο χιλιάδων ετών θυγατέρες της Γεωμετρίας - ΣΗΜΕΙΟ, ΓΡΑΜΜΗ, ΑΠΟΣΤΑΣΗ, ΕΜΒΑΔΟΝ, ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ, ΟΓΚΟΣ – καθώς και ορισμένες – ΚΕΝΤΡΟ ΜΑΖΑΣ, ΓΩΝΙΑ ΔΙΑΘΛΑΣΗΣ, ΑΞΟΝΑΣ ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΗΣ, ΔΙΑΝΥΣΜΑ , ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ, ΥΛΙΚΟ ΣΗΜΕΙΟ - που έχουν προκύψει από τη συγκρυστάλλωση στοιχείων της Γεωμετρίας με Φυσική.

-

Το μέγα βραβείο Αλληλεγγύης

Οι οργανωτές καλούν καθεμιά από τις κυρίες να βρει τη θέση που έχει ήδη προγραμματιστεί γι αυτήν σε συγκεκριμένο τραπέζι .

Σε ένα από αυτά έχουν καθίσει στη μία κορυφή η ΚΥΜΑ στην άλλη ΠΕΔΙΟ, γύρω όλες εκείνες που τις ενώνει κάποια σχέση με τις δύο προκαθήμενες. Η ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΔΙΑΔΟΣΗΣ , η ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ, η ΜΗΚΟΣ ΚΥΜΑΤΟΣ, η ΔΕΙΚΤΗΣ ΔΙΑΘΛΑΣΗΣ, η ΔΙΑΝΥΣΜΑ POINTING, από τη μια πλευρά, ενώ από την άλλη η ΡΟΗ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΥ ΠΕΔΙΟΥ, η ΕΝΤΑΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΠΕΔΙΟΥ, και η αντίστοιχη ΡΟΗ. Ανάμεσά τους και μια με ύφος νεράιδας, η πιο γρήγορη από όλες με το όνομα ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ και με παγκόσμιο σύμβολο το c αλλά και μια ακόμα παράξενη έννοια που εμπεριέχει τρεις, καθεμιά είναι συγχρόνως οι δύο άλλες. Πρόκειται για τις ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ, ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΟ ΚΥΜΑ, ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ.

Σε ένα άλλο πάλι αυτά υπάρχουν ταμπέλες για όλες εκείνες που τις συνδέει το ότι είναι παιδιά του 20^ου αιώνα. Έχουν ήδη βρει εκεί τη θέση τους ανάμεσα σε άλλες η ΧΡΟΝΟΣ ΗΜΙΖΩΗΣ, η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΑΝΑ ΝΟΥΚΛΕΟΝΙΟ, η ΤΕΤΡΑΔΙΑΣΤΑΤΟΣ ΧΩΡΟΣ, η ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΣΤΑΘΜΗ, η ΚΒΑΝΤΩΣΗ, η ΚΒΑΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ, η ΤΕΛΕΣΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, η ΚΥΜΑΤΟΣΥΝΑΡΤΗΣΗ, η ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑΣ, η ΤΡΟΧΙΑΚΟ, η ΚΒΑΝΤΙΚΟ ΚΕΝΟ, η ΣΤΑΘΜΗ FERMI, η ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ ΟΡΜΗΣ, η ΧΡΩΜΑ ενός κουάρκ, η ΥΠΕΡΣΥΜΜΕΤΡΙΑ, όλες τους με ηλικία διψήφια καμία τους δεν έχει συμπληρώσει τα εκατό, ζωηρές αλλά και σχετικά ανασφαλείς, τα νιάτα τους είναι δύσκολο να τα κρύψουν.

Οι οργανωτές φροντίζουν για το φαγητό διότι σε λίγο πρόκειται να αρχίσει η παρέλαση. Κάποιες από αυτές θα παρελάσουν για να αφηγηθούν τις περιπέτειές τους στα σχολικά βιβλία Φυσικής του Γυμνασίου και του Λυκείου.

Η ιδέα της παράξενης δεξίωσης είναι να δοθεί ένα βραβείο Αλληλεγγύης στην

πιο ταλαιπωρημένη από τις έννοιες της Φυσικής στα ελληνικά βιβλία για τη διδασκαλία της Φυσικής στο Γυμνάσιο και το Λύκειο.

Οι υποψήφιες είναι αρκετές . Η ακρόαση όλων αυτών που θα πουν θα γίνεται από γιγαντοοθόνη. Ορισμένες από τις έννοιες - η ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ ΟΡΜΗΣ και η ΧΡΩΜΑ ενός κουάρκ, θα εκφράσουν το προσωπικό τους παράπονο γιατί αγνοούνται απόλυτα από τα Προγράμματα Σπουδών για τη διδασκαλία της Φυσικής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

Το ενδιαφέρον όμως επικεντρώνεται σε εκείνες που διδάσκονται μέσα από τα σημερινά Προγράμματα όπως η ΣΤΡΟΦΟΡΜΗ, η ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ, η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ, η ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ και η ΥΛΙΚΟ ΣΗΜΕΙΟ. Ήδη έχει ήδη πάρει τον λόγο η έννοια ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ,

η φωνή της από τα μεγάφωνα, η εικόνα της στην τεράστια οθόνη.

Εγώ η ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ

Ως έννοια της Φυσικής είμαι διακοσίων περίπου ετών και το όνομα που μου έδωσαν οι ερευνητές το πήραν από τη πανάρχαια συνώνυμη έννοια της καθημερινής ζωής με σημασία που συγγενεύει μόνο με το ζεστό και θεωρείται άρνηση του ψύχους. Αυτό είχε σαν συνέπεια να δυσκολεύονται οι άνθρωποι να με καταλάβουν, να κατανοήσουν τι ακριβώς είμαι. Ίσως πρέπει να κατανοήσουν προηγουμένως ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ .

ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ

Δεν ανήκω σε κάποιο σώμα ή σύστημα, δεν είμαι δηλαδή «θερμότητα ενός σώματος» όπως είναι η κινητική ενέργεια.

Δεν χαρακτηρίζω την ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ενός συστήματος σε ισορροπία όπως συμβαίνει με τη θερμοκρασία, με την πίεση και με τη Θερμική εσωτερική ενέργεια.

Δεν είμαι μια από τις ΜΟΡΦΕΣ ενέργειας ενός συστήματος, όπως η κινητική ή η δυναμική και – σε επίπεδο Μακρόκοσμου – η Χημική ενέργεια

Δεν αποτελώ την άρνηση του ψύχους. Αν ανακατέψετε κρύο νερό με ακόμα πιο κρύο νερό οι μετρήσεις δείχνουν ότι στη διεργασία που ακολουθεί ΜΕΤΑΒΙΒΑΖΕΤΑΙ «κάτι» αυθόρμητα από το λιγότερο κρύο στο πιο κρύο και αυτό που μεταβιβάζεται δεν είναι «βαθμοί Κελσίου».

Οι φυσικοί άργησαν μέχρι να διακρίνουν ότι αυτό που μεταβιβάζεται είναι ποσότητα ενέργειας, είναι θερμότητα.

Κι ακόμα. Δεν έχει νόημα το να λέμε ότι ΔΙΑΔΙΔΟΜΑΙ ΜΕ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ. Αυτό σχετίζεται με εννοιακά κατάλοιπα του 19^ου αιώνα. Και εδώ και έναν αιώνα τουλαχιστον θεωρούμε ότι Η Ακτινοβολία είναι ένας ακόμα Μηχανισμός μεταβίβασης ενέργειας με φωτόνια - όπως εγώ - ο οποίος δεν έχει ανάγκη από ΔΙΑΦΟΡΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ. Βέβαια μια παραδοσιακή διδασκαλία για ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ – στην οποία εξακολουθούν να επιμένουν κυρίως οι Άγγλοι - μπορεί να βάζει φαινομενικά μια τάξη στο ερώτημα «πώς μπορεί να ζεσταθεί ένα σώμα;» αλλά μακροπρόθεσμα συμβάλλει στο να μη γίνεται κατανοητό τι ακριβώς είναι η θερμότητα ως έννοια της Επιστήμης.

ΤΙ ΕΙΜΑΙ

Είμαι ΜΕΤΑΒΙΒΑΖΟΜΕΝΗ – transfer – ΕΝΕΡΓΕΙΑ από ένα σύστημα σε ένα άλλο και στο ζήτημα αυτό έχω κάτι κοινό με την έννοια ΕΡΓΟ. Η έννοια έργο περιλαμβάνει όλες τις διεργασίες μεταβίβασης ενέργειας που σχετίζονται με δυνάμεις, βαρυτικές, ηλεκτρομαγνητικές ή άλλης μορφής, αλλά εξαιρεί τη

μεταβίβαση ενέργειας που προέρχεται από διαφορές θερμοκρασίας.

Η ΜΕΤΑΒΙΒΑΖΟΜΕΝΗ ΑΥΤΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ είμαι εγώ.

Μπορεί να μη χαρακτηρίζω την κατάσταση θερμοδυναμικής ισορροπίας ενός αερίου αλλά συμβάλλω στο να περιγραφή η ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ μετάβασης από μία κατάσταση σε μια άλλη.

ΟΙ ΤΑΛΑΙΠΩΡΙΕΣ ΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Οι Έλληνες, μαθητές και μαθήτριες, με συγχέουν με τη Θερμοκρασία και ακόμα περισσότερο με τη Θερμική Ενέργεια. Δεν μπορούμε να πούμε όμως ότι οι μαθητές και οι μαθήτριες είναι οι βασικοί υπεύθυνοι της σύγχυσης και το ΛΑΘΟΣ τους πρέπει να το παίρνουμε ΑΓΚΑΛΙΑ.

Σας παρουσιάζω έναν απομαγνητοφωνημένο διάλογο από σχολική τάξη Β΄ Γυμνασίου

Κυρία κυρία

Διάβασα στο βιβλίο της Β΄ Γυμνασίου στη σελίδα 121 ότι ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ: Μια μορφή ενέργειας

Ωστόσο στη σελίδα 102 αναφέρεται ότι μορφές ενέργειας εκτός από τη Μηχανική, τη Χημική, την Ηλεκτρική, την Ακτινοβολία και την Πυρηνική είναι και η ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ και όχι η θερμότητα.

Κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ και η ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ είναι το ίδιο πράγμα. Ωστόσο ο αδελφός μου άνοιξε το βιβλίο της Α΄ Λυκείου – σελίδα 270 – και μου έδειξε ότι γράφει πως η ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ - όπως και το ΕΡΓΟ - ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΡΦΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ,

Τελικά τι συμβαίνει; Η θερμότητα είναι ΜΟΡΦΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ; Το έργο είναι ΜΟΡΦΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ;

Τι ακριβώς σημαίνει «μορφή ενέργειας;» Η ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ είναι ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ;

Το βιβλίο της Α΄ Λυκείου τα λέει λάθος ;

Σας παρουσιάζω έναν ακόμα διάλογο από σχολική τάξη Α΄ Λυκείου

Κύριε, κύριε . . . . . Στη σελίδα 270 του βιβλίου διάβασα ότι «Το έργο δεν είναι ενέργεια».

Το έργο μετράει την ενέργεια που μεταφέρεται από ένα σώμα σε ένα άλλο λόγω άσκησης δύναμης χωρίς αυτό ( το έργο ) να είναι ενέργεια. Στη ίδια σελίδα διάβασα και ότι «Η θερμότητα δεν είναι ενέργεια»

Η θερμότητα μετράει την ενέργεια που μεταφέρεται από το ένα σώμα στο άλλο χωρίς η ίδια να είναι μορφή ενέργειας.

Στο μεταξύ στη σελίδα 223 είχα διαβάσει ότι: Κατά την κίνηση ενός σώματος σε οριζόντια επιφάνεια με τριβή η ενέργεια W₃ ( σημ. ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΤΡΙΒΗΣ ) μετατρέπεται, σε θερμότητα.

Αν πιστέψω αυτά που διαβάζω στη σελίδα 270 είναι αναπόφευκτο να ρωτήσω :

«Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ δηλαδή ΜΕΤΑΤΡΕΠΕΤΑΙ ΣΕ ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ; »

Και η σύγχυσή μου διατηρήθηκε – η Αρχή της Διατήρησης της Σύγχυσης – όταν στη σελίδα 272 διάβασα ότι

«κατά τη λειτουργία ενός ηλεκτρικού κινητήρα λόγω τριβών και αντιστάσεων παράγεται θερμότητα» ενώ στη σελίδα 274 ξαναδιάβασα ότι «Η ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας η οποία μετατρέπεται σε θερμότητα»

Το ερώτημα μου : Εφόσον ( σελ. 272 ) η ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ είναι μορφή ενέργειας, είναι δυνατόν η μορφή αυτή ενέργειας

ΝΑ ΜΕΤΑΤΡΕΠΕΤΑΙ ΣΕ ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ;

Κι ακόμα . Στη σελίδα 274 διάβασα «Όταν ο λαμπτήρας φωτοβολεί η ηλεκτρική ενέργεια μετατρέπεται σε ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ».

Το ερώτημά μου : Και τι ακριβώς είναι η πρωτοεμφανιζόμενη έννοια ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ;

Πρώτο ενδεχόμενο. Μήπως θερμική ενέργεια είναι η ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ; Τότε γιατί στην ίδια σελίδα χρησιμοποιούνται δύο όροι διαφορετικοί; Αλλά και πως εξηγείται το «η ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΝΑ ΜΕΤΑΤΡΕΠΕΤΑΙ ΣΕ ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ» ;

Δεύτερο ενδεχόμενο. Μήπως η ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ δεν είναι ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ;

Σας παρουσιάζω έναν τρίτο διάλογο από σχολική τάξη Β΄ Λυκείου

Κύριε . . κύριε . . . . . Στο βιβλίο Φυσική Κατεύθυνσης, στη σελίδα 41, διάβασα ότι «η ενέργεια που μεταφέρεται λόγω διαφοράς θερμοκρασίας δύο σωμάτων ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ» και πιστεύω ότι κατάλαβα τι είναι θερμότητα. Αλλά και εσείς ο ίδιος μας είχατε τότε πει οι διατυπώσεις όπως « δια της τριβής παράγεται θερμότητα είναι κατάλοιπα του 19^ου αιώνα». Στο ίδιο όμως βιβλίο στη σελίδα 222 διαβάζω «να υπολογιστεί η Θερμότητα που θα παραχθεί στο κύκλωμα» και στην 226 «να υπολογιστεί η Θερμότητα που παράχθηκε στην αντίσταση» .

Τι συμβαίνει τελικά με τη θερμότητα ;

Και πρέπει να ομολογήσω ότι στο βιβλίο Γενικής Παιδείας στη σελίδα 89 διάβασα ΚΑΤΙ το οποίο ΚΑΙ ΜΟΥ ΑΡΕΣΕΙ αλλά ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΤΑΛΑΒΑ. Αναφέρεται στο φαινόμενο Joule και γράφει ότι « Αν υποθέσουμε ότι η θερμοκρασία του αγωγού παραμένει σταθερή τότε η προσφερόμενη ηλεκτρική ενέργεια στον μεταλλικό αγωγό είναι ίση με τη θερμότητα που μεταφέρεται από τον αγωγό στο περιβάλλον». Αυτό μάλιστα. Εναρμονίζεται με όσα έχω καταλάβει για την έννοια Θερμότητα από τη διδασκαλία της Θερμοδυναμικής

Σκέφτομαι επίσης ότι η σύγχυση των μαθητών στην προσπάθεια να με κατανοήσουν και να με ξεχωρίσουν από τις άλλες έννοιες οφείλεται και στο γεγονός ότι στην ελληνική γλώσσα κυκλοφορούν τρεις έννοιες με όνομα που έχει και κάτι «ΘΕΡΜΟ» . Ενώ δηλαδή

οι Άγγλοι μαθητές ακούν για Temperature, Heat, και Thermal Energy,

οι Γερμανοί για Temperatur, Wärme,και Thermische Energie,

οι Γάλλοι για Temperature Chaleur, και Energie Thermique,

οι Τούρκοι για Sıcaklık, Isı, και Termal Enerji,

χρησιμοποιούν δηλαδή ΤΡΕΙΣ λέξεις με διαφορετική ρίζα, οι Έλληνες μαθητές – αλλά και οι Έλληνες συγγραφείς σχολικων βιβλίων – χρειάζεται να διακρίνουν εννοιακές διαφορές ανάμεσα σε ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ, ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ, ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ και ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ.

Δεν νομίζω ότι «φταίει μονο αυτό αλλά οπωσδήποτε η κοινή αυτή καταγωγή από το «ΘΕΡΜΟ» της καθομιλουμένης δυσκολεύει τα πράγματα .

Μολονότι και οι άλλες υποψήφιες η ΣΤΡΟΦΟΡΜΗ, η ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ, η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ και η ΥΛΙΚΟ ΣΗΜΕΙΟ έκαναν πολύ καλή παρουσίαση των περιπετειών τους στο ελληνικό σχολείο και όχι τόσο από τους νεαρούς διδασκόμενους, όσο από τους συγγραφείς των σχολικών βιβλίων και από τους συντάκτες των Προγραμμάτων Σπουδών, το πρώτο βραβείο Αλληλεγγύης

τελικά δόθηκε στην πιο ταλαιπωρημένη απ’ όλες σε αυτήν που στέφτηκε Μις mis-concept στην έννοια ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ