Ανδρέας Ιωάννου Κασσέτας

Το ΦΩΣ και η ΒΑΡΥΤΗΤΑ

1919. Ποιος έχει δίκιο;

ο ΑΓΓΛΟΣ θεός της Φυσικής

ή ο ΓΕΡΜΑΝΟΣ με τη Σχετικότητα ;

Η Θεωρία της Σχετικότητας πρόβλεπε ότι Η ΒΑΡΥΤΗΤΑ ΚΑΜΠΥΛΩΝΕΙ ΤΟ ΦΩΣ .

Το 1915 ο ίδιος ο Αϊνστάιν υπολόγισε ότι η προερχόμενη από κάποιο άστρο φωτεινή δέσμη, η οποία περνάει ξυστά από την επιφάνεια του Ήλιου, πρέπει να καμπυλώνεται κατά ένα συγκεκριμένο ποσό, 1,75 δευτερόλεπτα τόξου.

Προκειμένου να κάνει την πρόβλεψη ακριβέστερη ο Άρθουρ Έντινγκτον, ίσως ο πιο συγκροτημένος αστρονόμος της γενιάς του, υπολόγισε το μέγεθος της εκτροπής λόγω βαρύτητας με βάση τη νευτωνική θεωρία και βρήκε ότι τιμή της θα ήταν 0,87 δευτερόλεπτα τόξου. Πώς όμως θα μπορούσε ελεγχθεί με μετρήσεις μια τέτοια εκτροπή και να εντοπιστεί βάση της θέσης του άστρου δεδομένου ότι όταν κάνει την εμφάνισή του ήλιος όλα τα άστα «σβήνουν» για τα καλά;

Ένα μόνο παράθυρο υπήρχε . Να γίνουν μετρήσεις

κατά τη διάρκεια μιας ΕΚΛΕΙΨΗΣ ΗΛΙΟΥ και από καλές θέσεις. Ήταν ένα εγχείρημα δύσκολο .

Ίσως το πιο εντυπωσιακό είναι ότι το εγχείρημα για το ότι «είχε δίκιο

ο Γερμανοεβραίος και όχι ο Άγγλος θεός Νεύτων » το ανέλαβαν ΑΓΓΛΟΙ.

Και αυτό σε μια εποχή -1917- που ο μεγάλος πόλεμος με τους εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς και με τους Άγγλους στη μία πλευρά και τους Γερμανούς στην απέναντι άλλη δεν είχε τελειώσει. Ωστόσο η βρετανική επιστημονική κοινότητα έκανε την επιλογή της όχι μόνο στο να προχωρήσει αλλά και να έλθει σε σύγκρουση με τον ίδιο τον βρετανικό στρατό αλλά και με ένα τμήμα της κοινής γνώμης το οποίο έβλεπε την απόπειρα των ίδιων των Άγγλων - να αποδείξουν την ορθότητα του έργου ενός ΓΕΡΜΑΝΟΥ, το οποίο θα κλόνιζε σοβαρά το καμάρι της παγκόσμιας κοινότητας έργο του ΑΓΓΛΟΥ Νεύτωνα - σαν ένα είδος προδοσίας

Οι Άγγλοι αστρονόμοι προέβλεψαν ότι μια ολική έκλειψη ηλίου θα γίνει την 29^η Μαίου του 1919 και εκτίμησαν ότι η παρατήρησή της ήταν μια ευκαιρία για την επιβεβαίωση της νέας θεωρίας του Αϊνστάιν για τη βαρύτητα.

Ο βασιλικός αστρονόμος πρότεινε στο αστεροσκοπείο του Γκρήνουιτς να οργανώσει δύο αποστολές για την ταυτόχρονη παρατήρηση της έκλειψης σε δύο διαφορετικές περιοχές κοντά στον ΙΣΗΜΕΡΙΝΌ, μία στο Σουμπράλ της Βραζιλίας και μία άλλη στη νήσο Πρίντσιπε δυτικά της Αφρικής, στον κόλπο της Γουινέας. Σύμφωνα με την πρότασή του επικεφαλής της ομάδας του Πρίντσιπε θα ήταν ο Άρθουρ Έντινγκτον, ίσως ο πιο φανατικός υποστηρικτής της θεωρίας του Αϊνστάιν .

Ο Arthur EDDINGTON στο Principe για την έκλειψη

Παρά τις αντιρρήσεις η επιστημονική αγγλική κοινότητα κατάφερε και να εξασφαλίσει το καθόλου ευκαταφρόνητο χρηματικό ποσό που ήταν αναγκαίο και οι δύο αποστολές απέπλευσαν τον Μάρτιο του 1919. Ο Έντινγκτον έφθασε στο Πρίντσιπε στις 23 Απριλίου. Και τις επόμενες εβδομάδες μέχρι την ημέρα της ολικής έκλειψης τις πέρασε προετοιμάζοντας τις εγκαταστάσεις και τον εξοπλισμό.

Τα ενδεχόμενα ήταν τρία . Αν η βαρύτητα ΔΕΝ «καμπύλωνε το φως» τότε οι θέσεις των άστρων ΔΕΝ θα διέφεραν στις δύο φωτογραφίες. Αν καμπύλωνε το φως σύμφωνα με τον Νεύτωνα, μια δέσμη φωτός διερχόμενη κοντά από ήλιο θα παρουσίαζε εκτροπή κατά 0,87 δευτερόλεπτα τόξου. Εάν η καμπύλωση γινόταν σύμφωνα με τον Αϊνστάιν, μια δέσμη φωτός διερχόμενη κοντά από ήλιο η εκτροπή θα ήταν 1,75 δευτερόλεπτα τόξου.

Οι παρατηρήσεις της έκλειψης βασίζονταν στη σύγκριση δύο φωτογραφιών. Στη μία έπρεπε να γίνεται λήψη κάποιων «ΑΣΤΡΩΝ ΚΟΝΤΑ ΣΤΟΝ ΗΛΙΟ», κατά τη διάρκεια του σκότους, στη φάση της ολικής έκλειψης του ηλίου. Η άλλη έπρεπε να είναι φωτογραφία του ίδιου αστρικού πεδίου κατά τη διάρκεια της νύχτας πριν ή μετά την έκλειψη.

Αυτό που παρατήρησε τελικά ο Έντινγκτον ήταν μια εκτροπή του φωτός κατά 1,61 δευτερόλεπτα τόξου, αρκετά κοντά στη θεωρητική πρόβλεψη του Αϊνστάιν και αρκετά μακριά από τα 0,87 δευτερόλεπτα που έδινε η θεωρία του Νεύτωνα. Όταν οι μετρήσεις του συγκρίθηκαν και με εκείνες των παρατηρήσεων από τη Βραζιλία ο Έντινγκτον ισχυρίστηκε ότι ΕΠΑΛΗΘΕΥΟΤΑΝ Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΑΪΝΣΤΑΙΝ.

Ο Joseph John THOMSON , ο οποίος πριν από 24 χρόνια είχε συμβάλει περισσότερο από οποιονδήποτε στην «ΕΜΦΑΝΙΣΗ του σωματιδίου ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΟ» , τότε Πρόεδρος της Royal Society, είχε τον τελευταίο λόγο. « Πρόκειται για το σημαντικότερο αποτέλεσμα πάνω στη τη θεωρία της Βαρύτητας το οποίο εμφανίστηκε από την εποχή του Νεύτωνα και του αξίζει να το ανακοινώσουμε σε μια συνεδρίαση της Royal Society που συνδέεται στενά με αυτόν ». 220 χρόνια πριν, στη θέση του Προέδρου της Royal Society – Βασιλικής Εταιρείας – την οποία κατείχε τώρα ο J. J. THOMSON, ήταν ο ίδιος ο Νεύτων.

Ο Αϊνστάιν πρωτοσέλιδο

Στις 7 Νοεμβρίου του 1919 στους Times του Λονδίνου στη σελίδα 12 στριμωγμένος ανάμεσα σε σοβαρές ιστορίες εξαθλίωσης

λόγω του φοβερού Πολέμου που είχε προηγηθεί,

πρόβαλε ο τίτλος « Επανάσταση στην επιστήμη.

Νέα θεωρία του Σύμπαντος.

Ανατροπή των νευτώνειων ιδεών».

Δύο μέρες αργότερα στις 9 Νοεμβρίου του 1919

ο Αϊνστάιν γινόταν για πρώτη φορά ΠΡΩΤΟΣΕΛΙΔΟ.

Οι New York Times διατυμπάνιζαν :

LIGHTS ALL ASKEW IN THE HEAVENS

« όλα τα φώτα λοξοδρομούν στον ουρανό» .

Ο γερμανικός τύπος και ο γερμανικός λαός

χρειάστηκαν λίγο περισσότερο χρόνο για να αναγνωρίσουν τον τόσο σημαντικό φυσικό

που ζούσε ανάμεσά τους.

Η πρώτη θριαμβευτική φωτογραφία του Αϊνστάιν έκανε την εμφάνισή της στη Γερμανία στο περιοδικό

Berliner Illustrate Zeitung,

στο τεύχος της 14^ης Δεκεμβρίου 1919.

Arthur EDDINGTON

Ο Άρθουρ Έντινγκτον έτρεφε ιδιαίτερη συμπάθεια για τον Αϊνστάιν, έχοντας και πολλές κοινές απόψεις μαζί του, όπως η εκφρασμένη «άρνηση» στον πόλεμο , αν και από διαφορετικές φιλοσοφικές αφετηρίες. Ένιωθε ικανοποιημένος από την κατεύθυνση που πήραν τα πράγματα και δικαιωμένος για το ότι, παρά τις αντιξοότητες, αυτός, «ένας Άγγλος», υποστήριξε έμπρακτα τις επιστημονικές απόψεις ενός Γερμανού. Κάτι ανάλογο με αντίθετους ρόλους θα ήταν ίσως αδύνατον να συμβεί στη Γερμανία εκείνης της εποχής και ακόμα περισσότερο στην ναζιστική περίοδο που ακολούθησε.

Γεννημένος το 1882, τρία χρόνια δηλαδή μικρότερος από τον Αϊνστάιν, ο Άρθουρ Έντινγκτον, από οικογένεια Κουακέρων, όπως και ο John Dalton ένα περίπου αιώνα νωρίτερα, ήταν εκ πεποιθήσεως αντίθετος στον πόλεμο, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Το 1916, στην επιστράτευση για τον «Μεγάλο πόλεμο» – τον Α΄ Παγκόσμιο - ήταν έτοιμος να δηλώσει αντιρρησίας συνείδησης αλλά οι ιθύνοντες του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ κατάφεραν να πείσουν τις στρατιωτικές υπηρεσίες ότι το επιστημονικό του έργο ήταν αρκετά σημαντικό για να χαθεί ο άνθρωπος αυτός στο μέτωπο. Εκείνος είχε ήδη πει στους αξιωματικούς της Επιτροπής ακρόασης ότι « αδύνατο να πιστέψω ότι ο Θεός με καλεί να σφαγιάσω ανθρώπους».

Πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την αποστολή στο Πρίνσιπε

περιέχονται στο Einstein in Berlin του Thomas Levenson, 2003.

Πολλές από αυτές παρουσιάστηκαν και στο δικό μας κείμενο