Ανδρέας Ιωάννου Κασσέτας

Μπορεί τον ακίνητο αέρα να μην τον καταλαβαίνουμε αλλά τον άνεμο τον νιώθουμε στο σώμα μας, μας χαλάει το χτένισμα, κοπανάει τα παραθυρόφυλλα, φουσκώνει τα πανιά, κάνει τα στάχια κυματίζουν όπως και τις οι σημαίες μας ή το ανοιγμένο στη διαδήλωση πανό, τα κλαδιά λυγίζουν, η φτερωτή του ανεμόμυλου γύριζε επί αιώνες, οι ανεμογεννήτριες έχουν αρχίσει να λειτουργούν, κάποτε τον ακούμε να σφυρίζει, και να ψιθυρίζει.

Η ερώτηση. Τι χρειάζεται να ξέρει κανείς για να μπορεί να εξηγεί τη «γέννηση» και την κυκλοφορία των ανέμων;

Μια απάντηση

Χρειάζεται πριν απόλα να έχει κατανοήσει τις έννοιες ΠΙΕΣΗ του αέρα, ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ, ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ, ΒΑΡΟΣ, ΑΝΩΣΗ, ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ και ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ.

Από κει και πέρα πρέπει να ξέρει ότι:

1. Σε ακίνητο αέρα στο πεδίο βαρύτητας οι πιέσεις στο ίδιο ύψος έχουν ίδια τιμή.

2. Μια αρχικά ακίνητη αέρια ποσότητα μπορεί να τεθεί σε κίνηση εφόσον ασκηθούν δυνάμεις ώστε να δημιουργηθεί μία συνισταμένη. Τέτοιες δυνάμεις μπορεί να είναι οι «πιεστικές δυνάμεις» τις οποίες ασκεί ο υπόλοιπος αέρας στην αέρια ποσότητα.

3. Αν σε κάποια χρονική στιγμή, σε δύο σημεία του ακίνητου αέρα, ευρισκόμενα στο ίδιο ύψος, δημιουργηθούν, για οποιονδήποτε λόγο, δύο διαφορετικές μεταξύ τους πιέσεις, η Φυσική προβλέπει ότι θα «φυσήξει», θα μετακινηθεί αέρια μάζα και μάλιστα με συγκεκριμένη κατεύθυνση, από το σημείο με τη μεγαλύτερη πίεση προς το σημείο με τη μικρότερη. Αν η περιοχή με τη μεγαλύτερη πίεση είναι ο Βορράς

ο άνεμος παίρνει το όνομα Βοριάς.

Κάθε ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ροή αέρα έχει ως αιτία μια ΔΙΑΦΟΡΑ στις τιμές της ΠΙΕΣΗΣ του αέρα σε δύο σημεία ισοϋψή ανεξάρτητα από την παρουσία της βαρύτητας. Αυτό ισοδυναμεί με αντίστοιχες οριζόντιες πιεστικές δυνάμεις και ο αέρας γίνεται ΑΝΕΜΟΣ.

4. Η ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΗ ροή μιας ποσότητας αέρα προς τα πάνω – ανοδικό ρεύμα - έχει ως αιτία το γεγονός ότι η ΑΝΩΣΗ που ασκείται στην ποσότητα του αέρα γίνεται - για κάποιο λόγο- μεγαλύτερη από το ΒΑΡΟΣ της αέριας ποσότητας. Και ένας συνήθης λόγος είναι η αύξηση της θερμοκρασίας της αέριας ποσότητας η οποία συνεπάγεται και ελάττωση της πυκνότητας. Με παρόμοιο τρόπο - θερμαίνοντας δηλαδή τον αέρα του σάκου – το 1783 οι αδελφοί Mongolfiere κατάφεραν να ανεβάσουν ψηλά το πρώτο αερόστατο.

Μπορούμε δηλαδή να πούμε ότι

ένα ανοδικό ρεύμα αέρα έχει ως ΑΙΤΙΑ την αυξημένη ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ στη βάση του.

Αντίστοιχα η ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΗ ροή προς τα κάτω μπορεί να δημιουργηθεί ως αποτέλεσμα της μειωμένης θερμοκρασίας των αέριων μαζών που βρίσκονται ψηλά.

ΑΝΕΜΟΙ για όλον τον πλανήτη

Ο Ήλιος είναι η βασική μηχανή που κινεί τους γήινους ανέμους.

α. Η ηλιακή ακτινοβολία θερμαίνει συγκριτικά περισσότερο τον Ισημερινό.

β. Ο θερμός αέρας του Ισημερινού ανέρχεται ψηλά – όπως το αερόστατο των Mongolfiere – αφήνοντας πίσω του ένα κενό μια περιοχή χαμηλής πίεσης.

γ. Η συνέπεια είναι ότι σε μικρά ύψη κινείται αέρας προς την περιοχή χαμηλής πίεσης του Ισημερινού τόσο από τα βορειότερα του Ισημερινού όσο και από τα νοτιότερα πάλι προς τον Ισημερινό.

δ. Το αποτέλεσμα είναι βέβαια να θερμαίνεται ο αέρας που φθάνει στον Ισημερινό και να ανεβαίνει σπρώχνοντας τον υπερκείμενο είτε προς τα βόρεια είτα προς τα νότια.

ε. Στα υψηλότερα όμως στρώματα της ατμόσφαιρας η θερμοκρασία είναι χαμηλή και ο αέρας που θα βρεθεί εκεί ψύχεται. Αυτό σημαίνει αύξηση της πυκνότητάς του

ζ. Ο κρύος – και με αυξημένη πυκνότητα - αυτός αέρας κατέρχεται και ως αέρας με αυξημένη πίεση κινείται προς την περιοχή του Ισημερινού με τις χαμηλές πιέσεις, το «βαρομετρικό χαμηλό» όπως λέγεται.

Το σύστημα αυτό του αδιάκοπα επαναλαμβανόμενου κύκλου μεταφοράς αερίων μαζών είναι η καρδιά των ανέμων του πλανήτη. Είναι οι λεγόμενοι «αληγείς άνεμοι» που πνέουν όλες τις εποχές σε όλο τον πλανήτη . Βέβαια, καθώς οι παρατηρητές βρίσκονται σε στρεφόμενο -από τη δύση προς την ανατολή- πλανήτη, διαπιστώνουν ότι το σύστημα μετατοπίζεται πλάγια.

Ο ευμετάβλητος καιρός της βόρειες εύκρατης ζώνης οφείλεται κυρίως στην κυματοειδή γραμμή όπου συναντιόνται οι πολικοί ανατολικοί και οι επικρατούντες δυτικοί άνεμοι. Η σύγκρουση των δύο ρευμάτων με διαφορετικές θερμοκρασίες και υγρασίες δημιουργεί μία λίγο-πολύ μόνιμη κατάσταση ατμοσφαιρικής αστάθειας και διαταραχής. Έτσι δημιουργούνται συστήματα ανέμων τα οποία, αντίθετα από τη γενική κυκλοφορία, τα συστήματα αυτά αναπτύσσονται και υποχωρούν, γεννιούνται και πεθαίνουν (επεισοδιακά). Οι μετεωρολόγοι τα ονομάζουν κυκλώνες και αντικυκλώνες και κινούνται από τα δυτικά προς τα ανατολικά.

Οι κυκλωνικοί άνεμοι περιστρέφονται αριστερόστροφα στο βόρειο ημισφαίριο (και δεξιόστροφα στο νότιο) γύρω από ένα κέντρο χαμηλής πίεσης και συγκλίνουν προς αυτό. Οι κυκλώνες είναι τα γνωστά "χαμηλά" του μετεωρολογικού χάρτη, φορείς κακοκαιρίας.

Οι αντικυκλωνικοί άνεμοι περιστρέφονται κατά την αντίστροφη φορά των κυκλωνικών ανέμων δηλαδή, δεξιόστροφα στο βόρειο ημισφαίριο (και αριστερόστροφα στο νότιο) γύρω από ένα κέντρο υψηλής πίεσης και αποκλίνουν από αυτό. Οι αντικυκλώνες είναι τα γνωστά "υψηλά" του μετεωρολογικού χάρτη, φορείς καλοκαιρίας.  

Οι ΑΝΕΜΟΙ έχουν ονόματα

Οι οκτώ του ανεμολόγιου.

ΜΠΑΤΗΣ. ΜΕΛΤΕΜΙ. ΒΑΡΔΑΡΗΣ.

Άνεμος και ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Άνεμος και ΓΛΩΣΣΑ. Στην ελληνική ποίηση