Μαθαίνουμε τους γεωγραφικούς όρους παίζοντας

Μπορεί το μάθημα της Γεωγραφίας να άλλαζε με το πέρασμα του χρόνου τόσο στις επιδιώξεις και στα περιεχόμενά του όσο και στην μορφή του, μπορεί πλέον να αποβλέπει στην καλλιέργεια και άλλων ικανοτήτων πέραν της απομνημόνευσης, μπορεί η γεωγραφική γνώση να μην περιορίζεται στη στείρα εκμάθηση των ονομασιών ποικίλων γεωγραφικών όρων…

Όμως, είν’ αλήθεια ότι χωρίς κάποια στοιχειώδη γεωγραφική οροθεσία δεν μπορεί να αποκτηθεί καμιά ευρύτερη γεωγραφική γνώση. Και η γεωγραφική ονοματοθεσία αποτελεί, πώς να το κάνουμε, μέρος των σημείων αναφοράς που βρίσκονται στον πυρήνα της επιστημονικής αυτής γνώσης. Στη σχολική γνώση είναι ο καμβάς, ας το πούμε πιο απλά, πάνω στον οποίο κεντούμε ζηλευτές γεωγραφικές επιδόσεις.

Κι επειδή η ερευνητική διεργασία για διάφορους και ποικίλους λόγους δεν είναι πάντα εφικτή, ή επειδή η βιωματική μάθηση δεν έχει αποκτήσει ακόμα τα ερείσματα που της αξίζουν στη σχολική ζωή και την εκπαιδευτική πράξη, γι’ αυτό, ας φροντίζουμε τουλάχιστον, για να μαθαίνουμε χωρίς καταναγκασμό τη στοιχειώδη ορολογία, να καταφεύγουμε σε όσο γίνεται πιο απλές μορφές ενεργητικής μάθησης μέσα από το παιχνίδι και άλλες συμμετοχικές πρακτικές.

Για να μαθαίνουν τα παιδιά ευχάριστα και εύκολα τις γεωγραφικές ονομασίες εφαρμόζουμε συχνά στην τάξη διάφορες παραλλαγές του παιχνιδιού ‘‘Μάντεψε τι’’.

Στην πιο απλή και σύντομη παραλλαγή του, βάζει ένας στο νου του το όνομα κάποιου καινούριου όρου και οι άλλοι καλούνται να το βρουν δια της εις άτοπον απαγωγής:είναι ποτάμι - όχι, είναι χώρα - όχι, βουνό – όχι, πόλη – ναι. Ποια πόλη είναι; (παράδειγμα:μέση Ανατολή. Είναι πρωτεύουσα – ναι. Είναι η Βαγδάτη – όχι, είναι…). Ανάλογα με το σημείο της μαθησιακής διαδικασίας ή τη δυσκολία της ενότητας μπορεί να χρησιμοποιηθούν συμβουλευτικά από τους μαθητές βιβλία, χάρτες, άτλαντες κ.α.

Αν θέλουμε να συναγωνιστούν τα παιδιά θέτουμε κανόνες στο παιχνίδι, δίνουμε πόντους κτλ. Το παιχνίδι μπορεί να οργανωθεί ομαδικά, μπορεί και σε ατομική βάση και παίρνουν μέρος όλοι.

Όταν έχουμε περισσότερο χρόνο μπορούμε να αναπτύξουμε τη δραστηριότητα αυτή μ’ άλλο τρόπο. Τα παιδιά συναγωνίζονται χωρισμένα σε μεικτές ομάδες 4-6 ατόμων ίσης δυναμικότητας.

Κάθε ομάδα διαλέγει μια άλλη για να συναγωνιστεί και μέσα απ’ αύτή κάθε παιδί τον αντίπαλό του. Σ’ ένα τραπέζι υπάρχουν σε καρτέλες τα γεωγραφικά ονόματα ή οι όροι που θέλουμε να μάθουμε ή να επαναφέρουμε στη μνήμη, τόσες φορές όσο και τα ζεύγη των ομάδων. Ο τρόπος ερωτο- αποκρισης διεξάγεται ως εξής: σε κάθε ζευγάρι ο ένας μαθητής κολλάει με σελοτέιπ ψηλά στην πλάτη του άλλου μια καρτέλα και ο άλλος καλείται να βρει τι αναγράφεται εκεί με τον τρόπο που περιγράψαμε παραπάνω. Οι ‘‘επιτυχημένες’’ καρτέλες κάθε μαθητή χωρίζονται από τις αναπάντητες σε κάθε ομάδα και το αποτέλεσμα καταγράφεται από το δάσκαλο. Όταν τελειώσουν οι καρτέλες ή μετά την πάροδο ενός συμφωνημένου χρόνου τα παιδιά αλλάζουν ρόλο. Φυσικά κι εδώ μπορούμε να εισάγουμε, αν θέλουμε όρους ανταγωνισμού με νικήτρια σε κάθε μέρος του παιχνιδιού εκείνη την ομάδα κι εκείνο το παιδί που θα είχε τις λιγότερες αποτυχίες.

Στέφανος Κολοβός