Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος υπήρξε μια από τις ισχυρότερες αλλά και από τις πλέον αμφιλεγόμενες μορφές της ελληνικής επανάστασης στο χώρο της ανατολικής Ρούμελης. Ήταν γιος του καπετάνιου Ανδρίτσου ή Ανδρούτσου, που υπήρξε αρματολός στην περιοχή της Λιβαδειάς και σύντροφος του Λάμπρου Κατσώνη στο διάστημα 1789-1892. Φαίνεται μάλιστα ότι ο Οδυσσέας, που γεννήθηκε πιθανότατα το 1790 στην Ιθάκη, βαφτίστηκε από τον Λάμπρο Κατσώνη. Μετά το θάνατο του πατέρα του στις φυλακές της Κωνσταντινούπολης (1797), η μητέρα του κατέφυγε στον Αλή πασά πετυχαίνοντας να γίνει ο Οδυσσέας δεκτός sστην υπηρεσία του. Εκεί απόκτησε πολεμική πείρα και αναδείχθηκε σε έναν από τους ικανότερους ενόπλους του Αλή. Μάλιστα, το 1816 τοποθετήθηκε από τον Αλή στο αρματολίκι της Λειβαδιάς, όπου παρέμεινε έως το 1820 και την έναρξη της πολιορκίας του Αλή από τα σουλτανικά στρατεύματα. Τα χρόνια αυτά συνδέθηκε με τους περισσότερους οπλαρχηγούς της περιοχής, παλαιούς κλέφτες που αναγκάστηκαν να "προσκυνήσουν", όπως ο Πανουργιάς, ο Γκούρας, ο Δυοβονιώτης. Στις σχέσεις αυτές στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό το ισχυρό δίκτυο ενόπλων που οργανώθηκε γύρω από τον Ανδρούτσο στην ανατολική Ρούμελη στα πρώτα χρόνια της επανάστασης του 1821.

Όταν ο Αλή πασάς κηρύχθηκε αποστάτης ο Ανδρούτσος εγκατέλειψε την περιοχή της Λιβαδειάς. Στην ανατολική Ρούμελη επέστρεψε την άνοιξη του 1821 και συνέδεσε την παρουσία του με την αναζωογόνηση της επανάστασης στην περιοχή. Πραγματικά, μετά την αποτυχία των ελλήνων επαναστατών στην Αλαμάνα (23 Απριλίου 1821) και το θάνατο του Αθανάσιου Διάκου, η σθεναρή αντίσταση του Ανδρούτσου στο χάνι της Γραβιάς (8 Μαΐου) έδωσε νέα πνοή στην επανάσταση. Από τους πρώτους μήνες της επανάστασης ήλθε σε ρήξη με τον Αρειο Πάγο και τους φορείς της Διοίκησης, καθώς αμφισβητούσε την αρμοδιότητά τους να διευθύνουν τα ζητήματα της Επανάστασης στην ανατολική Ρούμελη. Η δύναμή του στηρίζονταν στην εμπιστοσύνη που του έδειχναν οι σημαντικότεροι ένοπλοι της περιοχής, αλλά και ο έλεγχος του κάστρου των Αθηνών που ήταν και το σημαντικότερο οχυρό σημείο στην ανατολική Ρούμελη. Κατηγορήθηκε συχνά για συνομιλίες και διαπραγματεύσεις με Οθωμανούς αξιωματούχους (καπάκια), ιδίως κατά το 1824-1825. Ισχυρό πλήγμα γι αυτόν αποτέλεσε η προσχώρηση του Ιωάννη Γκούρα στην πλευρά της Διοίκησης. Στις αρχές του 1825 συνέλαβε τον Ανδρούτσο και τον φυλάκισε στην Ακρόπολη. Ο θάνατός του (πιθανά δολοφονία) τον Ιούνιο του 1825 στέρησε την ελληνική πλευρά από έναν ιδιαίτερα ικανό στρατιωτικό αρχηγό, προσέφερε ωστόσο στην ελληνική διοίκηση για πρώτη φορά τον πραγματικό έλεγχο των όπλων της ανατολικής Ρούμελης.