Έκθεση του ναυάρχου Codrington για τη ναυμαχία του Ναβαρίνου (8 Οκτωβρίου 1827)
[...] Τα τουρκικά πλοία παρετάχθησαν εις σχήμα πετάλου· τα μεγαλύτερα κατέλαβον το κέντρον, τα μικρότερα παρετάχθησαν εις τας δύο πλευράς. Ο συμμαχικός στόλος παρετάχθη και απέπλευσεν εις δύο μοίρας. Οι Αγγλοι και οι Γάλλοι συνετάχθησαν κατά την φοράν του ανέμου και οι Ρώσοι υπήνεμα. Το «Ασία» προυχώρησε πρώτον και μετ' ολίγον ηκολούθησαν τα «Γένουα» και «Αλβιών». Αυτά τα τρία πλοία ηγκυροβόλησαν πλησιέστατα του τουρκικού πλοίου του φέροντος την σημαίαν του Καπουδάν Μπέη, το οποίον είχε δεξιά και αριστερά του εν άλλο πλοίον γραμμής και μίαν μεγάλην φρεγάταν. Τα τρία αυτά σκάφη ευρέθησαν μετ' ολίγον απέναντι των τριών αγγλικών πλοίων. Τέσσαρα πλοία του αιγυπτιακού στόλου, ο οποίος εσχημάτιζε την δεξιάν πτέρυγα, προωρίζοντο να αντιμετωπίσουν την επίθεσιν του αντιναυάρχου Δεριγνύ. Τα πλοία της αριστεράς πτέρυγος εις το άκρον του πετάλου θα αντιμετώπιζον τον ρωσικόν στόλον. Τα εις πρώτην σειράν τεθέντα αγγλικά πλοία ηκολούθησαν τα ρωσικά πλοία, τα οποία εσχημάτιζον την δευτέραν σειράν και τα οποία είχον θέσει όπισθέν των τας φρεγάτας των. Η γαλλική φρεγάτα Armide προωρίζετο να σχηματίση πλευράν της οπισθοφυλακής, ενώ τα Cambrian, Glasgow και Talbot εσχημάτιζον την άλλην πλευράν. Τα Dartmouth, Mosquito, Rose, Brisk και Filomèle ωρίσθησαν να επιτηρούν εξ τουρκικά εις την είσοδον του λιμένος.

[...]

Το «Ασία» ευρίσκετο πλησίον των πλοίων του Καπουδάν Μπέη και του Μωχάρεμ Μπέη, αρχηγού του αιγυπτιακού στόλου, και επειδή το πλοίον τούτο δεν έρριψεν εις το «Ασία», το «Ασία» του συμπεριεφέρθη ομοίως, αν και είχεν ήδη αρχίσει η μάχη. Ο Μωχάρεμ Μπέης έστειλεν ένα απεσταλμένον, όστις ανήγγειλεν ότι δεν θα ρίψη καθόλου, ώστε ουδεμία εχθροπραξία εσημειώθη μεταξύ των δύο πλοίων, ολίγον έπειτα αφού το «Ασία» είχεν απαντήσει εις τα πυρά του Καπουδάν Μπέη. Εν τούτοις, παρά τούτο ο εξαίρετος πλοηγός μας κ. Michel, ο οποίος είχε πλησιάσει τον Μωχάρεμ Μπέην δια να του καταστήση γνωστήν την επιθυμίαν μου να μη χυθή αδίκως αίμα, εφονεύθη από τους Αιγυπτίους, ενώ ευρίσκετο εντός ακάτου πλησίον του πλοίου των. Αγνοώ, εάν τούτο εγένετο ή όχι συμφώνως προς τας διαταγάς του Αιγυπτίου Κυβερνήτου· αλλά το πλοίον του εφώρμησεν αμέσως κατόπιν κατά του «Ασία», το οποίον ανταπήντησε και εβύθισε το αιγυπτιακόν πλοίον. Το έτερον τουρκικόν πλοίον, το οποίο ευρίσκετο δεξιά μου, κατεστράφη ομοίως. Το «Ασία» απηλλαγμένον από τα δύο αυτά πλοία εξετέθη καθ' όλον το μήκος του εις τα πυρά της δευτέρας και τρίτης εχθρικής γραμμής, ώστε απώλεσε μέρος του πληρώματός του. Είναι πιθανόν ότι την τύχην του «Ασία» συνεμερίσθησαν και άλλα πλοία. Η στάσις και ο χειρισμός των πλοίων Genoa και Albion υπήρξαν υπεράνω παντός επαίνου. Δύναμαι να είπω πολλά δια την διαγωγήν των δύο Συναδέλφων μου. Ο πλοίαρχος Fellows εξετέλεσε με άριστον τρόπον τας διαταγάς, τας οποίας έλαβεν, και εις το μικρόν αλλά γενναίον άγημά του οφείλεται το ότι το Syrène ηδυνήθη να διαφύγη τα πυρά των πυρπολικών. Ο πλοίαρχος Hugon του Armide διεκρίθη λαμπρώς· κατέστρεψεν ολοσχερώς τα αντίπαλά του τουρκικά πλοία και τα πυροβολεία. Τα πλοία Cambrian, Glasgow και Talbot ηκολούθησαν το καλόν παράδειγμα. Η αιματηρά αύτη ναυμαχία διήρκεσε με αδιάκοπον μανίαν επί τέσσαρας ώρας. Το τέλος της ναυμαχίας παρουσίασε σκηνήν φρίκης και καταστροφής άνευ προηγουμένου. Όλα τα τεθέντα εκτός μάχης εχθρικά πλοία επυρπολήθησαν από τα πληρώματά των, και είναι εκπληκτικόν το ότι ηδυνήθημεν να αποφύγωμεν τας επικινδύνους συνεπείας των τόσο τρομερών εκρήξεων.

Πηγή: Απ. Δασκαλάκης, Κείμενα: Πηγή της ιστορίας της Ελληνικής Επαναστάσεως, Αθήνα 1967, τόμος 1, μέρος δεύτερο, σ. 681-683.



Αρχή κεφαλαίου Προηγούμενη σελίδα Επόμενη σελίδα