Ο Επίκουρος γεννήθηκε το 341 π.Χ. στη Σάμο,
όπου είχαν εγκατασταθεί οι Αθηναίοι γονείς του. Σε ηλικία
17 ετών ήλθε στην Αθήνα, για να υπηρετήσει
τη στρατιωτική θητεία, την εφηβεία, όπως την έλεγαν, που
διαρκούσε δυο χρόνια· συστρατιώτης του υπήρξε ο μεγάλος
κωμικός ποιητής, Μένανδρος, με τον οποίο συνδέθηκε φιλικά.
Η εποχή εκείνη ήταν από τις πιο ταραγμένες. Ο Αλέξανδρος
πέθανε το 323 π.Χ. και στην Ελλάδα ξέσπασε ο λαμιακός πόλεμος,
όταν οι Αθηναίοι προσπάθησαν να αποτινάξουν το ζυγό των
Μακεδόνων. Η προσπάθειά τους όμως δεν πέτυχε και η Αθήνα
υποτάχθηκε και πάλι στους Μακεδόνες τον επόμενο χρόνο· ο
Δημοσθένης, ο πρόμαχος της Αθηναϊκής ελευθερίας αυτοκτόνησε,
για να μην παραδοθεί στους Μακεδόνες, και επιβλήθηκαν περιορισμοί
στο δημοκρατικό πολίτευμα, αφού λιγότεροι από τους μισούς
Αθηναίους διατήρησαν τα πολιτικά τους δικαιώματα.
Οι Αθηναίοι που κατοικούσαν στη Σάμο αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν
το νησί. Η οικογένεια του Επικούρου κατέφυγε στην Κολοφώνα,
όπου τους συνάντησε ο Επίκουρος μετά τη λήξη της στρατιωτικής
του θητείας. Εκεί φαίνεται πώς έζησε δέκα περίπου χρόνια
κάτω από πολύ δύσκολες οικονομικές συνθήκες.
Το 310 π.Χ., δηλαδή σε ηλικία 32 χρονών, ο Επίκουρος αποφάσισε
να ιδρύσει μια σχολή με έδρα τη Μυτιλήνη,
που αργότερα μετέφερε στη Λάμψακο. Το 306
π.Χ. αποφασίζει να μεταφέρει τη σχολή του στην Αθήνα· η
απόφαση αυτή πιθανόν να έχει σχέση με τις πολιτικές εξελίξεις
στην πατρίδα του, όπου ένα χρόνο πριν είχε ανατραπεί ο τύραννος
Δημήτριος Φαληρέας και ο νέος κύριος της Αθήνας, ο Δημήτριος
ο Πολιορκητής, είχε υποσχεθεί πλήρη αποκατάσταση της δημοκρατίας
και της αυτονομίας της πόλης. Κοντά στο Δίπυλο αγόρασε ένα
χτήμα και έχτισε τα οικοδομήματα που θα στέγαζαν τον ίδιο
και τους μαθητές του· μη επιθυμώντας να ασκείται η φιλοσοφία
σε ένα περιβάλλον που θύμιζε σχολείο, διαμόρφωσε τις εγκαταστάσεις
έτσι, ώστε να πάρει η σχολή τη μορφή ενός μεγάλου κήπου,
όπου τα μέλη της κοινότητας μακριά από την τύρβη της πόλης,
σε ένα ειδυλλιακό περιβάλλον, θα συζητούσαν και θα αντάλλασσαν
τις απόψεις τους. Γι’ αυτό το λόγο και η σχολή του πήρε
την ονομασία Κήπος.
Στον Κήπο έζησε και δίδαξε ο Επίκουρος μέχρι το τέλος της
ζωής του. Μέλη της φιλοσοφικής του κοινότητας ήταν άντρες
αλλά και γυναίκες και σκλάβοι, γεγονός που σκανδάλισε πολλούς
συγχρόνους του. Αλλά και διακόσια χρόνια μετά ο μεγάλος
Ρωμαίος ρήτορας και φιλόσοφος Κικέρωνας δεν έκρυψε τη δυσφορία
του για το γεγονός ότι στον κήπο φιλοσοφούσαν όχι μόνο ελεύθεροι
άντρες αλλά και γυναίκες και σκλάβοι. Η ζωή στον Κήπο ήταν
λιτή και η σχέση ανάμεσα σε δάσκαλο και μαθητές φιλική.
Οι μαθητές του τιμούσαν μέχρι σημείου υπερβολής τον Επίκουρο,
τον αποκαλούσαν σωτήρα και φωτοδότη κι η μέρα των γενεθλίων
του ήταν μέρα γιορτής για την επικούρεια κοινότητα. Ο Επίκουρος
όμως ήταν ένας από τους λίγους φιλοσόφους που η πραγματική
τους ζωή συμφωνούσε απόλυτα με τις παραινέσεις τους.
Πέθανε το 270 π.Χ. μετά από επώδυνη αρρώστια, μάλλον νεφρολιθίαση.
|


|