Οι γυναίκες στην Αντίσταση

Στην αντιφασιστική πάλη ενάντια στην ξενική κατοχή ξεπηδά ένας νέος παράγοντας, πρώτη φορά τόσο σημαντικός και τόσο μαζικός, στην ιστορία των ελληνικών αγώνων. Είναι η γυναικεία συμβολή. Επί τέσσερα χρόνια η Ελληνίδα έδωκε στον αγώνα αυτόν τα πάντα. Θυσίασε επάγγελμα, υπάρχοντα, την υγεία της, τα παιδιά της και τη ζωή της. Κορίτσια του θρανίου μέσα στα ιδανικά της Ε.Π.Ο.Ν. κι αγρότισσες γιαγιάδες κάτω από τα συνθήματα του Ε.Α.Μ.-Ε.Λ.Α.Σ. κατάφεραν απίστευτα πράματα. [...] Τη βρίσκουμε ζωσμένη τ' άρματα και να πολεμά στα βουνά. Τη βρίσκουμε ελασίτισσα φρουρό διαφεντεύοντας της Ελλάδας τις πόρτες. [...] Κύματα κοριτσιών στη διαδήλωση να καλύπτουν τα τανκς. Τα εχτελεστικά αποσπάσματα να γαζώνουν το στήθος της κι αυτή να στέκει αγέρωχη φωνάζοντας: Ζήτω η λευτεριά! Τη βρίσκομε να υφαίνει, να πλένει, να μοχτεί μέρα-νύχτα για τους αντάρτες μας. Να κουβαλά ζαλίγκα τ' αντάρτικα πολεμοφόδια στ' απάτητα ρουμάνια, όπου δεν επλησίαζε μήτε πουλί πετάμενο. [...] Να θάβει τα πρώτα παιδιά της και να ετοιμάζει γρήγορα να ρίξει και τα υπόλοιπα στου χάρου τον αγώνα. [...] Οι γυναίκες που σκίζανε το μοναδικό τους πουκάμισο και το' καναν σημαία. [...] Οι γυναίκες που φούσκωναν τ' ανύπαρκτα από τη στέρηση στήθια τους με τον παράνομό μας τύπο και μας τον κουβαλούσανε [...] Οι γυναίκες που κρύβανε, που θρέψανε, που πλέναν τις πληγές στα ξένα παλικάρια μας όταν τα δικά τους παιδιά δεν υπήρχανε πια. Κι οι γυναικείοι σύνδεσμοι που σκαμπανέβαζαν βουνά να συναντήσουν τους πολεμιστές μας. [...] Κι εκείνες οι αξέχαστες κινητοποιήσεις των γιαγιάδων, όταν "συντεταγμένες" ζητούσαν από τους δολοφόνους ψωμί για τα εγγόνια τους. [...] Αυτών όλων τη θυσία δε θα τη λησμονήσει η Γη...

(Μέλπω Αξιώτη, Άπαντα. Γ' τόμος. Χρονικά, Αθήνα, Κέδρος, 1980, σ. 195-198)

Οι γυναίκες στον αγώνα

"Δεν ντρέπεστε να βγαίνετε κι εσείς οι γυναίκες στα πεζοδρόμια αντί να κάθεστε στο σπίτι σας να κοιτάξετε τα παιδιά σας", είπε κάποιος ασυνείδητος "Έλληνας" σε μια νέα. Κι αυτή τον κοίταξε με περιφρόνηση και του απάντησε:

"Οι Ελληνίδες δεν μπορούν να είναι σκλάβες και μάνες σκλάβων. Σήμερα ο προορισμός μας είναι ο αγώνας για τη ζωή και τη λευτεριά όλων των παιδιών της Ελλάδας".

Με το στόμα της νέας αυτής απαντούν όλες οι Ελληνίδες.

("Ηρωίδες του '43", Γυναικεία δράση, 25-3-43, αναφορά στο: Τασούλα Βερβενιώτη, Η γυναίκα της Αντίστασης, Αθήνα, Οδυσσέας, 1994, σ. 275-276)

Οι γυναίκες στα χωριά και τις πόλεις που ανθίζει ο ανταρτοπόλεμος πρέπει να ρίξουν όλες τις δυνάμεις τους σ' αυτό το μέτωπο. Ν' αποτελέσουν οργανωμένα τμήματα μέσα στις τοπικές οργανώσεις του Ε.Λ.Α.Σ., του Ε.Α.Μ. και του Θεσσαλικού Ιερού Λόχου. Να γίνουν ενεργά μέλη σε κάθε τομέα. Να οργανώσουν μαχητικά τμήματα από τις νέες γυναίκες που θέλουν και μπορούν ν' αρπάξουν τ' όπλο στο χέρι. Ο ρόλος τους είναι σημαντικός σε μια παλλαϊκή εξέγερση. Γιατί θα ξεσηκώσουν παραλήρημα ενθουσιασμού, αγγίζοντας τον Έλληνα στην πιο ευαίσθητη χορδή του, το φιλότιμο.

("Tο Σημερινό μας καθήκον", Γυναικεία Δράση, 1-5-43, αναφορά στο: Τασούλα Βερβενιώτη, Η γυναίκα της Αντίστασης, Αθήνα, Οδυσσέας, 1994, σ. 322)