Ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Κυδωνιών κυρός Γρηγόριος. (1864-1922).
(Οικουμενικό Πατριαρχείο).

Ο κατά κόσμον Αναστάσιος Ωρολογάς (από το τουρκικό Σαατσόγλου) ή Αντωνιάδης γεννήθηκε στη Μαγνησία της Μικράς Ασίας το 1864. Εκάρη μοναχός στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών. Αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης το 1889 με την υποστήριξη του Μητροπολίτη Εφέσου Αγαθαγγέλου και αφού υπέβαλε διατριβή με τίτλο "Ότι ουδόλως διαφωνούσιν οι Ιεροί Ευαγγελισταί περί του τελευταίου Πάσχα του Κυρίου". Στις 18 Μαΐου 1889 (Πέμπτη της Αναλήψεως) χειροτονήθηκε Διάκονος από τον Μητροπολίτη Εφέσου Αγαθάγγελο. Το 1891 χειροτονήθηκε Πρεσβύτερος. Υπηρέτησε στις Μητροπόλεις Θεσσαλονίκης (1892-1894), Σερρών (1894-1901) και Δράμας (1901-1902), στις δύο τελευταίες ως Πρωτοσύγκελος. Στις 19 Οκτωβρίου 1902 εξελέγη Μητροπολίτης Στρωμνίτσης έχοντας συνυποψηφίους τον Επίσκοπο Ειρηνουπόλεως Αρσένιο και τον Μέγα Σύγκελο των Πατριαρχείων Αρχιμανδρίτη Νικόδημο. Στις 3 Νοεμβρίου 1902 χειροτονήθηκε στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι Κωνσταντινουπόλεως Μητροπολίτης Στρωμνίτσης. Τη χειροτονία τέλεσε ο Μητροπολίτης Εφέσου Ιωακείμ, συμπαραστατούμενος από τους Μητροπολίτες Δυρραχίου Προκόπιο, Βοδενών Νικόδημο, Λιτίτσης Νικηφόρο και Καλλιουπόλεως Ιερώνυμο. Λόγω της δράσης του εναντίον της Βουλγαρικής Εξαρχίας οργανώθηκε εναντίον του το 1905 επίθεση από ομάδα 75 κομιτατζήδων, οι οποίοι επιτέθηκαν στη Συνοδεία του. Ωστόσο δεν κατάφεραν να τον δολοφονήσουν. Στις 22 Ιουλίου 1908 εξελέγη Μητροπολίτης της νεοσύστατης Μητροπόλεως Κυδωνιών. Ποίμανε τη Μητρόπολη Κυδωνιών σε μια δύσκολη περίοδο και αγωνίστηκε με κάθε τρόπο για το ποίμνιό του. Μετά την κατάρρευση του ελληνικού μετώπου της Μικράς Ασίας οι Κυδωνίες καταλήφθηκαν από τον κεμαλικό στρατό. Ο Μητροπολίτης Γρηγόριος μεσολάβησε στις αρχές, ώστε να μπορέσουν οι κάτοικοι της πόλης να φύγουν με πλοία υπό αμερικανική σημαία. Στις 30 Σεπτεμβρίου 1922 ο Μητροπολίτης Γρηγόριος μαζί με τους κληρικούς της Μητροπόλεως συνελήφθη και υπέστησαν βασανιστήρια. Στις 3 Οκτωβρίου 1922 οδηγήθηκαν όλοι έξω από την πόλη στον δρόμο προς το Αγιασμάτι. Εκεί σφαγιάστηκαν όλοι οι κληρικοί ενώπιον του Μητροπολίτη Γρηγορίου. Για τον Γρηγόριο είχαν σκάψει έναν λάκκο με σκοπό να τον θάψουν ζωντανό. Ωστόσο ξεψύχησε πριν προλάβουν να πραγματοποιήσουν το σχέδιό τους. Στις 4 Νοεμβρίου 1992 ανακηρύχθηκε άγιος από την Εκκλησία της Ελλάδος.

Αναθεώρηση: Δευτέρα, 18 Σεπτεμβρίου 2023.