ΣΗΜΕΙΟΝ

Η  ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΤΟΥ ΜΑΤΘΑΙΟΥ

Γράφει ο Νίκος Παύλου

Όπως είναι γνωστό αναφορά στη γέννηση του Ιησού Χριστού γίνεται μόνο στα Ευαγγέλια του Ματθαίου και του Λουκά. Αυτό  το γεγονός δεν πρέπει να ξενίζει αν σκεφτεί κάποιος πως τα κείμενα των Ευαγγελίων δεν είναι βιογραφίες του Ιησού,  αλλά απαρτίζονται από επεισόδια της επίγειας δράσης του που αρχικά είχαν ως στόχο να δώσουν απαντήσεις από τους Ευαγγελιστές σε ερωτήματα που δημιουργούνταν μέσα στις πρώτες χριστιανικές κοινότητες.  Αυτές αποτέλεσαν το χαρμόσυνο μήνυμα που περιλαμβάνεται στην Καινή Διαθήκη,  και αναφέρεται στον ερχομό του Σωτήρα στη γη και στη λύτρωση των ανθρώπων.

Στο ευαγγέλιο του Ματθαίου η ενότητα που αναφέρεται στη Γέννηση περιλαμβάνει το κεφ. 2 του ευαγγελίου. Προηγείται η αφήγηση για αυτά που έχουν προηγηθεί. Εδώ βασικό στοιχείο είναι η προφητεία του Ησαΐα (Μτθ. 1,23) η οποία είναι αποδεικτική, μέσα από τη χριστοκεντρική ερμηνεία της, της θεότητας του Κυρίου.

Στην αρχή της αναφοράς του ο Ματθαίος κάνει σαφές πως ο Ιησούς γεννήθηκε στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας.  Αυτή δεν είναι τυχαία, αφού ο τόπος είχε συνδεθεί με το μεγάλο βασιλιά του Ισραήλ, το Δαβίδ, που ήταν ο εκλεκτός του Θεού, και πρόγονος του Μεσσία. Μάλιστα ο Ματθαίος αναφέρει στη συνέχεια (Μτθ. 2,6) και την προφητεία που περιέχει το βιβλίο του προφήτη Μιχαία για την πόλη («Κι εσύ Βηθλέεμ, στην περιοχή του Ιούδα δεν είσαι διόλου ασήμαντη ανάμεσα στις σπουδαιότερες πόλεις του Ιούδα, γιατί από σένα θα βγει αρχηγός»). Σε αυτή είναι φανερός ο δεσμός Μεσσία-Βηθλεέμ.

Κατόπιν γίνεται λόγος για το βασιλιά Ηρώδη (37 π.Χ.-4 μ.Χ.), ο οποίος είναι ο αρνητικός πρωταγωνιστής της ιστορίας, αφού ήταν ο διώκτης του μικρού Ιησού. Όπως έχει τονιστεί «μεγάλες ικανότητες, μία ψυχοπαθολογική ιδιοσυστασία και το αδίστακτο χαρακτηρίζουν το πρόσωπο του Ηρώδη» (Αγουρίδης Σ. , Ιστορία των χρόνων της Καινής Διαθήκης, Θεσσαλονίκη 1980, σ. 268). Οι πράξεις του δικαιώνουν αυτούς τους χαρακτηρισμούς. Έτσι, μόλις μαθαίνει από τους Μάγους για τη γέννησης του Ιησού βάζει σε εφαρμογή σχέδιο εξόντωσής του. Πιο συγκεκριμένα, φωνάζει αρχικά τους αρχιερείς και τους γραμματείς για να πληροφορηθεί που ακριβώς θα γεννηθεί ο Μεσσίας, μιας και ο ίδιος ήταν Ιδουμαίος στην καταγωγή και δε γνώριζε τις ιουδαϊκές παραδόσεις. Στη συνέχεια, αφού το μαθαίνει, τους ζητάει να του γνωρίσουν για το που βρισκόταν το παιδί για να πάει δήθεν και αυτός να το προσκυνήσει. Τέλος, παρουσιάζεται να βγάζει διαταγή να σκοτώσουν όλα τα παιδιά της περιοχής της Βηθλεέμ

Ο Ματθαίος παρουσιάζει και το λόγο για τον οποίο ο Ηρώδης καταδίωκε τον Ιησού. Η έκφραση «βασιλεύς των Ιουδαίων» που χρησιμοποιεί για να χαρακτηρίσει τον νεογέννητο σωτήρα του κόσμου στο διάλογο που έχουν οι Μάγοι με τον κυβερνήτη της Παλαιστίνης αποσαφηνίζει την κατάσταση. Αυτός ο τίτλος λοιπόν, πριν τη Βαβυλώνια αιχμαλωσία δίνονταν στον ηγέτη του λαού, που θεωρούνταν έτσι ο «Εκλεκτός του Θεού». Μετά την αιχμαλωσία όμως δεν υπήρχε βασιλιάς για να θεωρείται ο Εκλεκτός, αφού ο λαός ήταν υποταγμένος στις μεγάλες αυτοκρατορίες. Οπότε ο τίτλος αποδόθηκε στον Μεσσία που αναμένονταν ως λυτρωτής από τα προβλήματα. Ο Ηρώδης και η δυναστεία του οικειοποιείται τον τίτλο, αφού ήθελε να παρουσιάζεται ως ο αγαπημένος του Θεού, που είχε τη θεϊκή εύνοια. Με βάση τα παραπάνω, εύκολα λοιπόν γίνεται αντιληπτός ο λόγος του μίσους του Ηρώδη: Αφού ο Ιησούς ήταν ο Μεσσίας ήθελε να τον εξοντώσει, θεωρώντας πως η Βασιλεία Του έχει κοσμικό περιεχόμενο.

Για τους Μάγους η μόνη πληροφορία που δίνεται αφορά την προέλευσή τους από την ανατολή (Μτθ. 2,1). Δύσκολα λοιπόν κάποιος θα μπορούσε να μιλήσει με σιγουριά για τις ενασχολήσεις τους και την κατάρτιση που είχαν, Από την αφήγηση όμως βγαίνει το συμπέρασμα πως ήταν άτομα που ερευνούσαν τα αστρικά φαινόμενα με πλούτη, αφού μπορούσαν να προσφέρουν σημαντικά αγαθά σαν το χρυσάφι.

Άλλο στοιχείο γι’ αυτούς δεν περιέχει το ευαγγέλιο του Ματθαίου. Πάντως ο Ηρόδοτος θεωρεί πως οι Μάγοι ήταν ένα από τα γένη των Μήδων (Ιστορίης Απόδεξις 1,101) με κύρος και πνευματικές ικανότητες. Πιθανόν ο Ματθαίος να συνενώνει παραδόσεις που κυκλοφορούσαν στους λαούς της Μέσης Ανατολής, οι οποίες θεωρούσαν ως βασικό συστατικό της σοφίας την ενασχόληση με αστρονομικές παρατηρήσεις. Παρουσιάζει έτσι σοφούς ανθρώπους από την ανατολή που μπορούσαν να κατανοήσουν τις βουλές του Θεού και να γνωρίζουν την αλήθεια.

***

Το γενικό συμπέρασμα από όλη τη σχετική συζήτηση είναι πως το ευαγγέλιο του Ματθαίου τονίζει πως ο Χριστός ήρθε σε ένα περιβάλλον ζοφερό, κάτι  που οφείλονταν στις ίντριγκες του βασιλιά Ηρώδη που ήθελε να τον εξοντώσει. Τα στοιχεία που προβάλλει δείχνουν πως ο Ηρώδης και η δυναστεία του ήταν αδίστακτοι προκειμένου να ικανοποιήσουν τις φιλοδοξίες τους και είχαν κηρύξει από νωρίς το διωγμό εναντίον του Ιησού και των οπαδών του. Αυτή η θεώρηση δίνει το δικαίωμα να εικάσουμε πως ο Ματθαίος γράφει το ευαγγέλιό του σε μία κοινότητα που γνώριζε διώξεις και ήθελε να εμψυχώσει τα μέλη της τονίζοντας πως τελικά ο μικρός Ιησούς κατόρθωσε να γλυτώσει από τη μανία των ανθρώπων της Ρώμης στην περιοχή.