Η δυσλεξία

«Η Ειδική Αναπτυξιακή Δυσλεξία είναι Μαθησιακή Δυσκολία που αρχικά εκδηλώνεται με μια δυσκολία στην εκμάθηση ανάγνωση και αργότερα με έντονη ανορθογραφία και με έλλειψη άνεσης στο χειρισμό γραπτού λόγου, σ’ αντίθεση με τον προφορικό. Η αιτία είναι στην ουσία γνωστική και συνήθως γενετική. Δεν οφείλεται σε διανοητική ανεπάρκεια ή σε έλλειψη κοινωνικο-πολιτισμικών ευκαιριών ή σε αποτυχημένη διδασκαλία ή σε συναισθηματικούς παράγοντες ή σε εγκεφαλική κάκωση ή βλάβη. Πιθανώς να αντιπροσωπεύει μια συγκεκριμένη έλλειψη ωριμότητας, που τείνει να μειώνεται καθώς το παιδί μεγαλώνει και επιδέχεται σημαντική βελτίωση, ειδικά όταν η κατάλληλη θεραπευτική βοήθεια προσφέρεται έγκαιρα». (Critchley, In: Pavlidis & Miles, 1981)

Μαθησιακές δυσκολίες

Εννοιολογική αποσαφήνιση των μαθησιακών δυσκολιών
Παρά την τεράστια παραγωγή δεδομένων και σχετικών δημοσιεύσεων της διεθνούς βιβλιογραφίας για τις ΜΔ, μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει καθολική συναίνεση σχετικά με τη φύση και τα αίτια της διαταραχής αυτής, με συνακόλουθο αποτέλεσμα να μην υπάρχει ένας μόνο ορισμός.
Σύμφωνα με το National Joint Committee on Learning Disabilities, (1987):
«Μαθησιακές Δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος ο οποίος αναφέρεται  σε μια ετερογενή ομάδα διαταραχών που προέρχονται από σοβαρές δυσκολίες στην εκμάθηση και χρήση του λόγου, της ανάγνωσης, της γραφής, της λογικής σκέψης και των μαθηματικών ικανοτήτων. Οι διαταραχές αυτές είναι εγγενείς και υποστηρίζεται ότι οφείλονται σε δυσλειτουργία του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος. Συχνά μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να υπάρχουν ταυτόχρονα και σε άλλες συνθήκες ανεπάρκειας π.χ. αισθητηριακές βλάβες, νοητική καθυστέρηση, κοινωνική ή συναισθηματική διαταραχή. Μπορεί επίσης να συνυπάρχουν και περιβαλλοντικού τύπου προβλήματα όπως π.χ. πολιτισμική αποστέρηση, ακατάλληλη ή ανεπαρκής διδασκαλία κ.τ.λ. Πρέπει όμως να τονιστεί ότι δεν είναι άμεσο αποτέλεσμα των συνθηκών αυτών»
Από την άλλη, σύμφωνα με το IDEA (2002),
«Οι μαθησιακές δυσκολίες αναφέρονται σε διαταραχές σε μια ή περισσότερες από τις βασικές ψυχολογικές διεργασίες που εμπεριέχονται στη χρήση του προφορικού ή γραπτού λόγου, οι οποίες έχουν ως συνέπεια «ατελή» ικανότητα ακουστικής αντίληψης, σκέψης, λόγου, ανάγνωσης, γραφής, ορθογραφίας, μαθηματικών ικανοτήτων. Ο όρος περιλαμβάνει περιπτώσεις όπως αντιληπτική ανεπάρκεια, εγκεφαλική βλάβη, ελάχιστη εγκεφαλική δυσλειτουργία, δυσλεξία και αναπτυξιακή αφασία. Στον όρο δεν εμπεριέχονται περιπτώσεις παιδιών των οποίων το πρόβλημα είναι αποτέλεσμα οπτικής, ακουστικής ή κινητικής ανεπάρκειας, νοητικής καθυστέρησης ή προέρχονται από δυσμενείς περιβαλλοντικές, πολιτισμικές ή οικονομικές συνθήκες» 
Η μελέτη των διαφορετικών αυτών ορισμών καταλήγει ότι αυτοί συγκλίνουν σε επτά σημεία: στο ότι οι ΜΔ χαρακτηρίζονται από ανομοιογένεια, είναι πιθανό αποτέλεσμα εγκεφαλικής δυσλειτουργίας, αφορούν ψυχολογικές διεργασίες, συνδέονται με υποεπίδοση, εκδηλώνονται στον προφορικό και γραπτό λόγο και συνδέονται με διαταραχές συλλογισμού και μάθησης, συμβαίνουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής και δεν είναι αποτέλεσμα άλλης ανεπάρκειας (Τζουριάδου, 2011). Πέρα ωστόσο από την επιστημονική συζήτηση και εν πολλοίς αντιπαράθεση, είναι ευρέως αποδεκτό ότι οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια υπαρκτή κατάσταση που δημιουργεί εμπόδια και προβλήματα στη σχολική μάθηση σε ένα σημαντικό ποσοστό των παιδιών.

Η δυσαριθμησία

Η δυσαριθμησία, σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχιατρικών Διαταραχών-5, είναι μια ειδική μαθησιακή διαταραχή που αφορά δυσλειτουργίες στα μαθηματικά, σχετική με την παραγωγή ή κατανόηση ποσοτήτων, αριθμητικών συμβόλων ή βασικών αριθμητικών πράξεων, που δεν συνάδουν με τη χρονολογική ηλικία, τις εκπαιδευτικές ευκαιρίες ή τις νοητικές ικανότητες του ατόμου.
Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχιατρικών Διαταραχών-5 (DSM-5) Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας

Μαθησιακές διαταραχές

Ο όρος Μαθησιακές Διαταραχές (ή Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες) αναφέρεται σε μία ομάδα εγγενών διαταραχών που δυσχεραίνουν τη διαδικασία της μάθησης και μπορεί να αφορούν έναν ή και περισσότερους τομείς μαθησιακής λειτουργικότητας. Ανάλογα με τον μαθησιακό τομέα στον οποίο παρατηρείται η έκπτωση της λειτουργικότητας, οι μαθησιακές διαταραχές μπορεί να αφορούν στην ανάγνωση, στα μαθηματικά και στη γραπτή έκφραση. Η διαφορά με τις γενικευμένες μαθησιακές δυσκολίες είναι πως στην περίπτωση των γενικευμένων μαθησιακών δυσκολιών οι δυσκολίες της μάθησης αποτελούν δευτερογενές σύμπτωμα άλλης δυσκολίας ή διαταραχής.

Αισθητηριακή Ολοκλήρωση

Είναι η νευρολογική λειτουργία η οποία οργανώνει αισθήσεις από το σώμα μας και το περιβάλλον ώστε να μπορούμε να το χρησιμοποιούμε (το σώμα ) αποτελεσματικά. Η Αισθητηριακή Ολοκλήρωση είναι επεξεργασία πληροφοριών. Ο εγκέφαλος πρέπει να διαλέγει / να ενισχύει / να εμποδίζει / να συγκρίνει και να συσχετίζει αισθητηριακές πληροφορίες με έναν ευέλικτο και στη συνέχεια μεταβλητό τρόπο. Με άλλα λόγια ο εγκέφαλος πρέπει να ολοκληρώνει (Ayres 1988).

Για τα περισσότερα παιδιά η Αισθητηριακή Ολοκλήρωση αναπτύσσεται ομαλά μέσα από διάφορες δραστηριότητες (π.χ. παιχνίδι) με την κατάλληλη λειτουργία των αισθητηριακών συστημάτων (αιθουσαίο / απτικό / ιδιοδεκτικό / οπτικό / ακουστικό κλπ.) που διαδραματίζουν κυρίαρχο και βασικό ρόλο στην ανάπτυξη του παιδιού.
Οι αισθητηριακές πληροφορίες περιλαμβάνουν την:
 

  • Όραση
  • Ακοή
  • Γεύση
  • Όσφρηση
  • Αφή
  • αίσθηση από το Αιθουσαίο Σύστημα  (αίσθηση από το μέσο αυτί)
  • αίσθηση από το Ιδιοδεκτικό Σύστημα (αίσθηση από τους μύες / τις αρθρώσεις και τους τένοντες)

 
Δυσλειτουργία Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης
Όταν οι αισθητηριακές πληροφορίες που περιλαμβάνουν αφή, κίνηση, όραση κλπ. δεν καταγράφονται και δεν επεξεργάζονται επαρκώς από τα αισθητηριακά συστήματα (αιθουσαίο / απτικό / ιδιοδεκτικό / οπτικό /ακουστικό κλπ.) τότε το παιδί δεν αναγνωρίζει τι συμβαίνει μέσα και έξω από το σώμα του με αποτέλεσμα:

  • Να έχει δυσκολία στην εκπαίδευση καινούργιων δεξιοτήτων.
  • Να δυσκολεύεται να συντονίσει αδρές και λεπτές κινήσεις (π.χ. δεν μπορεί να κάνει πηδηματάκια ή να χρησιμοποιήσει το ψαλίδι ή να γράψει κλπ.).
  • Να έχει προβλήματα στη μάθηση και γενικά στην ακαδημαϊκή του απόδοση .
  • Να εμφανίζει ευαισθησία σε μη απειλητικά ερεθίσματα π.χ. μπορεί ν’ αποφεύγει να τρώει όσπρια ή τραγανές τροφές λόγω της υφής τους ή ν’ αντιδρά αρνητικά στο λούσιμο των μαλλιών / κόψιμο νυχιών / σε διάφορους ήχους όπως της ηλεκτρικής σκούπας κλπ.
  • Να έχει   καθυστέρηση στην ομιλία.
  • Να παρουσιάζει προβλήματα συμπεριφοράς (δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση) .
  • Να έχει την  τάση να αποσπάται εύκολα.
  • Να παρουσιάζει  πολύ υψηλό ή πολύ χαμηλό επίπεδο εγρήγορσης.

 
Ο Εργοθεραπευτής που εφαρμόζει τη μέθοδο της  Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης:

  • οφείλει να έχει εξειδικευτεί στη συγκεκριμένη μέθοδο
  • να σχεδιάσει μια κατάλληλη Αισθητηριακή Δίαιτα (ένα πρόγραμμα επιλεγμένων δραστηριοτήτων για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του νευρικού συστήματος).
  • να δομήσει ένα θεραπευτικό πρόγραμμα το οποίο θα είναι διασκεδαστικό και ευέλικτο ανάλογα με τις δυσκολίες και τις ανάγκες που έχει το κάθε παιδί διαμορφώνοντας κατάλληλα και με ασφάλεια το περιβάλλον.
  • να ακολουθήσει το κίνητρο του παιδιού με στόχο την ενεργή συμμετοχή του.

 
Διαγνωστικές Κατηγορίες
Προβλήματα Αισθητηριακή Ολοκλήρωσης  συχνά παρατηρούνται σε  παιδιά με:

  • Αυτισμό
  • Διάσπαση Προσοχής με ή χωρίς Υπερκινητικότητα
  • Νοητική Στέρηση
  • Αναπτυξιακή Καθυστέρηση
  • Μαθησιακές Δυσκολίες
  • Σύνδρομα κλπ.

Read More