Αρτό Αντονέν, Ο καλόγερος (του Λιούις)

Πολύ απογοητευτικό, μετά/παρά τις ενθουσιώδεις συστάσεις του Βασίλη αλλά και τα ενθαρρυντικά στοιχεία του οπισθόφυλλου (Μπρετόν- Μπουνιουέλ- Άδωνις Κύρου (που το γύρισε ταινία) ενδιαφέρθηκαν γι’ αυτό). Ήδη από τις πρώτες σελίδες με απογοήτευσε το ύφος, που μου θύμισε μπεστ-σέλλερ Ωκεανίδας, δηλαδή ρηχό, πολύ επεξηγηματικό, «υπογραμμισμένο», εμπορικό. Πίστευα λοιπόν ότι θα με αποζημιώσει η πλοκή, αλλά εδώ τα πράγματα ήταν πολύ χειρότερα: το έργο, όπως είπε ο Μπρετόν, ήταν όντως ενός ευφάνταστου νεαρού (του Λιούις) και το διασκεύασε ο Αρτό, αλλά αυτή η φαντασία είναι «ποσοτική», δηλαδή μπλέκονται πρόσωπα και καταστάσεις με φωσκολικό/παρατραβηγμένο τρόπο και η όλη υπόθεση φαίνεται να απευθύνεται σε αναγνώστες που αρέσκονται σε διαστροφές Μεσαιωνικού τύπου (αμαρτίες, παρθένες, παπάδες, Εωσφόρος, Ιερά Εξέταση, κρυφή εγκυμοσύνη καλογριάς, μάγισσες κ.λ.π.). Άλλωστε, το έργο είναι τοποθετημένο στο Μεσαίωνα, σε μοναστήρι με …καλόγερο (που μαγεύει τα πλήθη, αλλά έχει μια διεστραμμένη ψυχή και παρασύρεται στην αμαρτία από μια γυναίκα που … παρίστανε το δόκιμο μοναχό- πολύ κουφή η διαδικασία της αποπλάνησης!- γυναίκα-άγγελο- παρθένα αλλά και γυναίκα διαβολική κ.λ.π. κ.λ.π.)!! Παζολινικό το θέμα, αλλά εντέλει και το στυλ, αν σκεφτεί κανείς ότι ο Αρτό έχει βασικά ασχοληθεί με το θέατρο.

Πάντως, όσο «ευφάνταστο» και να ήταν, ήταν κι απίστευτα βαρετό, προβλέψιμο, με πάμπολλες θρησκευτικές αναφορές, (τιμωρίες, αμαρτίες κ.λ.π.) και, όσο πρωτοποριακό και να ήταν όταν γράφτηκε, γιατί υποτίθεται ότι ξεσκέπαζε την υποκρισία της εκκλησίας, έχουν γραφτεί και ειπωθεί χιλιάδες παρόμοια.

Χριστίνα Παπαγγελή

Έμαθα πως είμαι αναγνώστης που αρέσκομαι σε διαστροφές μεσαιωνικού τύπου. Δεν ξέρω αν αυτό πρέπει να με χαροποιεί ή να με λυπεί.
Πάντως η αξία του έργου φαίνεται από τις επιρροές που άσκησε στο ύφος των μπεστ-σέλλερ (χρειάστηκαν δεκαετίες γι’ αυτό), στο Φώσκολο (να δεις που κάποτε θα τον νοσταλγούμε ως δείγμα ποιότητας στην τηλεόραση), στον Παζολίνι και το στυλ του (αφού ο Αρτό είναι σαφώς προγενέστερος), όσο για τα χιλιάδες παρόμοια μάλλον γράφτηκαν μετά από αυτό και «δρυός πεσούσης πας Εκο, Νταν Μπράουν κλπ ξυλεύονται».
Όσο για το «βαρετό» και «προβλέψιμο» είναι πράγματι απίστευτο πως δυο χρόνια πριν η «κοινή» γνώμη ανακάλυπτε τα σκάνδαλα στην εκκλησία... κάτι τόσο βαρετό και προβλέψιμο...
Νομίζω ότι ένα βιβλίο με τόσες πολύπλευρες επιδράσεις αξίζει.
Στο βιβλίο αυτό με είχε οδηγήσει η αγάπη για τους Γάλλους των αρχών του 20ου αιώνα. Το διάβασα πριν από χρόνια, άρρωστος σ’ ένα φοιτητικό δωμάτιο. Τότε η τηλεόραση δεν ήταν μέσα στα απαραίτητα της φοιτητικής ζωής και όσοι διέθεταν θεωρούνταν «ανωτέρου βιοτικού επιπέδου». Έτσι το διάβασμα πολλές φορές γινόταν «το καταφύγιο που φθονούσαμε». Εμπύρετος ξαγρύπνησα στις σελίδες του «καλόγερου».
Και κάτι τελευταίο: ο δικός μας Εμμανουήλ Ροΐδης με την «Πάπισσα Ιωάννα» άραγε εντάσσεται μέσα στα χιλιάδες παρόμοια;

Βασίλης

Με προκαλείς φυσικά να σου απαντήσω!!

• Μάλλον το πιο σύνηθες είναι να σε χαροποιούν οι διαστροφές «μεσαιωνικού τύπου», όταν συμμετέχεις σ' αυτές κι όχι όταν διαβάζεις να τις κάνουν …άλλοι!
• Ασφαλώς δεν εντάσσεται η Πάπισσα Ιωάννα στα χιλιάδες παρόμοια! (μήπως θες να συζητήσουμε και για τον Μεγάλο Ανατολικό;) Είναι ένα έργο που έχει πρώτα απ' όλα ύφος, χιούμορ, και ασφαλώς το περιεχόμενό δεν εξαντλείται στην «αμαρτωλή παρεκτροπή», σύμφωνα με τα ηθικοχριστιανικά πρότυπα κατηχητικού!! Είναι κάτι παραπάνω απ' αυτό, αν θες είναι ένα κοινωνικό έργο.
• Όσο αφορά τον Έκο, όπως τον ξέρω απ' το «Όνομα του ρόδου» (δεν έχω διαβάσει άλλο δικό του μυθιστόρημα, αλλά νομίζω ότι είναι η καλύτερη στιγμή του), δεν έχει απολύτως καμία σχέση με το συγκεκριμένο έργο του Αρτό. Όσο για τον Μπράουν, θα συμφωνήσω στο ότι εκμεταλλεύτηκε κι αυτός τη διέγερση που προκαλούν τα ηθικοθρησκευτικά «ζητήματα» σε κάποιους «ευαίσθητους» αναγνώστες, κι ότι το στυλ του είναι εμπορικό, «αγοραίο», όπως και του Αρτό (αν και δεν είχε αυτός τέτοια πρόθεση).
• Ναι, προκαλούν έτσι κι αλλιώς αφόρητη πλήξη όσα όργια γίνονται στην εκκλησία, τα θεωρώ δεδομένα και σαφώς προβλέψιμα (δε θα μπορούσε να' ναι αλλιώς!). Προσωπικά δε βλέπω το λόγο να σκύβω απ' την κλειδαρότρυπα και να κοιτάω με περιέργεια τις λεπτομέρειες.

Χριστίνα

Ημερομηνία τελευταίας επεξεργασίας: Παρασκευή, 30. Μαρτίου 2007