|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
Χατζόπουλου Κωνσταντίνου, Φθινόπωρο
Δυσκολεύτηκα πάρα πολύ να ξεκαθαρίσω τα πρόσωπα και τους ρόλους στις πρώτες σελίδες (γιαγιά- Μαρίκα (πρωταγωνίστρια)- Ευανθία- Στέφανος κρυφά ερωτευμένος με Ευανθία αλλά δεσμευμένος με Μαρίκα- ανεπιθύμητη για την Αγλαϊα η Κατίγκω που δε θυμάμαι ποιο συγγενικό ρόλο είχε- νομάρχης ελεύθερος για γάμο- στρατηγός επίσης κ.λ.π.)
Η ατμόσφαιρα υποβλητική, πολύ υπαινικτική, με κρυφές εντάσεις, ανομολόγητες επιθυμίες και πάθη που αποκαλύπτονται σε ανεπαίσθητες κινήσεις. Χειρονομίες, βλέμματα, ήχοι, φως. Ανάλογο και το – συμβολικό- ύφος του Χατζόπουλου: παραστατικότητα, διάλογοι, σιωπές μακρές και έμφαση στις λεπτομέρειες των κινήσεων (δραματικότητα), όπου δεν κατονομάζονται τα συναισθήματα, αλλά φανερώνονται σιωπηλά μέσα απ’ αυτές. Σε κάθε σχεδόν σελίδα υπάρχει κάποια αναφορά στο φως ή στον ίσκιο ενός βλέμματος, σε αχτίδες, σε «φέγγος», αστραποβόλημα κ.ο.κ., πράγμα που κάνει γοητευτική την αφήγηση αλλά γίνεται υπερβολή (μανιέρα).
Το περιβάλλον είναι το κλειστό επαρχιακό περιβάλλον του 19ου αι., με τον συντηρητισμό του, τη ματαιοδοξία του, τις λιγοστές διεξόδους (ποίηση- μουσική- περίπατος), τη μιζέρια του. Ξεχωριστή, νεανική ζωντανή, δραστήρια, ξεφεύγοντας απ’ το νεκρικό πνεύμα, είναι η παρουσία της Ευανθίας, που παίζει με όλα και ιδιαίτερα με τ’ απολιθώματα του συντηρητισμού.
Το ποιητικό ύφος του Χατζόπουλου αποδίδει πολύ εύστοχα τη ρευστότητα κάποιων καταστάσεων και κάποιων στιγμών:
(σελ. 160):
Καθώς στάθηκαν και κοίταζαν, η Μαρίκα πρόσεξε πως πουθενά δεν έριχνε ίσκιο η θολή μέρα· και ο Στέφανος είδε πως τα μάτια της Μαρίκας ήταν χωρίς ίσκιο- χωρίς άλλον ίσκιο απ’ τους μαύρους κύκλους γύρω τους. Στιγμές- στιγμές σαν να χάνονταν μάλιστα κι αυτοί στο φως που έχυνε το βλέμμα της. Αλλά το φως αυτό δεν ήταν φέγγος· ήταν ήμερο, γαληνό φως θαμπό, όμοιο μ’ εκείνο που έχυνε η συννεφιασμένη μέρα ολόγυρα.
Ιμπρεσιονισμός;
Χριστίνα Παπαγγελή, Μάρτης 2000
Στο πρωτοποριακό αυτό μυθιστόρημα, που έφερε τον συμβολισμό στην ελληνική πεζογραφία, δε υπάρχει η δράση όπως σε άλλα μυθιστορήματα. Ο αναγνώστης υποπτεύεται απλώς την εξέλιξη της ιστορίας που σβήνει δίχως τέλος- μιας ιστορίας που ξετυλίγεται στην ελληνική επαρχία όπου « Κανένα γεγονός δεν αναταράζει το τέλμα της ακινησίας μιας ζωής υποταγμένης στο μοιραίο», την δίχως άλλο πλήξη.
Δυσκολεύεται ο αναγνώστης να μπει στο κλίμα του μυθιστορήματος και να «συλλάβει» τους χαρακτήρες, ωστόσο μετά τη μέση γίνεται πιο βατό, καθώς γίνεται πιο αφηγηματικό και περιορίζεται η έκταση των διαλόγων που του δίνουν ένα θεατρικό χαρακτήρα στην αρχή.
Το φθινόπωρο είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα της συμβολιστικής, λυρικής πεζογραφίας.
Βασίλης Συμεωνίδης, Ιούνιος 1992
Ημερομηνία τελευταίας επεξεργασίας: Πέμπτη, 29. Μαρτίου 2007