ΠΛΑΓΙΟΣ  ΛΟΓΟΣ

Ο πλάγιος λόγος εξαρτάται συνήθως από ρήματα λεκτικά, ερωτηματικά, κελευστικά  καθώς και από ρήματα βουλητικά, αισθητικά, γνωστικά  ή δοξαστικά.

Οι προτάσεις στον πλάγιο λόγο.

Ο ευθύς λόγος τρέπεται στον πλάγιο με τις ακόλουθες μεταβολές:

1)Οι κύριες προτάσεις κρίσεως μετατρέπονται:

   α) σε δευτερεύουσες ειδικές προτάσεις  ύστερα από ρήματα λεκτικά, γνωστικά και  αισθητικά

   π.χ     Ευθύς λόγος: Ὑβριστής εἶ .

             Πλάγιος λόγος: Λέγει ὁ κατήγορος ὡς ὑβριστής εἰμί.

   β) σε ειδικό απαρέμφατο, ύστερα από ρήματα λεκτικά και δοξαστικά.

    π.χ.  Ευθύς λόγος: Οὐκ ἒστιν ἂλλη ὁδός.

             Πλάγιος λόγος: Οἱ ἡγεμόνες οὔ φασιν εἶναι ἂλλην ὁδόν.

   γ) σε κατηγορηματική μετοχή, ύστερα από ρήματα αισθητικά, γνωστικά, και ρήματα που σημαίνουν αγγελία.

   π.χ.   Ευθύς λόγος: Φίλιππος Ἡραῖον τεῖχος πολιορκεῖ.

             Πλάγιος λόγος: Ἀπηγγέλθη Φίλιππος Ἡραῖον τεῖχος πολιορκῶν.

2)Οι κύριες προτάσεις επιθυμίας μετατρέπονται σε τελικό απαρέμφατο, ύστερα από ρήματα κελευστικά, απαγορευτικά, ευχετικά  κ.ά

    π.χ.  Ευθύς λόγος: Ἀνοίξατε τάς πύλας.

             Πλάγιος λόγος: Μειδίας ἐκέλευσεν ἀνοῖξαι τάς πύλας.

3)Οι κύριες ερωτηματικές προτάσεις (ευθείες ερωτήσεις) μετατρέπονται σε δευτερεύουσες ερωτηματικές προτάσεις (πλάγιες ερωτήσεις), ύστερα από ρήματα ἐρωτῶ, ἀπορῶ, θαυμάζω, σκοπῶ, ἐπιμελοῦμαι κ.ά.

     π.χ. Ευθύς λόγος: Οἶσθα τι, ὦ Σώκρατες, ἀγαθόν;

             Πλάγιος λόγος: Ἀρίστιππος Σωκράτην ἢρετο εἲ τι εἰδείη ἀγαθόν.

4)Οι δευτερεύουσες προτάσεις παραμένουν δευτερεύουσες και                    

   α) ύστερα από ρήμα παροντικού χρόνου διατηρούν και στον πλάγιο λόγο τον ίδιο χρόνο και την ίδια έγκλιση που είχαν στον ευθύ, με  αλλαγή αν χρειάζεται του προσώπου του ρήματος.

      π.χ. Ευθύς λόγος: Εἰ μή ποιήσετε ταῦτα, ἔκσπονδοι ἔσεσθε.

              Πλάγιος λόγος: Ἀπαγγέλετε δ’ αὐτοῖς ὅτι, εἰ μή ποιήσουσι ταῦτα ἔκσπονδοι ἔσονται.

   β) ύστερα από ρήμα παρελθοντικού χρόνου διατηρούν τη δυνητική οριστική και τη δυνητική ευκτική, αλλά και την απλή οριστική ή την υποτακτική τη μετατρέπουν σε ευκτική του πλαγίου λόγου εκτός αν το περιεχόμενο της δευτερεύουσας πρότασης φανερώνει γνώμη του  υποκειμένου της πρότασης και όχι του συγγραφέα ή αν τονίζεται κάτι ως βέβαιο ή με έμφαση.

     π.χ. Ευθύς λόγος: Δέξιππον οὐκ ἐπαινῶ, εἰ ταῦτα πεποίηκεν.

             Πλάγιος λόγος: Κλέανδρος εἶπεν ὅτι Δέξιππον οὐκ ἐπαινοίη, εἰ ταῦτα πεποιηκώς εἴη.

             Ευθύς λόγος: Ἐάν μοι δῶτε τριάκοντα Σπαρτιατῶν, διαβήσομαι εἰς  τήν Ἀσίαν.

             Πλάγιος λόγος: Ἀγησίλαος ὑπέστη, ἐάν δῶσιν αὐτῶ τριάκοντα  Σπαρτιατῶν, διαβήσεσθαι εἰς τήν Ἀσίαν.

Κατά τη μετατροπή του πλαγίου λόγου σε ευθύ γίνονται οι εξής μεταβολές:

1)Η οριστική διατηρείται και στον ευθύ λόγο.

   π.χ. Πλάγιος λόγος: Κῦρος βοᾶ τῶ Κλεάρχῳ ἂγειν τό στράτευμα κατά  μέσον τῶ τῶν πολεμίων, ὅτι ἐκεῖ βασιλεύς ἐστι.

           Ευθύς λόγος: Ἄγε το στράτευμα κατά μέσον τῶ τῶν  πολεμίων, ὅτι  ἐκεῖ βασιλεύς ἐστι.

2)Η ευκτική του πλαγίου λόγου μετατρέπεται σε οριστική ή υποτακτική.

   π.χ. Πλάγιος λόγος: Ἤρετο ὃστις ἀφίκοιτο.

           Ευθύς λόγος: Τίς ἀφίκετο;

   π.χ.  Πλάγιος λόγος: Εὐθύδημος διεσώπησε σκοπῶν, ὅτι ἀποκρίναιτο.        

            Ευθύς λόγος: Τί ἀποκρίνωμαι;

3)Η δυνητική οριστική και η δυνητική ευκτική διατηρούνται.

   π.χ. Πλάγιος λόγος: Ἀπεκρίνατο ὅτι οὔτ’ ἄν αὐτός ὀνομαστός ἐγένετο.

            Ευθύς λόγος: Οὔτ’ ἄν ἐγώ αὐτός ὀνομαστός ἐγενόμην.

  π.χ.  Πλάγιος λόγος: Εἶπεν ὅτι ἔλθοι ἄν εἰς λόγους.

           Ευθύς λόγος: Ἔλθοιμι ἄν εἰς λόγους.

4)Η απορηματική υποτακτική διατηρείται.

   π.χ. Πλάγιος λόγος: Ὁρῶ σε, ὦ Ἡράκλεις, ἀποροῦντα, ποίαν ὁδόν ἐπί τόν βίον τράπῃ.

           Ευθύς λόγος: Ποίαν ὁδόν ἐπί τόν βίον τράπωμαι;

5)Το ειδικό απαρέμφατο μετατρέπεται σε οριστική.

   π.χ.  Πλάγιος λόγος: Φασίν ποτ’  εἰπεῖν Σόλωνα.

            Ευθύς λόγος: Εἶπεν ὁ Σόλων.

6)Το τελικό απαρέμφατο μετατρέπεται σε προστακτική.

   π.χ.  Πλάγιος λόγος: Παρεκελεύοντο Κύρῳ μή μάχεσθαι, ἀλλ’ ὄπισθεν ἑαυτῶν τάττεσθαι.

            Ευθύς λόγος: Μή μάχου, ἀλλ’ ὄπισθεν ἡμῶν τάττου.

7)Η κατηγορηματική μετοχή μετατρέπεται σε οριστική.

    π.χ.  Πλάγιος λόγος: Ἤσθοντο τήν πόλιν καταληφθεῖσαν.

             Ευθύς λόγος: Ἡ πόλις κατελήφθη.

8)Το ρήμα της εξάρτησης παραλείπεται.

9)Το πρόσωπο αλλάζει.

   π.χ.  Πλάγιος λόγος: Εἶπεν ὅτι, ἐπειδάν ἡ στρατεία λήξῃ, εὐθύς  ἀποπέμψει αὐτόν.

            Ευθύς λόγος: Ἐπειδάν ἡ στρατεία λήξῃ, εὐθύς ἀποπέμψω σε.    

επιμέλεια: Μακρής Κώστας

Ημερομηνία τελευταίας επεξεργασίας: Τετάρτη, 28. Φεβρουαρίου 2007