η παιδεία γεννάει ελευθερία

(διαφωτισμός)

η γνώση είναι χαρά

(Φρ. Νίτσε)

η γνώση είναι δύναμη

Το ψέμα

της Πέπης Ρηγοπούλου

8-12-09

Αυτό στο οποίο όλοι συμφωνούν, ανεξάρτητα από ιδεολογίες, τάσεις, θέσεις, είναι ότι το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει αυτός ο τόπος έχει να κάνει με την παιδεία.

Υπάρχει έλλειμμα παιδείας, λένε κάποιοι, ενώ άλλοι θεωρούν ότι παιδεία υπάρχει μεν, είναι χάλια δε. Και όλοι περίπου, αν ερωτηθούν, θα σου βρουν αμέσως και μία λύση. Θα σου μιλήσουν για άλλον τρόπο εισαγωγής στα πανεπιστήμια, για τη χαμηλή ή υψηλή βάση που πρέπει να απαιτείται, για το ολοήμερο ή όχι σχολείο ή για την αυτομόρφωση μέσα σε συλλογικότητες που σνομπάρουν ή φτύνουν όλους τους αστικούς θεσμούς.

Θα σου πουν ακόμα για τα ξένα ιδρύματα «που είναι καλύτερα από τα ελληνικά», για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια που θα πρέπει επιτέλους να έρθουν και για τα κολέγια που είναι ήδη εδώ για να μας δώσουν τα φώτα τους. Και ακόμα για το πόσο ακριβές είναι οι σπουδές στην Ελλάδα, αφού πρέπει να πληρώνουν από το Δημοτικό ήδη φροντιστήρια για τα παιδιά τους. Και, βέβαια, δεν θα λησμονήσουν να επισημάνουν ότι δεν έγινε εν τέλει και τίποτα με ένα πτυχίο που θα πάρει κανείς, αφού τα περισσότερα δεν έχουν αντίκρισμα στην αγορά εργασίας, ιδιαίτερα τώρα με την κρίση.

Αν σκεφτεί κανείς όλα αυτά και άλλα τόσα που ακούει, το πρώτο πράγμα που μπορεί να πει είναι ότι όλοι έχουν δίκιο. Μόνο που δεν μιλούν για την παιδεία. Γιατί η παιδεία είναι αλλού. Είναι στις μοναχικές ώρες που ανακαλύπτει κανείς σε ένα πατάρι το απαγορευμένο βιβλίο που θα τον συγκλονίσει ή τις άλλες σε μια περιπλάνηση στην πόλη ή την ανάμνησή της, όταν θα ανακαλύψει ξαφνικά την εικόνα, την κίνηση, τη χειρονομία, τον ήχο που θα του ανοίξουν δρόμους στην ψυχή. Και ακόμα όταν ερωτεύεται και ανακαλύπτει ότι ο κόσμος δεν είναι πια αυτός που ήτανε, και θέλει να τον μάθει από την αρχή. Ή πάλι μέσα στον διάλογο με τους δασκάλους, σε μια κοινή προσπάθεια με άλλους ανθρώπους ή ακόμα σε ένα ταξίδι στον χώρο ή στον χρόνο, τις ώρες εκείνες της ονειροφαντασίας που όλα είναι δυνατά ή και όταν έπειτα από μια κοπιώδη άσκηση του νου σ' αγγίξει εκείνο το μικρό φως της γνώσης, της δημιουργίας, της ζωής.

Η παιδεία δεν είναι το μέγεθος που μπορούμε να μετρήσουμε με τις επιταγές της κάθε Μπολόνιας. Με τους υπολογιστές που θα χαρίσουμε σε μαθητές για να παίζουν πιθανόν βίντεο games. Με τα κινητά που θα καταγράψουν τα σεξουαλικά παιχνίδια των άλλων, που επιτρέπονται ή μάλλον διαφημίζονται και προωθούνται από τα μέσα ενημέρωσης και τα διάφορα ροζ τηλέφωνα, ενώ ο έρωτας και η ηδονή παραμένουν ένα ζητούμενο. Με τις τόσες ώρες διδασκαλίας και τα τυπικά προγράμματα με τους διάφορους δείκτες αξιολόγησης για να είναι όλα έτοιμα για το νέο ΕΠΕΑΕΚ, το νέο βήμα προς τον πιο ακραίο και ύπουλο καπιταλισμό. Η παιδεία χρειάζεται χρόνο για να τον χάσεις και ίσως κάποτε να τον ξανακερδίσεις αναζητώντας πρώτα να κατακτήσεις αυτό που τυχαίνει να αγαπάς και μετά το αν και το πώς θα βγάλεις ποτέ από αυτήν λεφτά. Η παιδεία είναι μια άρτε πόβερα, απαραίτητος όρος κάθε ελευθερίας. Αν δεν βγούμε από τη λογική του συγκριτικού βαθμού και του μετρήσιμου, δεν υφίσταται παιδεία.

Όμως τόσο η ελεύθερη παιδεία όσο και η εκπαίδευση απαξιώνονται όλο και πιο πολύ από εμάς τους ίδιους. Από τα κόμματα και τα κομματίδια που καταγγέλλουν την παρακμή των πανεπιστημίων και των σχολείων, ενώ με κάθε τρόπο συμβάλλουν στο να την χειροτερέψουν. Από τα Μέσα, που όταν μιλούν για παιδεία προβάλλουν μόνον ό, τι πουλάει, που συνήθως είναι η άρνηση και η καταστροφή της. Από την ίδια την ακαδημαϊκή κοινότητα, που παραπαίει. Από μια κοινωνία που αρνείται πεισματικά να πιστέψει στον εαυτό της.

Η «απώθηση», που οδήγησε στην εντατική τον πρύτανη του Καποδιστριακού, κύριο Χρίστο Κίττα[*], είναι πραγματικό γεγονός που μετρά την εξουσιαστική δομή ενός είδους δήθεν αντιεξουσιαστών, που έχουν μεθύσει από την τυφλή βία, αλλά και συμβολικό γεγονός, που μετρά μια ηθική και πνευματική κρίση που πρέπει να αντιμετωπιστεί. Αλληλεγγύη στον πρύτανη, αλλά και στην αγωνίστρια Αγγελική Κουτσουμπού, τη δημοσιογράφο απόφοιτο του Τμήματος Επικοινωνίας Ελλη Ζώτου και όλους τους άλλους που υπέστησαν αναίτια τη βία από την πλευρά των αστυνομικών. Όχι άλλα ψέματα.

Ερωτήσεις:

1.      Να κάνετε περίληψη  του παραπάνω άρθρου ενημερώνοντας πολύ σύντομα τους συμμαθητές σας για την αφορμή κάτω από την οποία γράφτηκε και για το περιεχόμενό του (40-50 λέξεις).

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

2.      Το κείμενο χτίζεται πάνω σε μια αντίθεση. Ποια είναι αυτή η αντίθεση και ποια είναι η άποψη που υποστηρίζει η συγγραφέας; Διατυπώστε την σύντομα.

3.      Τι δεν είναι η παιδεία, κατά τη συγγραφέα και τι είναι; (αναπτύξτε το θέμα σε δυο παραγράφους των 80 λέξεων).

4.      Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η σχέση παιδείας και ελευθερίας;

5.      «Αν δεν βγούμε από τη λογική του συγκριτικού βαθμού και του μετρήσιμου, δεν υφίσταται παιδεία». Αναπτύξτε σε μια παράγραφο 80 λέξεων την άποψη αυτή της συγγραφέα.

6.      Πώς νομίζετε ότι το άρθρο δικαιολογεί τον τίτλο του;

7.      «Η παιδεία δεν είναι το μέγεθος που μπορούμε να μετρήσουμε με τα κινητά που θα καταγράψουν τα σεξουαλικά παιχνίδια των άλλων, που επιτρέπονται ή μάλλον διαφημίζονται και προωθούνται από τα μέσα ενημέρωσης και τα διάφορα ροζ τηλέφωνα»: Να μετατρέψετε την παθητική σύνταξη (όπου υπάρχει) σε ενεργητική και αντίστοιχα την ενεργητική σε παθητική.. Ποια διαφορά εντοπίζετε στο νόημα;

8.       Να ξαναγράψετε τις πιο κάτω φράσεις αντικαθιστώντας τις υπογραμμισμένες

λέξεις με συνώνυμές τους, χωρίς να αλλάξετε το νόημα των φράσεων και το

γραμματικό τύπο των λέξεων:

ενώ με κάθε τρόπο συμβάλλουν στο να την χειροτερέψουν

Από την ίδια την ακαδημαϊκή κοινότητα, που παραπαίει

9.      Παραγωγή λόγου:

Ποιες ανάγκες νομίζετε ότι ωθούν τον άνθρωπο να αποζητά τη γνώση σ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, πέρα από τις απαιτήσεις της επαγγελματικής αποκατάστασης; Με ποιους  τρόπους μπορεί κατακτήσει αυτού του είδους τη γνώση το άτομο σήμερα;

Γράφετε  ένα μικρό δοκίμιο για να δημοσιευτεί σε μαθητικό περιοδικό που έχει αφιέρωμα στην παιδεία. (450-500 λέξεις)

επιμέλεια: Χριστίνα Παπαγγελή

Ημερομηνία τελευταίας επεξεργασίας: Σάββατο, 12. Ιουνίου 2010