Ο πλούτος της διαφοράς

Πέτρο Ινγκράο, από το «Σημειωματάριο ιδεών» του Θανάση Γιαλκέτση, (Ελευθεροτυπία 1-8-1999)

Η σύγχρονη πραγματικότητα σημαδεύεται από το παράδοξο των κοινωνιών που είναι «ανοιχτές» στον κόσμο από την άποψη της οικονομίας, ενώ ταυτόχρονα είναι «κλειστές» σαν πολιορκημένα οχυρά από την άποψη των κοινωνικών δικαιωμάτων του πολίτη. Τα κεφάλαια, οι επιχειρήσεις, τα εμπορεύματα, οι εικόνες και οι πληροφορίες μπορούν να κυκλοφορήσουν ελεύθερα στο πεδίο της παγκόσμιας αγοράς. Οι ανθρώπινες υπάρξεις, όμως, που εγκαταλείπουν το γενέθλιο τόπο τους για να αναζητήσουν μια καλύτερη μοίρα γίνονται αμέσως «ξένοι» χωρίς δικαιώματα και πέφτουν θύματα διακρίσεων και αποκλεισμών.

Δεν θα μπορέσουμε να καταπολεμήσουμε το νεορατσισμό που επανεμφανίζεται σήμερα απειλητικός- στο μέτρο μάλιστα που εμπνέει κρατικές και κυβερνητικές συμπεριφορές αν δεν μάθουμε να αναγνωρίζουμε τον ανεκτίμητο πλούτο της διαφοράς που φέρνουν μαζί τους αυτοί οι φτωχοί και ταλαίπωροι «ξένοι».

Υπάρχει ένας ρατσισμός ωμός, ανοιχτός, που διακρίνεται αμέσως. Υπάρχει κι ένας άλλος, λεπτός, λανθάνων, θα μπορούσαμε να πούμε «μετριοπαθής»,αλλά ίσως περισσότερο επικίνδυνος. Τον συναντάμε σε αυτό το ερώτημα που ακούμε τόσο συχνά στο λεωφορείο, στο δρόμο, στα μαγαζιά, μπροστά στο μετανάστη που περνάει: «Τι θέλουν; Τι ήρθαν να κάνουν εδώ;»

Εγώ λέω ότι σε αυτό το ερώτημα υπάρχει μια αντιστροφή των ιστορικών γεγονότων. Δεν είναι αυτοί οι εισβολείς. Εμείς είμαστε που έχουμε εισβάλει στη χώρια τους. Από τον καιρό του Κολόμβου. Αποβιβαστήκαμε και τις καταλάβαμε. Φτιάξαμε τις φυτείες μας. Και οδηγήσαμε εκεί, εμείς, τους νέγρους σκλάβους αλυσοδεμένους. Και στη γη τους θεμελιώσαμε αυτοκρατορίες.

Λίγες μόλις δεκαετίες πριν, δυο κράτη της πολιτισμένης Ευρώπης έστειλαν τα θωρηκτά τους στο Σουέζ, προσπαθώντας να επιβάλουν ξανά την κυριαρχία τους. Λίγες μόνο δεκαετίες πριν, έγινε η απελευθέρωση της Αλγερίας.

Και αφότου έπαψε η πολιτική κατοχή ολόκληρων ηπείρων, αρπάζαμε για χρόνια το πετρέλαιό τους, σχεδόν με μηδενικό κόστος. Κι εκτός από το ψάξιμο στο υπέδαφος τους, λεηλατήσαμε τα δάση τους. Και τους δανείσαμε τοκογλυφικό χρήμα, υποχρεώνοντάς τους να πληρώσουν ακριβά το δικό μας εκσυγχρονισμό. Όλα αυτά καίγοντας και ξεριζώνοντας συνήθειες, κουλτούρες, τοπία. Πουλήσαμε όπλα σε χώρες του Τρίτου Κόσμου για να υποδαυλίσουμε πολέμους και να τις διαιρέσουμε. Και ταυτόχρονα για να κερδίσουμε χρήματα με τους πολέμους.

Επομένως είμαστε εμείς που τους υποχρεώσαμε να έρθουν σπρωγμένοι από την ανάγκη. Δεν είναι γελοίο λοιπόν να αναρωτιόμαστε: γιατί έρχονται; ήδη δεν στέκει πια ούτε ένας λόγος περί «εκπολιτισμού», δηλαδή περί της αργής(και βαθμιαίας) εξομοίωσής τους προς το μοντέλο ανάπτυξης αυτού του δυτικού πολιτισμού. 

Γι’ αυτό ο δρόμος του ρατσισμού, των γκέτο, ακόμη κι εκείνος των «κλειστών αριθμών» όχι μόνο είναι ανήθικος και παράλογος, αλλά είναι τελικά και ανέφικτος. Και δίχως μια ανοιχτή απάντηση σε αυτό το νέο «γεγονός», που εμείς προκαλέσαμε, δεν θα έχουμε ειρήνη, σωματική και ψυχική. Γιατί η απελπισία αυτών που δεν διαθέτουν δικαιώματα και την ιδιότητα του πολίτη θα τους σπρώξει σε βίαιες ενέργειες ή θα τους παραδώσει στους εμπόρους ναρκωτικών που καραδοκούν στη γωνία. Και δε θα’ χουμε ούτε ψυχική γαλήνη, γιατί αυτοί οι «παράνομοι», αυτοί οι «γκετοποιημένοι», αυτοί οι «περιθωριοποιημένοι» θα είναι ο καθρέφτης της δικής μας βίας, της δικής μας κατάχρησης και του ποσού αίματος που διαποτίζει τους δικούς μας κώδικες.

Δεν θα απομακρύνουμε αληθινά τον κίνδυνο της ρατσιστικής μόλυνσης, αν δεν κατανοήσουμε, αν δεν αναγνωρίσουμε την αυτονομία και τον πιθανό πλούτο αυτής της διαφορετικότητας εκείνου που στο δρόμο μας φαίνεται «ξένος». Ναι, κάποιο πράγμα που εγώ δεν γνωρίζω και δεν έχω (και έτσι όπως είμαι δεν μπορώ να έχω) και που από τη στιγμή που παρεμβαίνει στη ζωή μου με αλλάζει και μπορεί να με εμπλουτίσει. Σίγουρα, το να σκεφτόμαστε έτσι σημαίνει πως συνειδητοποιούμε ότι υπερασπιζόμενοι το δικαίωμα αυτών των «ξένων», υπερασπιζόμαστε καλύτερα τα δικαιώματα των «ιθαγενών». Και διευρύνουμε την ακτίνα των δικών μας δυνατοτήτων για ανθρώπινη και κοινωνική επικοινωνία…

Β.  ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1.      « Υπάρχει  ένας ρατσισμός …κοινωνική επικοινωνία»: Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του παραπάνω αποσπάσματος σε  130-150 λέξεις      

(μον. 25)

2.  «Εγώ λέω …χρήματα με τους πολέμους»: Ποια  άποψη υποστηρίζει ο συγγραφέας σ’αυτό το σημείο του κειμένου; Ποιον/ους τρόπο/ους  και ποια μέσα πειθούς χρησιμοποιεί για να τη στηρίξει; Αξιολογήστε τα.

(μον. 15)

3.      λανθάνων, υποδαυλίσουμε, ανέφικτος, ξεριζώνοντας: Να αντικαταστήστε  τις παραπάνω λέξεις   του κειμένου με άλλες αντίστοιχες συνώνυμες, έτσι ώστε να μην αλλάζει το νόημα της φράσης στην οποία ανήκει η καθεμιά.           

(μον. 10)

4.            Παρόλη τη θεμελίωση και τη διεύρυνση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην εποχή μας, αρκεί μια ματιά γύρω μας για να διαπιστώσουμε ότι παραβιάζονται καθημερινά και συστηματικά όσον αφορά όχι μόνο τους αλλοδαπούς, αλλά και άλλες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες (φτωχούς, άνεργους, τσιγγάνους, άστεγους, πρώην τοξικομανείς, αποφυλακισμένους, γυναίκες, παιδιά κλπ.).

          Ως μέλος του Δεκαπενταμελούς του σχολείου σας συμμετέχετε σε μια ημερίδα που διοργανώνει ο Δήμος στον οποίο ανήκετε και εκφωνείτε μια εισήγηση παρουσιάζοντας το πρόβλημα.

(μον. 50)

επιμέλεια: Χριστίνα Παπαγγελή

Ημερομηνία τελευταίας επεξεργασίας: Τετάρτη, 05. Δεκεμβρίου 2007