Περί παγκοσμιοποίησης

* Παγκοσμιοποίηση είναι ο σημερινός καπιταλισμός της ελεύθερης μετακίνησης του κεφαλαίου χωρίς αντίπαλη πρόταση

 Θ. Π. ΛΙΑΝΟΣ

Διαβάζω αυτόν τον καιρό τα διάφορα άρθρα που γράφονται σε περιοδικά και εφημερίδες για την παγκοσμιοποίηση, για τις συνέπειές της, για τα καλά της και τα κακά της, για τους κινδύνους που ενέχει, για τις αντιδράσεις που έχει προκαλέσει, βίαιες ή ειρηνικές, κτλ. Ομολογώ ότι έμαθα πολλά πράγματα αλλά δυστυχώς δεν κατάλαβα τι ακριβώς είναι η παγκοσμιοποίηση ή τι οι διάφοροι συγγραφείς νομίζουν πως είναι η παγκοσμιοποίηση. Άλλοι λένε ότι η παγκοσμιοποίηση είναι καλή, άλλοι ότι είναι κακή και άλλοι ότι είναι και καλή και κακή. Ακόμη, ότι είναι ένα αναγκαίο στάδιο στην ανθρώπινη εξέλιξη! Διάβασα επίσης ότι το κίνημα της αντιπαγκοσμιοποίησης (τι σημαίνει αυτό;) και οι διαμαρτυρίες πρέπει να απευθύνονται προς τους υπερεθνικούς οργανισμούς όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα.

Όλα αυτά βέβαια έχουν μικρή μόνο σημασία αν προηγουμένως δεν έχει ορισθεί με ακρίβεια τι είναι παγκοσμιοποίηση. Υπάρχουν δύο ορισμοί που συνήθως αναφέρονται. Σύμφωνα με τον έναν, παγκοσμιοποίηση είναι η αυξανόμενη αλληλεξάρτηση των χωρών όλου του κόσμου μέσα από την επιτάχυνση των ανταλλαγών προϊόντων και υπηρεσιών. Ο ορισμός αυτός φυσικά δεν λέει τίποτε. Πάντοτε το διεθνές εμπόριο ακολουθούσε αυξητική τάση και πάντοτε η αλληλεξάρτηση των χωρών αυξανόταν. Γιατί η επιτάχυνση, και σε ποιο μέγεθος, αποτελεί νέο φαινόμενο ή νέο στάδιο της ανθρώπινης εξέλιξης; Ο άλλος ορισμός, που δεν αναφέρεται ρητά, χρησιμοποιεί ως κριτήριο τη μεγάλη τεχνολογική εξέλιξη και τη μείωση των αναγκαίου χρόνου για την επίτευξη των εμπορικών συναλλαγών. Το πρόβλημα εδώ είναι ότι πάντοτε υπήρξε τεχνολογική εξέλιξη και εφαρμογή της και πάντοτε ο χρόνος που ήταν αναγκαίος για μια συναλλαγή μειωνόταν. Και οι δύο αυτοί ορισμοί πάσχουν από ένα σοβαρό μεθοδολογικό πρόβλημα, δηλαδή είναι ταυτολογικοί και δεν εξηγούν το νέο φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης, αν ένα τέτοιο φαινόμενο υπάρχει.

Αν υπάρχει ένα καινούργιο στοιχείο σε αυτό που ονομάζεται παγκοσμιοποίηση, αυτό είναι η ανεμπόδιστη μετακίνηση του κεφαλαίου μεταξύ χωρών, η οποία κατέστη δυνατή λόγω της αδυναμίας ή απροθυμίας των εθνικών κυβερνήσεων να διατηρήσουν τα εμπόδια που ήταν συνηθισμένα στο παρελθόν. Αυτή η απεριόριστη μετακίνηση κεφαλαίου σε συνδυασμό με τους περιορισμούς στη μετακίνηση του εργατικού δυναμικού παράγει τα φαινόμενα της παγκοσμιοποίησης, τα οποία βέβαια δεν είναι καθόλου νέα. Τα προβλήματα που αποδίδονται στην παγκοσμιοποίηση, όπως π.χ. φτώχεια, παιδική εργασία, άνιση διανομή στις υπανάπτυκτες χώρες, αλλά σε σημαντική έκταση και στις ανεπτυγμένες, δεν είναι καθόλου καινούργια. Είναι τα παλαιά γνωστά προβλήματα του καπιταλισμού που έχουν τη ρίζα τους στην εκμετάλλευση της εργασίας από το κεφάλαιο. Για τον λόγο αυτόν νομίζω ότι δεν χρειαζόμαστε κάποιον ορισμό για την παγκοσμιοποίηση, διότι αυτή δεν είναι παρά ο σημερινός καπιταλισμός της ελεύθερης μετακίνησης του κεφαλαίου χωρίς περιορισμούς (όπως παλαιότερα μέσα στα όρια του κράτους) και χωρίς αντίπαλη πρόταση (όπως, πριν από λίγα χρόνια, αυτήν του σοσιαλισμού).

Αν πάρει κανείς τα στοιχεία που παραθέτει ο Λένιν ως χαρακτηριστικά του ιμπεριαλισμού και αντικαταστήσει αυτό που αναφέρει «πλήρη γεωγραφική διαίρεση του κόσμου μεταξύ των καπιταλιστικών δυνάμεων» με μια πρόταση που να περιγράφει την ευκολία με την οποία σήμερα το διεθνές κεφάλαιο μεταφέρεται από χώρα σε χώρα χωρίς σημαντικά εθνικά εμπόδια, τότε έχει μια ικανοποιητική περιγραφή της παγκοσμιοποίησης. Με άλλα λόγια, η παγκοσμιοποίηση δεν είναι τότε καινούργιο φαινόμενο, όπως συχνά λέγεται, ούτε προέκυψε εκ του μηδενός. Είναι απλούστατα η, σε μεγάλο βαθμό, ανεμπόδιστη μεταφορά του διεθνούς κεφαλαίου σε όποια χώρα του Τρίτου, κυρίως, Κόσμου αυτό κρίνει ότι του προσφέρει το μεγαλύτερο ποσοστό κέρδους και με τη μικρότερη αβεβαιότητα.

ΕΡΩΤΉΣΕΙΣ

1. Να αποδώσετε την περίληψη του κειμένου σε μια παράγραφο 80 περίπου λέξεων.

Μονάδες 25

2. α) Να εντοπίσετε το είδος του κειμένου και να δώσετε ορισμένα χαρακτηριστικά του.

Μονάδες 5

     β) Να εντοπίσετε τους τρόπους πειθούς που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας.

Μονάδες 5

3. Τι νόημα αποκτά, σύμφωνα με το συγγραφέα, η παγκοσμιοποίηση; Να το αποδώσετε σε μια παράγραφο 80 λέξεων.

Μονάδες 10

4. ενέχει, επιτάχυνση, πάσχουν, εκμετάλλευση, διαίρεση: Να γράψετε από μια συνώνυμη λέξη που να μπορεί να αντικαταστήσει καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις.

Μονάδες 5

5. Ποιες είναι οι συνέπειες της παγκοσμιοποίησης όπως αυτές είναι ορατές σήμερα στα περισσότερα κράτη; Πιστεύετε ότι μπορούν ν’ αντισταθούν τα κράτη σ’ αυτόν τον φρενήρη ρυθμό που έχει επιβάλει η ελεύθερη οικονομία;

Μονάδες 50

επιμέλεια: Μακρής Κώστας

Ημερομηνία τελευταίας επεξεργασίας: Κυριακή, 06. Μαΐου 2007