“Το Νέο Ενιαίο Πρόγραμμα Σπουδών

της Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης (Δημοτικό  &  Γυμνάσιο)”

 

Αντώνη  Ι.  Παππού

Σχολικού  Συμβούλου

1^ης & 2^ης Περ. Δ.Ε. Ν. Πέλλας

 

Ι.       Εισαγωγή

 

Το νέο Ενιαίο Πρόγραμμα Σπουδών της Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης (Δημοτικό & Γυμνάσιο) της πατρίδας μας αποτελείται από:

α)  Το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) – Γενικό Μέρος

β) Το ΔΕΠΠΣ κάθε επιμέρους γνωστικού αντικειμένου (μαθήματος) και

γ) Τα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών (ΑΠΣ) των επιμέρους γνωστικών αντικειμένων (μαθημάτων).

Θεσμικά έχει τη μορφή υπουργικών αποφάσεων του ΥΠΕΠΘ (υπ’ αριθ. Γ2/5051α,  Γ2/5051β, Γ2/5051γ, Γ2/5051δ, Γ2/5051ε), οι οποίες δημοσιεύτηκαν αντίστοιχα στα ΦΕΚ 1366, 1373, 1374, 1375, 1376/τ. Β΄/18-10-2001 με την πρόβλεψη να ισχύσουν από το Σχολικό Έτος 2003-04.

 

ΙΙ.      Η ταυτότητα του προγράμματος

 

A.            Το ΔΕΠΠΣ – Γενικό Μέρος

 

Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών της υποχρεωτικής εκπαίδευσης είναι:

 

1.       Διαθεματικό

    

Καθιερώνεται η εφαρμογή της “Διαθεματικής Αρχής” προσέγγισης της γνώσης, με την οποία επιδιώκεται η ενιαιοποίηση της κατακερματισμένης γνώσης από τα διακριτά μαθήματα των προηγούμενων Αναλυτικών Προγραμμάτων.

     Η ενιαιοποίηση της σχολικής γνώσης επιτυγχάνεται με την καθιέρωση ολιστικών, βιωματικών και ομαδοσυνεργατικών διδακτικών προσεγγίσεων (μορφών και μεθόδων διδασκαλίας).

    

2.       Ενιαίο

    

Το πρόγραμμα αφορά την ενιαία 9χρονη Υποχρεωτική Εκπαίδευση (Δημοτικό & Γυμνάσιο) της πατρίδας μας, ενώ συμπεριλαμβάνει και την Προσχολική Αγωγή.

Η Υποχρεωτική Εκπαίδευση αντιμετωπίζεται ως:

—  Ενιαία

—  Σταδιακά εξελισσόμενη

—  Συνεχής και αδιάσπαστη

     Απώτεροι στόχοι της είναι:

•   Η ολόπλευρη και ισόρροπη ανάπτυξη της προσωπικότητας του σύγχρονου μαθητή (Οκτώ τύποι νοημοσύνης H. Gardner)

•   Η επιτυχής ένταξή του στο διαρκώς μεταβαλλόμενο και ιδιαίτερα απαιτητικό σύγχρονο κοινωνικό περιβάλλον.

Το νέο πρόγραμμα επιχειρεί την οριοθέτηση του πλαισίου που διέπει την ενιαία εκλογή και διάταξη της διδακτέας ύλης στην προοπτική και στη διάρκεια της ενιαίας 9χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης.

 

3.       Πλαίσιο

 

Έχει τη μορφή πλαισίου ψυχοπαιδαγωγικών και διδακτικομεθοδολογικών αρχών και παραδοχών που διέπουν την εφαρμογή και την ανάπτυξη των Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών των επιμέρους γνωστικών αντικειμένων (μαθημάτων) της ενιαίας 9χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης του εκπαιδευτικού μας συστήματος.

Ως πλαίσιο οριοθετεί και προσδιορίζει με σαφήνεια και ακρίβεια, με τρόπο που να αποκλείει κάθε παρανόηση και σύγχυση:

·        Τις κοινές και ενιαίες ψυχοπαιδαγωγικές παραδοχές, που διέπουν την οργάνωση και τη λειτουργία της ενιαίας 9χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης (Δημοτικό & Γυμνάσιο) του εκπαιδευτικού μας συστήματος.

·        Τις κοινές και ενιαίες διδακτικομεθοδολογικές προσεγγίσεις, που διασφαλίζουν τη συνέχεια των επιμέρους βαθμίδων της υποχρεωτικής εκπαίδευσης (Δημοτικό & Γυμνάσιο).

Το ΔΕΠΠΣ περιλαμβάνει ακόμη:

α)  Προγράμματα σχεδιασμού και ανάπτυξης Διαθεματικών Δημιουργικών Δραστηριοτήτων της Ευέλικτης Ζώνης στους θεματικούς τομείς των:

—       Αγωγής υγείας

—       Ολυμπιακής παιδείας

—       Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης

β)  Παράρτημα με:

—       Οδηγίες προς τους συγγραφείς των νέων βιβλίων

—       Προδιαγραφές των νέων βιβλίων

—       Καθορισμό οργάνων και τρόπων αξιολόγησης της συγγραφής των βιβλίων και της σύνθεσης και συγκρότησης του ψηφιακού διδακτικού υλικού (CD).

 

Β.      Το ΔΕΠΠΣ των επιμέρους γνωστικών αντικειμένων (μαθημάτων)

 

     Με το ΔΕΠΠΣ κάθε γνωστικού αντικειμένου ορίζονται:

·         Ο σκοπός της διδασκαλίας του γνωστικού αντικειμένου (μαθήματος)

·         Οι άξονες του γνωστικού περιεχομένου (διδακτέας ύλης) του μαθήματος κατά τάξη και βαθμίδα της Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης

·         Οι γενικοί διδακτικοί στόχοι (γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις και αξίες) κάθε διδακτέας ενότητας και

·         Οι ενδεικτικές θεμελιώδεις έννοιες διαθεματικής προσέγγισης ανά διδακτέα ενότητα.

    

     Γ.           Τα ΑΠΣ των επιμέρους γνωστικών αντικειμένων (μαθημάτων)

    

Με το ΑΠΣ κάθε γνωστικού αντικειμένου:

·         Ορίζονται οι ειδικοί σκοποί της διδασκαλίας του γνωστικού αντικειμένου (μαθήματος)

·         Καθορίζονται οι θεματικές ενότητες (διδακτέα ύλη) του μαθήματος κατά τάξη και βαθμίδα της Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης

·         Ορίζονται οι διδακτικοί στόχοι κάθε θεματικής ενότητας

·         Προτείνονται ενδεικτικές διδακτικές δραστηριότητες ανά θεματική ενότητα

·         Προτείνονται ενδεικτικά διαθεματικά σχέδια εργασίας για την Ευέλικτη Ζώνη

·         Περιλαμβάνονται καίριες επισημάνσεις που αφορούν τον εκπαιδευτικό και αναφέρονται:

—        Στη διδακτική μεθοδολογία του γνωστικού αντικειμένου (μαθήματος)

—        Στην αξιολόγηση της επίτευξης των διδακτικών στόχων

—        Στην αξιοποίηση του διδακτικού υλικού και της εποπτείας

·         Περιλαμβάνονται οι προδιαγραφές των βιβλίων και του λοιπού εκπαιδευτικού υλικού του συγκεκριμένου μαθήματος

 

ΙΙΙ.         Παρατηρήσεις:

 

Το ΔΕΠΠΣ και τα ΑΠΣ έχουν τη μορφή κωδικοποιημένου “Βιβλίου για τον Εκπαιδευτικό”, αφού το μεγαλύτερο μέρος του περιεχομένου και της ύλης του προηγούμενου “Βιβλίου για το Δάσκαλο” έχει ενσωματωθεί και συμπεριληφθεί σ’ αυτά. Ειδικότερα, περιλαμβάνουν:

·         Γενικές ψυχοπαιδαγωγικές και διδακτικομεθοδολογικές αρχές

·         Εκλογή και διάταξη της διδακτέας ύλης (ΔΕΠΠΣ & ΑΠΣ)

·         Σκοπούς κατά γνωστικό αντικείμενο (ΔΕΠΠΣ) και διδακτικούς στόχους κατά διδακτική ενότητα (ΑΠΣ)

·         Ενδεικτικές διδακτικές δραστηριότητες κατά διδακτική ενότητα (ΑΠΣ)

·         Ενδεικτικές προτάσεις για το σχεδιασμό και την ανάπτυξη διαθεματικών δημιουργικών Σχεδίων Εργασίας – Projects (ΔΕΠΠΣ & ΑΠΣ)

·         Προτάσεις για αξιοποίηση της εποπτείας και του σύγχρονου διδακτικού υλικού – CD (AΠΣ) κ.άλ.

Είναι χρήσιμο και αναγκαίο να τονιστεί ότι το νέο πρόγραμμα αποτελεί για το σύγχρονο εκπαιδευτικό της υποχρεωτικής εκπαίδευσης υλικό (φάκελο ή βιβλίο) αναφοράς για:

—     Τον προγραμματισμό του ετήσιου διδακτικού έργου της τάξης και της Σχολικής μονάδας

—     Το σχεδιασμό και την εκτέλεση της ωριαίας διδασκαλίας

—     Την αξιολόγηση της ωριαίας διδασκαλίας και του ετήσιου διδακτικού έργου της τάξης και της Σχολικής Μονάδας

—     Την αξιολόγηση του μαθητή

—     Την ανατροφοδότηση (feedback) της εκπαιδευτικής διαδικασίας

—     Την ενημέρωση των μαθητών και των γονέων – κηδεμόνων τους σχετικά με τις επιδιώξεις, τις επιλογές, τις προτεραιότητες και τις πρακτικές της διδασκαλίας και της αξιολόγησης του σύγχρονου εκπαιδευτικού μας συστήματος.

Για όλους τους παραπάνω λόγους είναι ανάγκη ο σύγχρονος εκπαιδευτικός να υιοθετήσει την ακόλουθη τακτική – σειρά κατά την προετοιμασία της ωριαίας διδασκαλίας του:

1.      Πρώτα μελετά με προσοχή το γενικό μέρος του ΔΕΠΠΣ για να επισημάνει το πλαίσιο των ψυχοπαιδαγωγικών και διδακτικομεθοδολογικών παραδοχών που θα προσδιορίζουν τη στάση του.

2.      Έπειτα επισκοπεί το ΔΕΠΠΣ και το ΑΠΣ του γνωστικού αντικειμένου που διδάσκει μαζί με τις διάφορες μεθοδολογικές επισημάνσεις που περιέχει, οι οποίες και πρέπει να διέπουν το πλαίσιο των διδακτικομεθοδολογικών του επιλογών και πρακτικών.

3.      Στη συνέχεια μελετά το “Φύλλο οδηγιών για τον εκπαιδευτικό” (εισαγωγή και ειδικές επισημάνσεις για κάθε διδακτική ενότητα).

4.      Τελευταία μελετά:

—        Το “βιβλίο” και το “τετράδιο” του μαθητή

—        Το ψηφιακό διδακτικό υλικό

Μετά από αυτά αναστοχάζεται το επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων των συγκεκριμένων μαθητών και αποφασίζει τον προγραμματισμό της διδασκαλίας του, φροντίζοντας να επιλέξει και να ορίσει:

·        Ρεαλιστικούς διδακτικούς στόχους,

·        Ανάλογες διδακτικές μορφές και μεθόδους

·        Σχετικές ασκήσεις και εργασίες για εμπέδωση και μεταφορά της νέας μάθησης σε νέες καταστάσεις

·        Το περιεχόμενο ενός σύντομου ανακεφαλαιωτικού κριτηρίου για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της διδασκαλίας για μαθητές και διδάσκοντα.