ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ   ΣΧΕΔΙΑ  ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

 

ΙΣΤΟΡΙΑ  Γ΄ ΤΑΞΗΣ

 

Α. ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

 

ΕΝΟΤΗΤΑ 5 :  Ο  ΤΡΩΙΚΟΣ  ΠΟΛΕΜΟΣ

 

ΜΑΘΗΜΑ  1 :  Το μήλο της Έριδας

 

Για το συγκεκριμένο μάθημα, ο εκπαιδευτικός, εκτός από αυτά που τονίστηκαν πιο πάνω, πρέπει να λάβει υπόψη του τις υποδείξεις του βιβλίου για το δάσκαλο και κυρίως αυτές που  αναφέρονται στη Μυθολογία και την αξιοποίηση των πηγών και των διαθεματικών εννοιών.

 

Α. ΣΤΟΧΟΙ:

 

Στόχοι που επιδιώκονται σε όλα τα μαθήματα του Α΄ Μέρους

( Βλ. Βιβλίο για το Δάσκαλο)

( γνωστικοί, μεθοδολογικοί- διαδικαστικοί, εννοιολογικοί)

 

  Οι μαθητές:

- Να γνωρίσουν και να απολαύσουν το σχετικό μύθο.

- Να  αποκτήσουν εκφραστικό θάρρος και να καλλιεργήσουν τη δεξιότητα της αφήγησης. 

- Να μυηθούν και να ασκηθούν σταδιακά  στην επεξεργασία και αξιοποίηση των γραπτών  και εικαστικών πηγών. 

- Να εξοικειωθούν με τη διαχείριση πληροφοριών : παρατήρηση, περιγραφή, αναζήτηση, ταξινόμηση, παραβολή, ανάλυση, σύνθεση

- Να συσχετίσουν γεγονότα που αναφέρονται στο μύθο με παρόμοια γεγονότα που      συνάντησαν σε προηγούμενα κεφάλαια και άλλα μαθήματα και με παρόμοια γεγονότα της σημερινής εποχής και να διατυπώνουν δυνητικές γενικεύσεις: ενδοκλαδικές και διακλαδικές.

- Να αναπτύξουν ενδιαφέρον για την ελληνική μυθολογία και τις επιβιώσεις της στην τέχνη, τη γλώσσα και τη λογοτεχνία.

- Να  ασκηθούν στη  διαθεματική προσέγγιση της γνώσης.  

 

   Στόχοι που επιδιώκονται στο σημερινό μάθημα (Βλ. Βιβλίο για το Δάσκαλο,σελ   )

 

-  Να προϊδεαστούν για τη μυθολογική αιτία του Τρωικού πολέμου και να κατανοήσουν τη σχέση που τον συνδέει με την κρίση του Πάρη και την αρπαγή της Ωραίας Ελένης.

-  Να αντιληφθούν την εικόνα που είχαν οι  αρχαίοι για τους θεούς και τους ανθρώπους.

- Να κατανοήσουν τον ιστορικό όρο έριδα, να τη συσχετίσουν με συνώνυμες και αντίθετες  έννοιες και να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους.

- Να  ασκηθούν στην προσέγγιση καταστάσεων και προσώπων με ενσυναίσθηση.

 

Β. ΜΕΣΑ

 

-   Βιβλία  για το μαθητή , τον εκπαιδευτικό και Τετράδιο Εργασιών

-   Χάρτης με τα βουνά τις τοποθεσίες και τα  ονόματα των πόλεων  που αναφέρονται 

    στο μύθο 

 - Ιστοσελίδες, CD και βιβλία για α παιδιά που υποδεικνύονται στο βιβλίο για τον      

    εκπαιδευτικό, σελ.49

           

Γ.      ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

 

    α.  Για την προσέγγιση της νέας γνώσης

 

Για το Α΄ Μέρος, που είναι αφιερωμένο στην Ελληνική Μυθολογία, στις περισσότερες περιπτώσεις ενδείκνυται η χρήση της αφηγηματικής και περιγραφικής μορφής διδασκαλίας, για να έρθουν τα παιδιά σε μια πρώτη επαφή με τους αρχαίους μύθους. Η  αφήγηση,  πρέπει να γίνεται με παραστατικότητα και ζωντάνια, αφού στις μικρές ηλικίες εξυπηρετεί και την αισθητική απόλαυση, έχει και ψυχαγωγικό χαρακτήρα. Η αφήγηση, βέβαια, είναι επιδεκτική και άλλων φραστικών τρόπων, όπως σχόλια, ερωτήσεις, απαντήσεις, με διευκρινιστικό χαρακτήρα, οι οποίες δεν πρέπει να παραβλέπονται.

Ο εκπαιδευτικός, μπορεί να ξεκινήσει τη διδασκαλία του με μία σύντομη αφόρμηση αξιοποιώντας τον προοργανωτή της ενότητας 5 (σελ 57, Ο τρωικός πόλεμος).  Οι μαθητές καλούνται να παρατηρήσουν την εικόνα και να πουν τι παραστάνει. Εύκολα θα απαντήσουν ότι παριστάνει Αχαιούς πολεμιστές που ξεκινούν για τον πόλεμο. Ο εκπαιδευτικός επισημαίνει ότι ο μεγαλύτερος πόλεμος που έγινε στην αρχαιότητα είναι ο Τρωικός και ο λόγος που έγινε ήταν η αρπαγή της ωραίας Ελένης. Πάμε να δούμε πώς φτάσαμε ως εκεί.

Εναλλακτική πρόταση:  Ο εκπαιδευτικός αφηγείται το μύθο το σχετικό με τους γάμους του Πηλέα και της Θέτιδας και το μήλο της Έριδας και σταματά την αφήγησή του στο σημείο της άφιξης του Ερμή και των τριών θεαινών στην Ίδη. Στη συνέχεια καλεί τα παιδιά να διαβάσουν το παράθεμα από το Λουκιανό στη σελίδα 60 του βιβλίου τους, για να δουν τι έγινε εκεί. Καλό θα ήταν τα παιδιά να μοιραστούν τους ρόλους, ώστε να ζωντανέψει ο διάλογος. 

 

β. Για την επεξεργασία:  

 

Οι  ερωτήσεις και οι δραστηριότητες στο βιβλίο του μαθητή και το Τετράδιο Εργασιών συμβάλλουν στην  πολύπλευρη επεξεργασία του μαθήματος.

     Είναι ανάγκη τα παιδιά να  καθοδηγούνται σωστά, ώστε να είναι σε θέση να αντλούν  πληροφορίες  για το μύθο που διδάσκονται, να σχολιάζουν  και να αξιολογούν γεγονότα, αποφάσεις και  ενέργειες και  να αιτιολογούν τη γνώμη τους. Έτσι, σιγά σιγά  και την κρίση καλλιεργούν αλλά και  την αξία  των πηγών συνειδητοποιούν. Αυτό μπορεί να γίνει με ερωτήσεις, όπως:

- Ο Πάρης  δυσκολεύτηκε να  αποφασίσει  ποια  ήταν η ομορφότερη θεά. Γιατί;

- Ποιες  υποσχέσεις έδωσαν οι Θεές στον Πάρη;

- Σε τι μοιάζουν οι θεές με τις θνητές γυναίκες;

Τώρα τα παιδιά συμπληρώνουν στο Τετράδιο Εργασιών την άσκηση 1.

Ακολουθεί μικρή συζήτηση, που θα καταλήξει στον ανθρωπομορφισμό των θεών, αφού οι μαθητές ανακαλέσουν στη μνήμη τους προηγούμενες γνώσεις που έχουν οικειοποιηθεί στο μάθημα οι Θεοί του Ολύμπου(δεύτερος διδακτικός στόχος).

Ύστερα παρατηρούν την εικόνα της σελ. 58 (η κρίση του Πάρη) και συμπληρώνουν τη δεύτερη άσκηση του Τετραδίου Εργασιών.

 Με τις πληροφορίες που δίνονται κάτω από την εικόνα 1 και τη βοήθεια του δασκάλου, αναγνωρίζουν τα πρόσωπα και περιγράφουν τα  δώρα που κρατούν στα χέρια τους οι θεές, για να τα προσφέρουν στον Πάρη. (Προηγείται η Αφροδίτη που ετοιμάζεται να του προσφέρει ένα  στεφάνι και ένα αγαλματίδιο που παριστάνει το θεό Έρωτα. Ακολουθεί  η Αθηνά, που κρατά κράνος και δόρυ, σύμβολα νίκης και έπεται η Ήρα που κρατά  αγαλματίδιο που παριστάνει λιοντάρι και σκήπτρο, σύμβολα δύναμης και εξουσίας).

Με κατάλληλη συζήτηση, συσχετίζουν τα δώρα με τις υποσχέσεις που έδωσαν και ανακαλούν στη μνήμη τους προηγούμενες γνώσεις για τις ιδιότητες των θεών. 

Η εικόνα προσφέρεται, ακόμη, να γίνει συζήτηση στην τάξη για το  πώς ένας καλλιτέχνης φαντάζεται και παριστάνει ένα μύθο και να διαπιστώσουν έτσι οι μαθητές ότι η ελληνική μυθολογία  αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες.         

Ο εκπαιδευτικός ρωτά : Ποια  θεά διάλεξε τελικά ο Πάρης και γιατί; 

Ο Πάρης διάλεξε την Αφροδίτη, γιατί του υποσχέθηκε την Ελένη, την πιο όμορφη γυναίκα του κόσμου. Οι μαθητές καλούνται να παρατηρήσουν την εικόνα της σελ 60, όπου πράγματι η παράσταση από την αρχαία ελληνική αγγειογραφία αποδίδει την ομορφιά της Ελένης και στη συνέχεια μελετούν την εικόνα της σελ. 59, όπου ο Πάρης φτάνει στην Σπάρτη και αρπάζει την Ελένη. Εδώ,  είναι αναγκαίο ο δάσκαλος να βοηθήσει τα παιδιά να παρατηρήσουν με προσοχή την εικόνα, να διαβάσουν τις πληροφορίες που δίνονται κάτω από αυτήν και να  θέσουν τα δικά τους ερωτήματα π.χ.: «Γιατί ο καλλιτέχνης βάζει ανάμεσα  στον Πάρη και την Αφροδίτη το φτερωτό θεό Έρωτα» κτλ.(ερώτηση 3 στο Βιβλίο του Μαθητή). 

Έτσι φτάνουμε στο λόγο που ξεκίνησε ο Τρωικός πόλεμος και.επιτυγχάνουμε τον πρώτο διδακτικό στόχο που θέσαμε.

Αν υπάρχει χρόνος οι μαθητές συμπληρώνουν την άσκηση 3 στο Τετράδιο Εργασιών. Διαφορετικά δίνεται ως κατοίκον εργασία.

Η άσκηση αυτή συνδέεται με το μάθημα της Γλώσσας και ανήκει στην κατηγορία των διαθεματικών δραστηριοτήτων. Είναι προφανές ότι με αυτή τη δραστηριότητα οι μαθητές κατανοούν την έννοια έριδα, διαπιστώνουν  την επιβίωση της μυθολογίας στη γλώσσα μας και εμπλουτίζουν  το λεξιλόγιό τους με νέες φράσεις (τρίτος διδακτικός στόχος). Αν υπάρχει χρόνος, γίνεται σύντομη αναφορά σε συνώνυμες λέξεις (καβγάς, τσακωμός, μάλωμα),και σε αντίθετες λέξεις, (ειρήνη, συμφιλίωση κ.ά). Επειδή είναι πολύ πιθανόν μερικοί μαθητές να δυσκολευτούν στο σχηματισμό πρότασης  με τη φράση μήλο της Έριδας, η άσκηση αυτή γίνεται πρώτα προφορικά   π.χ.: Το καινούργιο ποδήλατο που αγόρασε ο πατέρας έγινε το μήλο  της Έριδας ανάμεσα στο Βασίλη και τον Παναγιώτη.  

 

AΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

 

Αξιοποιούνται  αυτά που τονίστηκαν πιο πάνω, οι ερωτήσεις και οι δραστηριότητες που 

υπάρχουν  στο βιβλίο του μαθητή  και στο Τετράδιο Εργασιών και οι υποδείξεις στη σελίδα 10

του βιβλίου για το δάσκαλο.

Για τη συγκεκριμένη ενότητα θα αρκούσε η απάντηση στις ερωτήσεις  του Β.Μ.

 Γιατί οι τρεις θεές μάλωσαν μεταξύ   τους; Ποιος έλυσε τη διαφορά τους;

Αν ήσουν εσύ στη θέση του Πάρη, ποια θεά θα διάλεγες και γιατί;

Η δεύτερη ερώτηση συμβάλλει στην ενσυναισθητική προσέγγιση του μαθήματος με τη φανταστική εισχώρηση στη θέση του άλλου. Έτσι επιτυγχάνεται και ο τέταρτος διδακτικός μας στόχος.

Μία άλλη πρόταση είναι η αναδιήγηση του μύθου ή μέρους του μύθου από τους μαθητές με την παρατήρηση μιας εικόνας του βιβλίου.

     Επειδή η αναδιήγηση των μύθων δε συμβάλλει μόνο στην καλλιέργεια  της αφηγηματικής  δεξιότητας των παιδιών αλλά και στην απόκτηση εκφραστικού θάρρους, που είναι μια σημαντική παιδαγωγική επιδίωξη, φροντίζουμε να δίνεται αυτή η ευκαιρία σε όλα τα παιδιά.

   Μια τρίτη πρόταση είναι η ανάπλαση του μύθου μέσω της δραματοποίησης(δραστηριότητα 4 του Τετραδίου Εργασιών).

 

Παίζουμε θέατρο στην τάξη μας. Πρωταγωνιστούν ο Πάρης, ο Ερμής και οι τρεις θεές.

 

Η δραματοποίηση μπορεί να γίνει με δύο τρόπους:

 1) Οι μαθητές  χωρίζονται σε ομάδες και να γράφουν τους δικούς τους διαλόγους. Κάθε ομάδα καλείται να τους δραματοποιήσει παρουσιάζοντάς τους στο σύνολο της τάξης. Αν δεν υπάρχει χρόνος, η δραματοποίηση μπορεί να γίνει στην ώρα της Ευέλικτης Ζώνης ή την ώρα της Γλώσσας, δεδομένου ότι οι δραματοποιήσεις θεωρούνται πολύτιμες δραστηριότητες για την παραγωγή προφορικού λόγου, που είναι μία από τις βασικότερες επιδιώξεις του γλωσσικού μαθήματος.

 2) Οι μαθητές καλούνται να αυτοσχεδιάσουν, στηριζόμενοι στις γνώσεις που απέκτησαν. Ο τρόπος αυτός είναι πιο εύκολος για τα παιδιά αυτής της ηλικίας. 

Με τη δραστηριότητα αυτή πετυχαίνουμε τους κύριους στόχους του μαθήματος: την αυτενέργεια, τη βιωματικότητα, την εποπτικότητα.

Η ανάπλαση ιστορικών γεγονότων και το «παίξιμό» τους  στη συνέχεια  είναι στοιχεία  αγαπητά για τα παιδιά, γιατί περιέχουν μέσα τους ένα είδος παιχνιδιού που αποτελεί για την ηλικία τους  αναγκαίο μέσο έκφρασης. Η απόδοση ρόλων έχει θετικά αποτελέσματα για την κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη του μαθητή, συμβάλλει στη δημιουργική μάθηση και προκαλεί το ενδιαφέρον του. Συμβάλλει, ακόμη, στην καλύτερη κατανόηση κα εμπέδωση της διδακτέας ύλης

. 

  Ε. Για τις «κατ’  οίκον» εργασίες  βλ.  τις Οδηγίες του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, που κοινοποιήθηκαν σε όλα τα σχολεία, μέσω της Διεύθυνσης Σπουδών του ΥΠΕΠΘ,  με τις εγκυκλίους: Φ.12/428/85241/Γ1/18-08-2003 & Φ 12/342/35602/Γ1/09-05-2005, στις οποίες  επισημαίνονται τα εξής: « Για το μάθημα της Ιστορίας τα παιδιά μελετούν μια δυο φορές τη συγκεκριμένη ενότητα, εντοπίζουν τα κυριότερα σημεία και τις νέες έννοιες που πιθανόν διδάχτηκαν, ώστε να είναι σε θέση να αποδίδουν το περιεχόμενο της ενότητας, χωρίς να  υποχρεούνται να αποστηθίσουν ούτε το βασικό κείμενο ούτε τα συνοδευτικά κείμενα. Ενδεχομένως να χρειαστεί να συμπληρώσουν στο Τετράδιο Εργασιών, που προβλέπεται να μοιραστεί από τον ΟΕΔΒ, ένα ανακεφαλαιωτικό κείμενο, αν αυτό βέβαια δεν έγινε στο σχολείο. Εννοείται ότι σε καμιά περίπτωση δεν αναθέτουμε στους μαθητές να αντιγράφουν πρόσθετες πληροφορίες  από βιβλία και εγκυκλοπαίδειες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορούν να ανατρέχουν σε πηγές, για να ερευνήσουν κάποια θέματα και να τα αποδώσουν γραπτά με δημιουργικό συνθετικό τρόπο (σύντομο δοκίμιο).»