(: αυτοπροσωπογραφία)

    Ο Βελάσκεθ, γιος πορτογάλλου αριστοκράτη και ισπανίδας από καλή οικογένεια, μεγαλώνει στην Ισπανία σε ένα καλλιεργημένο περιβάλλον, δίπλα στον Μιχαήλ Θερβάντες, τον Καλντερόν , τον Λόπε ντε Βέγκα κ.α.

    Του αρέσει να ζωγραφίζει γραφικά θέματα, απλά και καθημερινά: ανώνυμους - φτωχούς  σε σκηνές του δρόμου, στο εσωτερικό μιας ταβέρνας κ.α., θέματα που δεν καταδέχονταν οι μεγάλοι κλασικοί ζωγράφοι, δίνοντας σημασία στη λεπτομέρεια ... Δείτε δείγματα αυτής της δουλειάς του:

(: "η ράφτρα")

 Παρατηρήστε την απόδοση της λεπτομέρειας στους επόμενους πίνακες, π.χ. τα αυγά και το λάδι στο τηγάνι  (: "η γριά μαγείρισσα")   ή τις ρυτίδες στα πρόσωπα και την υφή της πήλινης επιφάνειας στις στάμνες  (: "ο νεροκουβαλητής της Σεβίλλης") 

   (: "στην ταβέρνα") (:"το δείπνο των χωρικών")     

    Όλα θα αλλάξουν όταν θα γνωριστεί με τον κύκλο του Ολιβάρες.  (:"ο Ολιβάρες κυνηγά")

    Ο Ολιβάρες θα τον γνωρίσει  στο βασιλιά, που γοητεύεται από το ταλέντο του. Ο Βελάσκεθ διετέλεσε ζωγράφος της βασιλικής αυλής της Ισπανίας, δίπλα στον Φίλιππο Δ΄ , ο οποίος τον ανακήρυξε αυλάρχη του και Ιππότη του Τάγματος του Αγ. Ιακώβου.

    Τον Φίλιππο θα απεικονίσει πολλές φορές, πότε με βασιλική στολή και πότε ως κυνηγό:

το ίδιο θα κάνει και με τα άλλα μέλη της βασιλικής οικογένειας: 

( :"η βασίλισσα Ισαβέλλα") 

  (: "ο πρίγκηπας Βαλτάσαρ Κάρλος ως κυνηγός")

και η μικρή πριγκήπισσα Μαργαρίτα ("ινφάντα Μαργαρίτα")    

Σε μια σειρά από προσωπογραφίες παρουσιάζει τους νάνους που υπηρετούσαν στο παλάτι: (: "νάνος")

Πολλά από τα παραπάνω πρόσωπα αναγνωρίζουμε στον περίφημο πίνακα με τον τίτλο:

 "οι δεσποινίδες των τιμών" : : Ο ζωγράφος ο ίδιος μπροστά από το τεράστιο τελλάρο ζωγραφίζει τα μοντέλα του, το βασιλικό ζεύγος, που βρίσκονται απέναντί του - εμείς τα βλέπουμε να καθρεφτίζονται, στον καθρέφτη τοίχου με κορνίζα στον πίσω τοίχο, ως θολά είδωλα - και οι δεσποινίδες των τιμών υποκλίνονται και φροντίζουν τη μικρή πριγκήπισσα ινφάντα Μαργαρίτα που μόλις μπήκε στο μεγάλο δωμάτιο και κοιτάζει προς το άνοιγμα μιας πόρτας, όπου εμφανίστηκε κάποιος θεατής (δείτε το σχετικό σχέδιο ανάλυσης του πίνακα) Μια νάνος κοιτάζει το βασιλικό ζεύγος που ποζάρει, ενώ ένα αγόρι πατάει άφοβα το πόδι του σε ένα σκύλο   

("η βίλλα των Μεδίκκων στη Φλωρεντία", αριστερά με απογευματινό φως, δεξιά με μεσημεριανό φως) 

      Το τοπίο, ο χώρος λειτουργούν απλά ως στοιχεία της πραγματικότητας (κοιτάξτε το σεντόνι που έχει αποτεθεί στα κάγκελα πάνω από την πύλη· ένα στοιχείο της απλής καθημερινότητας, ένα αληθινό στιγμιότυπο...), αντίθετα από τον τρόπο που χρησιμοποιούν το τοπίο άλλοι ζωγράφοι, όπως ο Θεοτοκόπουλος (El Greco) ή ο Τισιανός (Tiziano) __________ Συγκρίνετε τα τοπία του Βελάσκεθ (Velázquez) με το "Τολέδο πριν από την καταιγίδα" του Greco :Δεν φαίνεται πως θα ξεσπάσει ένα δράμα, η οργή του Θεού; είναι όλα παρουσιασμένα ώστε να αποδίδουν όλα όσα σκέφτεται και αισθάνεται ο καλλιτέχνης, το δικό του ψυχικό δράμα ίσως· είναι ένας "εγκεφαλικός" πίνακας! ...) 

Το ίδιο ψυχικό δράμα παρατηρήστε στην "Ταφή του Χριστού" του Tiziano

    Στον πίνακα ("ο θρίαμβος του Βάκχου" ή "οι μπεκρήδες" ή "οι πότες"): μια παρέα μεθυσμένων, λαϊκών τύπων (που θυμίζουν τους παλιούς του πίνακες) γύρω από έναν ημίγυμνο Βάκχο, διακρίνουν τον Βελάσκεθ από τους Ολλανδούς ζωγράφους που παρόμοια θέματα ζωγραφίζουν με πολύ και προκλητικό γυμνό.

   : ("η παράδοση της πόλης Μπρέντα") Ο Ολλανδός αξιωματικός , ηττημένος παραδίδει την πόλη στον Ισπανό νικητή και εκείνος δίνει ένα μάθημα ανθρωπιάς και ιπποτικής συμπεριφοράς προς τον πρώην αντίπαλό του που πολέμησε γενναία. Είναι ένας πίνακας ύμνος στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια ... ενάντια στην απανθρωπιά του πολέμου ...

    (: " Άρης ", ζωγραφισμένος, όπως πάντα με μοντέλο)      

(ο "πάπας Ιννοκέντιος ο 10^ος":) 

    επιστροφή: Σελίδες ιστορίας

πηγές: Velasquez, εκδ. ΑΜΜΟΣ, Αθήνα 1993

Xαλούλος Παναγιώτης

11/11/2004