Αστερισμός
Είναι αστερισμός που σημειώθηκε στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και βρίσκεται στο βόρειο ημισφαίριο. Είναι αμφιφανής στην Ελλάδα και συνορεύει με τον Κηφέα, το Δράκοντα, τη Λύρα, τον Αλώπεκα, τον Πήγασο και τη Σαύρα.
Οι φωτεινότεροι αστέρες είναι:
- α Κύκνου ή Deneb
- γ Κύκνου ή Sadr
- ε Κύκνου ή Gienah
- δ Κύκνου ή Rukh
- β Κύκνου ή Albireo
- ζ Κύκνου
- τ Κύκνου
- κ Κύκνου
- η Κύκνου
- π Κύκνου
- 61 Κύκνου
- 34 Κύκνου
- 39 Κύκνου
- θ Κύκνου
- 16 Κύκνου
- Gliese 777
- ω Κύκνου ή Ruchba
Μυθολογία
Ο Κύκνος ήταν βασιλιάς των Λιγούρων, γιος του Απόλλωνα ή του Περσείδη Σθένελου. Ήταν επιστήθιος φίλος του Φαέθοντα, γιου του Φοίβου-Ήλιου, τον τραγικό θάνατο του οποίου παρακολούθησε από τη στιγμή που κατακεραυνώθηκε από το Δία, μέχρι που γκρεμίστηκε στις όχθες του Ηριδανού ποταμού. Οι αρχαίοι Έλληνες θέλουν τον Κύκνο να βυθίζεται περίλυπος στον Ηριδανό, αναζητώντας μάταια το χαμένο του φίλο. Οι Θεοί συγκινημένοι από την επίμονη αναζήτηση του Κύκνου τον μεταμόρφωσαν στο ομώνυμο πουλί και στη συνέχεια τον έκαναν αστερισμό, για να κρατήσουν αιώνια τη φιλία των δύο νέων.
Άλλη εκδοχή που συνδέεται με τον αστερισμό είναι αυτή της τραγικής μορφής του Ορφέα που τον κατατεμάχισαν Θρακικές Μαινάδες επειδή δεν τιμούσε τον πρώην προστάτη του, το Διόνυσο. Μετά το θάνατό του μεταμορφώθηκε σε κύκνο και τοποθετήθηκε δίπλα στη Λύρα του. Η εκδοχή αυτή δεν έχει ισχυρό αντίκρισμα.
Σε άλλη μυθολογική εκδοχή, ο αστερισμός αυτός παριστάνει τον ίδιο το Δία, που μεταμορφώθηκε σε Κύκνο, για να κλέψει την καρδιά της Λήδας. Ο Δίας συνάντησε τη Λήδα, τη γυναίκα του Τυνδάρεω, βασιλιά της Σπάρτης και θέλησε να την κατακτήσει. Πήγε στην Αφροδίτη για να τη συμβουλευτεί και εκείνη τον μεταμόρφωσε σε Κύκνο ενώ η ίδια έγινε ένας άγριος αετός που τον κυνηγούσε. Τους είδε η Λήδα και έτρεξε να σώσει τον Κύκνο ανοίγοντας τα χέρια της, για να βρει καταφύγιο στην αγκαλιά της. Μετά το γεγονός αυτό, η Λήδα γέννησε δύο δίδυμα ζευγάρια τους αθάνατους Κάστορα και Ελένη και τους θνητούς Πολυδεύκη και Κλυταιμνήστρα. Σύμφωνα με άλλες πηγές ο Δίας ενώθηκε με τη Νέμεση και όχι με τη Λήδα. Η Νέμεση γέννησε ένα αυγό που το μάζεψαν βοσκοί και το παρέδωσαν στη Λήδα. Άρα μητέρα των Τυνδαρίδων θεωρείται η κόρη της νύχτας Νέμεση.
Βιβλιογραφία
1. Τα άστρα και οι μύθοι τους, εισαγωγή στην ουρανογραφία, Στράτος Θεοδοσίου, Μάνος Δανέζης, Εκδ. Δίαυλος, 2012