Αστερισμός
Είναι ένας αμφιφανής για την Ελλάδα αστερισμός που σημειώθηκε στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο. Συνορεύει με τους αστερισμούς του Δράκοντα, του Ηρακλή, της Αλώπεκος και του Κύκνου.
Οι λαμπρότεροι αστέρες είναι:
- α Λύρας (Βέγας). Είναι το λαμπρότερο αστέρι του αστερισμού και το πέμπτο φωτεινότερο στο νυχτερινό ουρανό. Για το Βόρειο Ημισφαίριο είναι το δεύτερο φωτεινότερο αστέρι.
- γ Λύρας (Σουλαφάτ).
- β Λύρας (Σέλιακ).
- δ Λύρας. Είναι διπλός αστέρα που αποτελείται από έναν γαλάζιο-λευκό αστέρα και έναν ερυθρό γίγαντα.
- ε Λύρας
- ζ Λύρας
- RR Λύρας
- DM Λύρας
- κ Λύρας
- μ Λύρας (Αλάθφαρ)
- Gliese 758
- Kuiper 90 (17 Λύρας C, Gliese 747AB)
Μυθολογία
Ο Ορφέα παρέλαβε μια χρυσή λύρα από τον Απόλλωνα. Ως τότε, η λύρα διέθετε εφτά χορδές όσες και ο αριθμός των θυγατέρων του Άτλαντα. Ο Ορφέας πρόσθεσε άλλες δύο χορδές αυξάνοντας τες στις εννιά όσες και ο αριθμός των Μουσών - ο Ορφέας ήταν γιος του βασιλιά της Θράκης Οίαγρου και της μούσας Καλλιόπης. Ο Ορφέας διδάχτηκε από τον Απόλλωνα την τέχνη της λύρας και από την μητέρα του την στιχουργία.
Ήταν γνωστός ότι με του μουσική του μάγευε ακόμη και τις πέτρες και υπήρξε μέλος της Αργοναυτικής Εκστρατείας. Χωρίς τον Ορφέα και τη μουσική του, οι Αργοναύτες δε θα κατάφερναν να περάσουν το νησί των Σειρήνων. Όταν πλησίασαν σε αυτό ο Ορφέας έπαιζε με τη λύρα του μουσική και "έπνιξε" το κάλεσμα των Σειρήνων.
Η πιο διάσημη ιστορία στην οποία εμπλέκεται ο Ορφέας είναι αυτή του θανάτου της γυναίκας του Ευρυδίκης. Στην προσπάθειά της η Ευρυδίκη να γλιτώσει από έναν σάτυρο την ημέρα του γάμου της, έπεσε σε ένα λάκκο με φίδια. Ένα από αυτά τη δάγκωσε στη φτέρνα και πέθανε. Ο Ορφέας βρήκε το άψυχο σώμα της γυναίκας του και για να τη θρηνήσει έπαιζε μουσική με τη λύρα του που έκανε ακόμη και τους θεούς να κλάψουν.
Οι θεοί τον λυπήθηκαν και τον συμβούλεψαν να ταξιδέψει στον Κάτω Κόσμο και να φέρει πίσω την Ευρυδίκη. Ο Ορφέας ακολούθησε τη συμβουλή τους και πήγε στον Κάτω Κόσμο όπου με το τραγούδι του συγκίνησε τον Άδη και την Περσεφόνη και συμφώνησαν στην επιστροφή της Ευρυδίκης στον κόσμο των ζωντανών με την προϋπόθεση ο Ορφέας να βαδίζει μπροστά και να μη κοιτάξει πίσω του μέχρι και οι δύο να φτάσουν στην επιφάνεια. Ο Ορφέας και η Ευρυδίκη άρχισαν να βαδίζουν και δεν κοίταξε πίσω του όσο και αν ήθελε.
Όμως, ξέχασε ότι έπρεπε και οι δύο να βρίσκονται στην επιφάνεια της γης για να κοιτάξει πίσω. Όταν έφτασε ο ίδιος στην επιφάνεια γύρισε πίσω του για να δει την Ευρυδίκη η οποία δεν είχε φτάσει ακόμη. Έτσι την έχασε μια για πάντα.
Ο Ορφέας βρήκε φρικτό θάνατο προκαλώντας την οργή του θεού Διονύσου, γιατί δεν τιμούσε το θεό, και εκείνος έστειλε τις Βασσαρίδες που τον διαμέλισαν και πέταξαν τα μέλη του χωριστά το ένα από το άλλο ενώ τη λύρα την πέταξαν σε ένα ποτάμι. Οι Μούσες περιμάζεψαν τα μέλη του Ορφέα και τα έθαψαν στα Λειβήθρα κοντά στον Όλυμπο. Ενώ ζήτησαν από τον Δία να περιμαζέψει τη λύρα από το ποτάμι. Εκείνος έστειλε έναν αετό και καταστέρωσε και τους δύο (Λύρα, Αετός). Υπάρχει επίσης η άποψη ότι οι μούσες ήταν αυτές που μετέφεραν τη λύρα στους ουρανούς. Δίπλα στον αστερισμό της Λύρας υπάρχει ο αστερισμός του Κύκνου. Πιστεύεται ότι ήταν ο Ορφέας που μεταθανάτια τοποθετήθηκε δίπλα στο αγαπημένο του όργανο.
Βιβλιογραφία
1. Τα άστρα και οι μύθοι τους, εισαγωγή στην ουρανογραφία, Στράτος Θεοδοσίου, Μάνος Δανέζης, Εκδ. Δίαυλος, 2012
2. http://www.constellation-guide.com/
3. Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας - Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας