ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΕΠΑ.Λ. ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ
Περιβαλλοντική Εργασία 2013-2014
ΘΕΜΑ: «Ο υπόγειος πλούτος της Ελλάδος, η εκμετάλλευσή του και οι επιπτώσεις στο περιβάλλον.»
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΠΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον από τις εξορύξεις, εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες και ποικίλουν σε κάθε περίπτωση. Όμως ένα είναι σίγουρο… πάντοτε υπάρχουν!
ΘΕΙΟΥΧΑ ΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΑ
Πρόκειται για κοιτάσματα με εξαιρετικά υψηλή περιεκτικότητα σε θείο (τυπική περιεκτικότητα 30%) και επιπλέον πολυμεταλλικά. Περιέχουν, σε μεγαλύτερες ή μικρότερες ποσότητες, όλα τα γνωστά βαρέα μέταλλα: μόλυβδο, ψευδάργυρο, κάδμιο, αρσενικό, χαλκό, αλουμίνιο, μαγγάνιο, φώσφορο, σίδηρο, σελήνιο, αντιμόνιο, υδράργυρο, πιθανόν ουράνιο, και επίσης χρυσό και άργυρο.
Δεν υπάρχει κανένα μεταλλείο θειούχων πετρωμάτων, πουθενά στον κόσμο, που να μην έχει προκαλέσει ζημία στο περιβάλλον και να έχει πετύχει πραγματική περιβαλλοντική αποκατάσταση.
Πολλές από τις επιπτώσεις της μεταλλευτικής εκμετάλλευσης είναι κοινές σε όλα τα μεταλλεία, ανεξάρτητα από τη φύση του πετρώματος ή τη μέθοδο παραγωγής.
Πολλές από αυτές είναι κοινός τόπος ακόμα και στα κοινά λατομεία αδρανών ή βιομηχανικών ορυκτών. Η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος και η αλλοίωση της μορφολογίας του εδάφους είναι συχνά τόσο εκτεταμένη που οι υποσχέσεις για «αποκατάσταση» είναι ανέφικτες.
Το σεληνιακό τοπίο των εξορύξεων λευκολίθου στο Βάβδο Χαλκιδικής καλύπτει μια έκταση 6.000 τ.μ.
Σε περίπτωση που επιχειρούνταν αποκατάσταση είναι πολύ πιθανό ότι το συνολικό της κόστος θα υπερκάλυπτε τα κέρδη που πραγματοποιήθηκαν κατά τα χρόνια λειτουργίας του.
ΟΞΙΝΗ ΑΠΟΡΡΟΗ
Η έκθεση θειούχων πετρωμάτων στην ατμόσφαιρα, προκαλεί το φαινόμενο της όξινης απορροής, που θεωρείται ως το σημαντικότερο πρόβλημα της μεταλλευτικής βιομηχανίας διεθνώς.
Στην περιοχή των μεταλλείων μικτών θειούχων Χαλκιδικής έχει ήδη λάβει εκρηκτικές διαστάσεις. Το θείο αντιδρά με το νερό παρουσία αέρα και σχηματίζει θειϊκό οξύ, το οποίο ως ισχυρότατος διαλύτης, διαλυτοποιεί βαρέα μέταλλα από τα πετρώματα στο νερό. Το φαινόμενο είναι αυτοκαταλυόμενο και αν ξεκινήσει δεν μπορεί να σταματήσει με καμιά γνωστή μέθοδο.
Όξινα στραγγίσματα από το φράγμα απόθεσης αποβλήτων "Καρακόλι" στη Χαλκιδική
ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ
Είναι η παραγωγή ενός συμπυκνώματος με υψηλή περιεκτικότητα στο επιθυμητό μέταλλο.
Στα Μεταλλεία Κασσάνδρας Χαλκιδικής, από το 1953 ο εμπλουτισμός για την παραγωγή συμπυκνωμάτων μολύβδου και ψευδαργύρου, γίνεται με κυανιούχο νάτριο (NaCN) που είναι φτηνό και δίνει υψηλές περιεκτικότητες και υψηλά κέρδη. Ταυτόχρονα αποτελεί πολύ επικίνδυνο απόβλητο που οδηγείται προς απόθεση.
Το CN (κυάνιο) έτσι και το As (αρσενικό) είναι ένα από τα πιο βλαπτικά στοιχεία που μπορεί να αποβληθούν είτε στο νερό είτε στην ατμόσφαιρα.
Κατά τον εμπλουτισμό χρησιμοποιούνται 72 κιλά κυανίου (CN) ανά 1000 τόνους μεταλλεύματος και καταλήγουν συνολικά στο τέλμα και το νερό των τελμάτων.
Είναι αποδεκτό ότι λόγω της μεγάλης τοξικότητας των κυανιούχων απαγορεύεται να απορριφθούν κυανιούχα απόνερα σε φύση και αποδέκτες ή να αποθηκευθούν ελεύθερα σε σωρούς κυανιούχα απορρίμματα.
Σωροί τελμάτων εμπλουτισμού στο φράγμα Καρακόλι
ΛΙΘΟΓΟΜΩΣΗ
Σημαντικό ποσοστό (περίπου 70%) των τελμάτων εμπλουτισμού επαναφέρονται στα υπόγεια των μεταλλείων, αναμιγμένα με 4-10% τσιμέντο και νερό, για την πλήρωση των εξοφλημένων από μετάλλευμα στοών. Η μέθοδος αυτή ("λιθογόμωση") υποτίθεται ότι προσδίδει σταθερότητα στις στοές, εμποδίζει την κυκλοφορία των όξινων νερών και μηδενίζει τον κίνδυνο καθιζήσεων.
Όμως, η λιθογόμωση πρέπει να γίνεται μόνο με αδρανή και μη τοξικά υλικά - η χρήση του αποβλήτου του εμπλουτισμού, που περιέχει μεγάλες ποσότητες θείου, βαρέων τοξικών μετάλλων και κυανίου, μόνο σαν εγκληματική πράξη μπορεί να χαρακτηριστεί. H παρουσία των θειούχων αποβλήτων στα υπόγεια επιδεινώνει δραματικά την όξινη απορροή. Επιπλέον, λόγω της κυκλοφορίας των όξινων νερών (pH 2- 4,5), το λιγοστό τσιμέντο του υλικού της λιθογόμωσης αποσαθρώνεται και η αντοχή του πρακτικά μηδενίζεται.
Κι όμως στην Ελλάδα, λόγω απουσίας ανώτερων επιτρεπτών τιμών στα στερεά απόβλητα, τα κυανιούχα στερεά κατάλοιπα της μεταλλουργίας απορρίπτονται στη φύση ως αδρανή!
Σε 619 τόνους πολφού λιθογόμωσης περιέχονται 470 τόνοι τελμάτων. Δηλαδή σε 1000 τόνους λιθογόμωσης περιέχονται 759 τόνοι τελμάτων που περιέχουν 11.000 κιλά μολύβδου, 25.600 κιλά αρσενικού, 180 κιλά καδμίου, 140.000 κιλά θείου, καθώς επίσης και 56 κιλά κυανίου!
ΦΡΑΓΜΑΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ
Επικίνδυνα φράγματα με τοξικά, επικίνδυνο περιεχόμενο... Στην περιοχή των Μεταλλείων Κασσάνδρας υπάρχουν δύο τέτοια φράγματα, ένα στην Ολυμπιάδα και ένα στο Στρατώνι (θέση Καρακόλι), με το δεύτερο να αποτελεί εξαιρετικά επικίνδυνη περίπτωση.
Το φράγμα Καρακόλι, μόλις 2 χλμ. από τη θάλασσα, κατασκευάστηκε από την Α.Ε.Ε.Χ.Π.&Λ., από στείρα του μεταλλείου και απόβλητα εμπλουτισμού, σε περιοχή με πολύ έντονο ανάγλυφο και πάνω στο ενεργό σεισμικό ρήγμα Στρατωνίου - Βαρβάρας. Η κατασκευή του φράγματος ξεκίνησε γύρω στο 1983, με υλικό κατασκευής τα στείρα του μεταλλείου και απόβλητα εμπλουτισμού, και ανυψώθηκε σταδιακά για να δεχθεί τις νέες παραγόμενες ποσότητες αποβλήτων.
Κάθε φράγμα συγκράτησης αποβλήτων είναι "ένα ατύχημα που περιμένει να συμβεί" και η ζοφερή αυτή πρόβλεψη επαληθεύεται με ανησυχητική συχνότητα καθώς τουλάχιστον ένα τέτοιο φράγμα το χρόνο καταρρέει, κάπου στον κόσμο.
Οι χώροι απόθεσης αποβλήτων "Καρακόλι" (το φράγμα) και "Σεβαλιέ" στο Στρατώνι
Φαινόμενα υπερχείλισης του φράγματος έχουν συμβεί στο παρελθόν. Μέσα σε έξι χρόνια η εταιρεία TVX πρόσθεσε στο φράγμα άλλα 10 μέτρα ύψους (μέχρι τα σημερινά 50 μέτρα) και άλλα δύο εκατομμύρια τόνους τοξικών αποβλήτων!
Το φράγμα, το οποίο σήμερα συγκρατεί πάνω από 3 εκατομμύρια τόνους τοξικών αποβλήτων, παρουσιάζει εκτεταμένη διάβρωση και οξειδώσεις σε όλες του τις πλευρές. Όμως, ακόμα κι αν δεν καταρρεύσει, το Καρακόλι σκορπίζει γύρω του το θάνατο.
Παρακολουθήστε ρεπορτάζ από την εκπομπή «Εξάντας» της κρατικής τηλεόρασης με θέμα την εξόρυξη χρυσού στην Χαλκιδική.