Η τέχνη των ψευδαισθήσεων και οι τεχνικές τους
Είναι εκεί, αλλά δεν το βλέπεις!
Όταν τα μάτια εστιάζουν σε ένα σημείο, ο εγκέφαλος αντιμετωπίζει το σημείο αυτό ως περιοχή υψίστης σημασίας. Πιθανόν να πρόκειται για κατάλοιπο της άγριας ζωής μας κατά τους προϊστορικούς χρόνους, όπου ο άνθρωπος ως κυνηγός εστίαζε επίμονα στο θήραμα κατά την διάρκεια του κυνηγιού.
Ως λοιπόν «περιοχή υψίστης σημασίας», υπερτερεί της υπόλοιπης πλευρικής όρασης και για τον λόγο αυτό ο εγκέφαλος αγνοεί όλα τα ασήμαντα στοιχεία που βρίσκονται στο πεδίο της πλευρικής όρασης, για να εστιάσει καλύτερα στο σημείο που επικεντρώνεται το βλέμμα.
Τα στοιχεία που «αφαιρεί» από το οπτικό μας πεδίο, δεν επιλέγονται ως «ασήμαντα» με την λογική (γιατί θα απαιτούσε πρόσθετη εγκεφαλική προσπάθεια και συνεπώς απόσπαση της προσοχής), αλλά από το μέγεθος, το χρώμα ή την κίνηση τους. Έτσι ότι δεν κινείται και είναι μικρό, είναι ασφαλές, άρα και ασήμαντο για παρατήρηση, όπως και οι χρωματικές λεπτομέρειες που χάνονται σταδιακά από το οπτικό μας πεδίο.
Μερικά παραδείγματα:
Εστιάστε στην κόκκινη κουκίδα. Μετά από μικρό χρονικό διάστημα, ο μπλε κύκλος θα αρχίσει να ατονεί, μέχρι ότου εξαφανισθεί. Με την παραμικρή κίνηση των ματιών ο κύκλος γίνεται ορατός ξανά.
Εστιάστε στο κέντρο των τετραγώνων και θα δείτε τα (απαλά) χρώματα σταδιακά να εξαφανίζονται!
Εστιάστε στην πράσινη κουκκίδα. Οι κίτρινες τελείες που παραμένουν ακίνητες θα εξαφανισθούν!
Εστιάστε στο κέντρο. Οι ροζ τελείες θα εξαφανισθούν, θα εμφανισθεί όμως μια πράσινη τελεία που περιστρέφεται συνεχώς! Εδώ δεν υπάρχει κίνηση, αλλά οι ροζ τελείες «αναβοσβήνουν» με την σειρά. Έτσι για τους γνωστούς λόγους σταματάμε να βλέπουμε τις ροζ τελείες, αλλά κάθε φορά που σβήνει μια τελεία βλέπουμε για λίγο την παραμένουσα εικόνα της με το αντίθετο χρώμα της, δηλαδή το πράσινο! Περισσότερα για τις παραμένουσες εικόνες στην αντίστοιχη ενότητα: “Παραμένουσα εικόνα”
Εδώ τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα. Εστιάζοντας στον σταυρό, ο εγκέφαλος προσπαθεί να αφαιρέσει τις «άχρηστες» πληροφορίες από την περιφερειακή όραση, χωρίς να τα καταφέρνει λόγω της γρήγορης εναλλαγής των εικόνων. Έτσι συνδυάζει τα πρόσωπα, με αλλόκοτο τρόπο και το αποτέλεσμα είναι αυτό που βλέπετε!
Η ιδιότητα αυτή του ματιού χρησιμοποιήθηκε και για διαφημιστικούς λόγους:
Το «τυφλό σημείο»
Η παραπάνω οφθαλμαπάτη μοιάζει πάρα πολύ με μια άλλη που την ονομάζουμε «τυφλό σημείο», χωρίς όμως να έχουν σχέση μεταξύ τους.
Το τυφλό σημείο, γνωστό και σαν σκότωμα, είναι ένα κενό στο οπτικό πεδίο. Αυτό που συνήθως αναφέρεται σαν το τυφλό σημείο είναι το τμήμα εκείνο του οπτικού πεδίου που αντιστοιχεί στην απουσία φωτοευαίσθητων κυττάρων στον οπτικό δίσκο του αμφιβληστροειδούς, στο σημείο όπου το οπτικό νεύρο τον διαπερνά. Αφού στον οπτικό δίσκο δεν υπάρχουν φωτοευαίσθητα κύτταρα, το φως που πέφτει εκεί δεν δημιουργεί νευρικούς παλμούς στο οπτικό νεύρο κι έτσι δημιουργείται ένα κενό στο οπτικό πεδίο. Ο εγκέφαλος συμπληρώνει αυτό το κενό με στοιχεία από τη γύρω περιοχή και πληροφορίες από το άλλο μάτι, κι έτσι το τυφλό σημείο δεν γίνεται αντιληπτό σε κανονικές συνθήκες.
Για να αντιληφθείτε το τυφλό σημείο ακολουθήστε τις παρακάτω οδηγίες:
|
Εξαφανίστε το «Ο» |
||
|
|
||
|
Α |
Ο |
Χ |
|
|
||
|
Οδηγίες: Πλησιάστε το πρόσωπό σας κοντά στην οθόνη. Κλείστε το δεξί μάτι και κοιτάξτε με το αριστερό στο Χ. Απομακρυνθείτε αργά από την οθόνη. Το Ο θα εξαφανιστεί, αλλά το Α που βρίσκεται αριστερά θα συνεχίσει να διακρίνεται. (Παρατηρήστε ότι στη θέση του Ο δεν βλέπετε ένα μαύρο κενό αλλά ένα ομοιόμορφο γκρίζο χρώμα. Ο εγκέφαλός σας συμπληρώνει το κενό με πληροφορίες από την περιοχή γύρω από το Ο). |
||
Μια άλλη μέθοδος για να αντιληφθείτε το τυφλό σημείο:
Κλείστε το αριστερό σας μάτι και εστιάστε το βλέμμα σας στη μικρή κουκκίδα που δεν κινείται. H μεγάλη κουκκίδα που κινείται, θα φτάσει σε ένα σημείο (blind spot - το τυφλό σημείο) όπου δεν θα είναι ορατή.
<< Επιστροφή στην αρχική σελίδα >>