7. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης (Σχεδιαγραμματική παρουσίαση)

Μανουήλ Β? Παλαιολόγος

« ‹ 1 της 6 › »

Ιστορία Β΄ Λυκείου

Κεφάλαιο ΙV   

7. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης (Σχεδιαγραμματική παρουσίαση)

α. Αναζήτηση βοήθειας στη Δύση

Το ταξίδι του Μανουήλ Β΄ στη Δύση:
? Ο Μανουήλ Β’ Παλαιολόγος (1391-1425), αντιλαμβανόμενος τον κίνδυνο από την προέλαση των Τούρκων ταξίδεψε στη Δύση για να ζητήσει βοήθεια:
? παντού (Βενετία, Παρίσι, Λονδίνο) έγινε δεκτός με μεγάλες τιμές
? προκάλεσε στους Δυτικούς αισθήματα θαυμασμού και συμπάθειας
Όμως
? το ταξίδι του δεν είχε ουσιαστικό αποτέλεσμα στην πράξη.

Η ήττα των Οθωμανών από τους Μογγόλους στην Άγκυρα:
? Ενώ ο Μανουήλ βρισκόταν στο Παρίσι, ο τούρκος σουλτάνος Βαγιαζήτ υπέστη πανωλεθρία στη μάχη της Άγκυρας από το στρατό των Μογγόλων του Ταμερλάνου (1402).

? Η ήττα αυτή προκάλεσε μεγάλη εσωτερική κρίση στο κράτος των Οθωμανών

? Το Βυζάντιο έπαψε να πληρώνει φόρο υποτέλειας και εξασφάλισε, παρά την αδυναμία του, παράταση ζωής μισού αιώνα. 

Η αναβίωση του τουρκικού κινδύνου:
? 1421: ανέβηκε στο θρόνο των σουλτάνων ο Μουράτ Β’, ο οποίος:
? επανέλαβε την επιθετική πολιτική του προκατόχου του Βαγιαζήτ
? ανέτρεψε σύντομα την προηγούμενη κατάσταση

> αναβιώνει ο κίνδυνος των Τούρκων για Βυζάντιο
? 1422: άρχισε συστηματική πολιορκία της Κωνσταντινούπολης > σώθηκε για μια ακόμη φορά χάρη στην αντοχή των τειχών της.
? 1423: οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Πελοπόννησο και την κατέστησαν φόρου υποτελή (1426).

Το ταξίδι του Ιωάννη Η΄ στη Δύση:
? 1425: έγινε αυτοκράτορας ο Ιωάννης Η’ Παλαιολόγος (1425-1448) > έκανε μια τελευταία προσπάθεια να εξασφαλίσει βοήθεια από τη Δύση:
? Σύνοδος Φερράρας- Φλωρεντίας (1438-1439): δέχθηκε την πλήρη υποταγή της Ορθόδοξης στην Καθολική Εκκλησία.
? Ο βυζαντινός λαός δεν αποδέχθηκε τις συμφωνίες αυτές. Η περίφημη φράση του μεγάλου δούκα Λουκά Νοταρά «Είναι προτιμότερο να δω να κυριαρχεί στην αγορά της Πόλης το φακιόλι (τουρμπάνι) των Τούρκων παρά η καλύπτρα των Λατίνων!», όταν πληροφορήθηκε την Ένωση, συμπυκνώνει το εχθρικό λαϊκό αίσθημα κατά των Λατίνων.

Οι δυσχέρειες των Τούρκων στη Βαλκανική:
? Εντωμεταξύ, οι Τούρκοι αντιμετώπιζαν δυσχέρειες στη Βαλκανική καθώς λαμπρές νίκες εναντίον τους πέτυχαν:
? ο Ιωάννης Ουνυάδης, βοεβόδας (στρατιωτικός διοικητής/ηγεμόνας) της Τρανσυλβανίας (ορεινή περιοχή της Ρουμανίας)
? ο Γεώργιος Σκεντέρμπεης, ηγέτης των Αλβανών.

Η Σταυροφορία των Δυτικών κατά των Τούρκων:
? Στη Δύση οργανώθηκε Σταυροφορία για να σταματήσει την προέλαση των Τούρκων
? Συντρίφθηκε στη Βάρνα της Βουλγαρίας (1444).

β. Η Άλωση
? Οι Τούρκοι:
? Ευνοήθηκαν από την εξέλιξη των γεγονότων
? Έμειναν απερίσπαστοι από απειλές
? Αφοσιώθηκαν στην πολιορκία της Κωνσταντινούπολης, ενός από τα δραματικότερα γεγονότα της παγκόσμιας ιστορίας.

Προκαταρκτικές ενέργειες:
? Προτού αρχίσει η πολιορκία ο σουλτάνος Μωάμεθ Β’:
†      ? οικοδόμησε στις ευρωπαϊκές ακτές των στενών του Βοσπόρου ένα επιβλητικό φρούριο, το Ρούμελη-Χισάρ (Rumeli Hisar?), που απέκοψε την πρωτεύουσα από τα λιμάνια του Ευξείνου και της στέρησε τη δυνατότητα να προμηθεύεται σιτηρά από εκεί.
†      ? εισέβαλε ακολούθως στις ελληνικές κτήσεις της Πελοποννήσου, για να εμποδίσει τον Δεσπότη του Μορέως να σπεύσει σε βοήθεια της Πόλης.
Η τακτική πολιορκία της Πόλης:
? Μετά τις προκαταρκτικές ενέργειες άρχισε η τακτική πολιορκία της Πόλης.
? Την πολιορκημένη Κων/πολη υπερασπίσθηκε με αυτοθυσία ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ΙΑ’ Παλαιολόγος (1449-1453).
? Η βοήθεια της Δύσης στην κρίσιμη αυτή στιγμή υπήρξε ισχνή και ανεπαρκής. Μεταξύ αυτών που έσπευσαν σε βοήθεια αξίζει να μνημονευτεί ο γενουάτης πολεμιστής Ιουστινιάνης.
? Η υπεροπλία των Τούρκων σε έμψυχο δυναμικό (αναλογία 10 προς 1) και άψυχο υλικό ήταν συντριπτική. Δυστυχώς όμως τα κανόνια έκριναν τα πάντα.
? Η γενική επίθεση εξαπολύθηκε στις 29 Μαΐου 1453.
? Η Κωνσταντινούπολη, παρά την ηρωική αντίσταση των ολιγάριθμων υπερασπιστών της, έπεσε στα χέρια των Τούρκων.
? Ακολούθησαν φοβερές σφαγές και λεηλασίες.
? Μετά την Άλωση της Πόλης ακολούθησε η πτώση και των υπόλοιπων ελεύθερων περιοχών. Τελευταία υπέκυψε στους Οθωμανούς η Τραπεζούντα το 1461.

> Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία δεν υπήρχε πια.

γ. Το Βυζάντιο μετά την Άλωση
? Με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης και την υποταγή της αυτοκρατορίας στους Τούρκους δεν έσβησε η πνευματική παράδοση του Βυζαντίου. Αντίθετα, η επίδρασή της:
? παρέμεινε αισθητή στα ευρωπαϊκά κράτη
? συνετέλεσε στη διατήρηση της πνευματικής ταυτότητας των Βαλκανικών λαών.
? Κληρονόμος των πνευματικών παραδόσεων και των πολιτικών ιδεών του Βυζαντίου φιλοδόξησε, μετά την Άλωση, να γίνει η Ρωσία:
? Ο τσάρος Ιβάν Γ’, θεμελιωτής της ενότητας των ρωσικών χωρών:
? νυμφεύθηκε την ανιψιά του τελευταίου βυζαντινού αυτοκράτορα,
? υιοθέτησε το δικέφαλο αετό στα λάβαρά του
? εισήγαγε στη Μόσχα το βυζαντινό τελετουργικό.
? Έκτοτε, η Μόσχα θεωρήθηκε ως Τρίτη Ρώμη.
? Η Δυτική Ευρώπη στα χρόνια του Ανθρωπισμού και της Αναγέννησης, βρήκε στο Βυζάντιο την πηγή, από την οποία γεύθηκε τους καρπούς του αρχαίου πνεύματος.