Αραχωβίτικος
Ο χορός αυτός θεωρείται ότι έχει κάποια ιστορική σχέση με τον ομώνυμο χορό που χορευόταν από παρθένες στην αρχαία πόλη Καρυές, που βρισκόταν στα σύνορα Αρκαδίας ? Λακωνίας. Σήμερα χορεύεται στο χωριό Αράχοβα της ίδιας περιοχής, αλλά φαίνεται πως η αναφορά στον αρχαίο ήταν τεχνητή, μιας και το τραγούδι, το οποίο είχε σχέση με τις Καρυάτιδες της Ακροπόλεως, δεν ήταν και τόσο άρτιο από άποψη στίχων... Στο έργο του Αν. Χρ. Μπίκου, «Ελληνικοί χοροί», εκδ.1960, είναι ολοφάνερη η πρόθεση να εντάξει τον χορό στο εθνοκεντρικό πνεύμα της εποχής.
Εν τούτοις οι κινήσεις είναι πολύ ενδιαφέρουσες και ο χορός που αποτελείται από δύο στροφές (χορευτικά μοτίβα) χορεύεται μόνο από γυναίκες ως εξής:
Οι χορεύτριες σχηματίζουν δύο χωριστούς ομόκεντρους ανοιχτούς κύκλους. Στον εσωτερικό μπαίνουν οι χαμηλότερες. Ο έξω κύκλος βρίσκεται κοντά στον εσωτερικό και στα διάκενά του. Οι χορεύτριές του, με συγχρονισμένη, γρήγορη κίνηση, περνούν τα χέρια τους, πάνω από τα κεφάλια των χορευτριών του μέσα κύκλου, τα κατεβάζουν συνδεμένα μπροστά από τη μέση τους και έτσι μετασχηματίζονται σε ένα κύκλο. Οι πρώτες και οι τελευταίες χορεύτριες των δύο κύκλων συνδέουν τα χέρια τους.
Τα βήματα της πρώτης στροφής επαναλαμβάνονται συνολικά 4 φορές. Ταυτόχρονα με το τελευταίο βήμα, οι χορεύτριες του έξω κύκλου υψώνουν γρήγορα και συγχρόνως τα χέρια τους πάνω από τα κεφάλια των χορευτριών του μέσα κύκλου, τα κατεβάζουν συνδεμένα επίσης, στο ύψος της δικής τους μέσης και έτσι επανέρχονται στους δύο αρχικούς ομόκεντρους κύκλους.
Από το σχηματισμό αυτό χορεύουν τα βήματα της δεύτερης στροφής, η οποία αποτελείται από τα δώδεκα βήματα του Καλαματιανού, τα οποία επαναλαμβάνονται συνολικά 2 φορές. Ταυτόχρονα με το 24ο βήμα, οι χορεύτριες μετασχηματίζονται πάλι σε ένα κύκλο όπως στην αρχή για την επανάληψη του χορού.
Τα βήματα του πρώτου μέρους είναι τα εξής:
1: Το δεξί σε προεκβολή προς το κέντρο.
2: Το αριστερό σε προεκβολή προς το κέντρο με ισχυρή στήριξη των δαχτύλων
3: Το δεξί μισό βήμα προς το κέντρο, ώστε η καμάρα του να έλθει σε επαφή με τη φτέρνα του αριστερού.
4: Το αριστερό σε προεκβολή πίσω, στηριζόμενο σε όλο το πέλμα
5: Το δεξί σε προεκβολή πίσω με ισχυρή στήριξη στα δάχτυλα που στρέφονται ελαφρώς δεξιά.
4: Το αριστερό μισό βήμα προς τα πίσω, ώστε η φτέρνα του να έρθει σε επαφή με την καμάρα του δεξιού.
Τσακώνικος
- Χορός που χορεύεται στην Τσακωνιά Πελοποννήσου.
- Η λαβή των χεριών είναι «αγκαζέ».
- Χορεύεται από άνδρες και γυναίκες. Κατά τη διάρκεια του χορού μεταβάλλεται ο αρχικός σχηματισμός του και όλοι οι συμμετέχοντες, οδηγούμενοι από τον πρώτο χορευτή, εκτελούν διάφορους ελιγμούς, κύκλους προς τα δεξιά ή αριστερά, κουλουριάσματα κ.λπ.
- Ρυθμός 5/4.
Είναι ένας πολύ γνωστός χορός που χορεύεται στην Τσακωνιά της Πελοποννήσου και αναφέρεται ως ο χορός που χόρεψε ο Θησέας. Οι διάφοροι σχεδιασμοί που γίνονται κατά την εκτέλεση, η σειρά των χορευτών εναλλάξ, το πιάσιμο απ? τον βραχίονα, η χρησιμοποίηση μαντηλιού από τον πρωτοχορευτή και την πρωτοχορεύτρια, καθώς και ο αρχαίος πεντάσημος ρυθμός, έδωσαν αφορμή σε πολλούς μελετητές να εκφράσουν αυτή την άποψη. Τον παραλληλίζουν με τον αρχαίο χορό «Γέρανο».
Οι χορευτές πιάνονται ή με τα χέρια «επί καρπώ» ή απλά από τις παλάμες. Μπορούν επίσης να κρατιούνται σφιχτά από το μπράτσο σαν να φοβούνται μήπως χάσει ο ένας τον άλλο.
Ο χορός γυρίζει κανονικά και σχηματίζει φίδι που κουλουριάζει, ο δε πρωτοχορευτής, όταν θέλει να ξεκουλουριάσει γυρίζει αμέσως δεξιά και με την πλάτη στους υπόλοιπους. Όταν ξεκουλουριάσουν, είτε σταματούν σε γραμμή, είτε κάνουν καμάρα οι δύο πρώτοι, για να περάσουν οι υπόλοιποι από κάτω, παρασταίνοντας έτσι την έξοδο από τον Λαβύρινθο.
Ο χορός αποτελείται από δύο στροφές. Η πρώτη αποτελείται από τέσσερα βήματα και μία παύση. Η δεύτερη από πέντε βήματα. Όλα τα βήματα έχουν ισόχρονο, μάλλον γρήγορο, ρυθμό, οποίος επιταχύνεται κάπως κατά την δεύτερη στροφή και εκτελούνται ως εξής:
Στροφή Πρώτη
1: Το δεξί πόδι εκτελεί βήμα δεξιά, λίγο πίσω και με τα δάχτυλα προς το κέντρο.
2: Το αριστερό πόδι, μισό βήμα δεξιά με την φτέρνα μπροστά από τα δάχτυλα του δεξιού και με την καμάρα του στραμμένη περίπου προς τη φορά του χορού.
3 ? 4 : Όμοια με τα 1-2
5: Μικρή παύση με ακίνητα και τα δύο πόδια.
Στροφή Δεύτερη
1: Το δεξί πόδι βήμα δεξιά
2: Το αριστερό πόδι βήμα δεξιά
3: Αναπήδηση του δεξιού στα δάχτυλά του και μικρή μετατόπιση του σώματος προς τα δεξιά.. Ταυτόχρονη άρση του αριστερού λυγισμένου μπροστά.
5: Το αριστερό πόδι τεντώνεται στη συνέχεια και πατά δεξιά με όλο το βάρος πάνω του.
Τα βήματα αυτά επαναλαμβάνονται οκτώ φορές. Κατά την εκτέλεση των βημάτων της πρώτης στροφής, οι ώμοι ταλαντεύονται κινούμενοι ελαφρά μπρος-πίσω (δεξί πόδι εμπρός, δεξιός ώμος εμπρός και αντίθετα)
Καλαματιανός
Ο καλαματιανός, είναι ένας συρτός χορός που χορεύεται σ? ολόκληρη την Ελλάδα, διαφοροποιούμενος ελάχιστα, σε ότι αφορά το ύφος του και το ρυθμό. Το χορευτικό του μοτίβο απαρτίζεται από 12 κινήσεις που χορεύονται συγχρόνως απ? όλους τους χορευτές. και επαναλαμβάνονται σ? όλη τη διάρκεια του χορού, στρωτά για τις γυναίκες και λίγο πιο πηδηχτά για τους άνδρες.
Μόνο ο πρωτοχορευτής μπορεί να παραλλάζει τα βασικά βήματα του χορού, συνήθως με μια στροφή δεξιά. Ο συρτός φαίνεται πως προέρχεται από την αρχαία εποχή. Σχετικά με την προέλευση της ονομασίας του φαίνεται πως οφείλεται στα λόγια του τραγουδιού «σαν πας στην Καλαμάτα?» με αναφορά στο μαντήλι, ιερό σύμβολο κάθε παραδοσιακής γαμήλιας τελετής.
Τα βήματα του Καλαματιανού είναι τα εξής:
1: Το δεξιό πόδι, βήμα δεξιά
2: Το αριστερό πόδι βήμα αριστερά.
3: Το δεξιό πόδι βήμα δεξιά.
4: Το αριστερό πόδι βήμα δεξιά
5: Το δεξιό πόδι βήμα δεξιά.
6: Το αριστερό, δεξιά με δάχτυλα στο κέντρο.
7: Το δεξί πόδι δεξιά, με δύναμη.
8: Το αριστερό με βήμα δεξιά, διασταυρώνεται με το δεξιό και πατά δυνατά στα δάχτυλα ενώ συγχρόνως γίνεται άρση του δεξιού πίσω, ελαφρώς λυγισμένου.
9: Το δεξιό πόδι πατά πάλι δυνατά στη θέση του
10: Το αριστερό πόδι, βήμα αριστερά (αντίθετα)
11: Το δεξί με βήμα αριστερά διασταυρώτνεται με το αριστερό και πατά δυνατά στα δάχτυλά του, ενώ συγχρόνως γίνεται άρση του αριστερού πίσω, ελαφρώς λυγισμένου.
12 : Το αριστερό πατά δυνατά στη θέση του και γίνεται ελαφριά άρση του δεξιού.
Τα υπόλοιπα βήματα που διακρίνονται στο σχήμα, είναι οι παραλλαγές που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο πρωτοχορευτής για να ποικίλει τον χορό του.
O χορός συρτός - καλαματιανός
Ιστορικά και πολιτισμικά στοιχεία. Είναι ο μοναδικός χορός που συναντάται με διάφορες παραλλαγές, σχεδόν σε όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα και τις πολιτισμικές κοινότητες του ελληνισμού.
O συρτός - καλαματιανός χορός χορεύεται κυκλικά σε ρυθμό 7/8 κι έχει 12 χορευτικά βήματα. Το ρυθμό του συρτού καλαματιανού χορού (7/8), τον συναντάμε στους αρχαίους ελληνικούς χρόνους με το όνομα «επίτρητος» και παραμένει μέχρι σήμερα προσαρμοσμένος πάντα στις μελωδικές και στιχουργικές ανάγκες της κάθε εποχής.
Oνοματολογία. Την ονομασία «συρτός» τη συναντάμε ήδη στην αρχαιότητα. Το επίθετο δηλώνει τον τρόπο με τον οποίο χορεύεται ο καλαματιανός χορός (δηλαδή συρτά, με τα πόδια να σύρονται στο έδαφος). Επίσης, την ονομασία «συρτός» τη συναντάμε και σε άλλους χορούς διαφορετικών περιοχών (π.χ. συρτός συγκαθιστός, συρτός νησιώτικος, συρτός χανιώτικος κλπ.). Το δεύτερο επίθετο («καλαματιανός») προέρχεται είτε από το τραγούδι «Μαντήλι Καλαματιανό φορείς στον άσπρο σου λαιμό» είτε από τους ίδιους τους οργανοπαίχτες για να το ξεχωρίσουν από συρτούς χορούς των άλλων περιοχών.
Χοροί Πελοποννήσου
Παρά την μακραίωνη ιστορία της η Πελοπόννησος δεν έχει να επιδείξει πληθώρα παραδοσιακών χορών κι αυτό γιατί επικρατεί μια αντιφατική πολιτιστική πραγματικότητα η οποία εκτείνεται από τη συντηρητικότητα κάποιων απομονωμένων περιοχών μέχρι τον άκρο εκσυγχρονισμό.
Για τον λόγο αυτό θα αναφερθούμε εδώ στους δυο ξεχωριστούς της χορούς τον Αραχωβίτικο και τον Τσακώνικο, ενώ μιας και το όνομά του παραπέμπει σ? αυτήν την περιοχή, θα σημειώσουμε εδώ και τον πανελλήνιο χορό τον Καλαματιανό