Χασαποσέρβικος

Χασάπικος

Το Χασάπικο ή Χασάπικος είναι χορός και τύπος των τραγουδιών των Ελλήνων από την Μακεδονία και την Κωνσταντινούπολη^[1].

Οι ρίζες του ανάγονται στη βυζαντινή περίοδο, όταν αποτελούσε χορευτική μίμηση μάχης με σπαθιά από τη συντεχνία των Ελλήνων χασάπηδων στη Μακεδονία^[2] και την Κωνσταντινούπολη. Η πρώτη σειρά κρατούσε μαχαίρια, ραβδιά και μαστίγια, ενώ η δεύτερη δεν είχε όπλα^[3]. Η ονομασία προέρχεται από την τουρκικής προέλευσης λέξη kasap, που σημαίνει κρεοπώλης, ενώ η αντίστοιχη ελληνική ονομασία ήταν μακελάρικος. Ο όρος στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε για να υποδηλώσει μόνο τη γρήγορη εκδοχή του χασάπικου, γνωστή επίσης και ως χασαποσέρβικο.

Μορφές του χορού αυτού ήταν γνωστές από παλαιότερα χρόνια σε αρκετά μέρη του ελληνικού ή Ελληνόφωνου Χριστιανικού χώρου, περισσότερο όμως στην Κωνσταντινούπολη και την ευρύτερη περιοχή της. Αντρικός χορός, τώρα χορεύεται σε ευθεία γραμμή κυρίως από άνδρες (σπάνια από γυναίκες). Παλιότερα, για να χορέψει κάποιος χασάπικο, έπρεπε να φοράει τραγιάσκα με σηκωμένο γείσο, κάνοντας το ίδιο βήμα σαν να είναι όλοι ένα σώμα. Τα βήματα και η περιγραφή έμοιαζαν και μοιάζουν με την παράθεση τελετουργικών κινήσεων σε μια προσπάθεια σύνδεσης του χορού με την αρχαιότητα, με τον τρόπο στάσης και τακτικής κίνησης, στο στρατό του Μεγάλου Αλεξάνδρου ή την αναπαράσταση των στάσεων των πολεμιστών του. Επί Τουρκοκρατίας, χόρευαν το συγκεκριμένο ελληνικό χορό εκτός από τους Μακελάρηδες και γενίτσαρους και οι αρναούτηδες, γι' αυτό λεγόταν και αρναούτικο,^[4] ανάλογα με τις κοινωνικές ομάδες που διαβιούσαν στην περιοχή. H κυρία Ελισάβετ Λομάκα-Σενιέ (μητέρα του Γάλλου ποιητή Αντρέ Σενιέ), τον θεωρούσε χορό αρχαίο (που συμβολιζε την εκστρατεία του Μέγα Αλέξανδρου κατά του Δαρείου). Αναφορά γίνεται στις επιστολές της Μαντάμ Σενιέ (Ελισάβετ Σάντη-Λουμάκη) στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, η οποία αναφέρεται στο χορό ως Αρναούτικο (συγκεκριμένα περιγράφεται ως χορός που χορευόταν στην Κωνσταντινούπολη κυρίως τις ημέρες του Πάσχα)^[5] που τον χόρευαν οι Έλληνες χασάπηδες της Πόλης, οι Μακελλάρηδες του Βυζαντίου κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής περιόδου.^[3] Υπάρχουν πολλά είδη «χασάπικου», που χωρίζονται σε 2 μεγάλες κατηγορίες: τους αργούς και τους γρήγορους.

Το χασάπικο αποτέλεσε βάση για το συρτάκι (δημοφιλές από την ταινία "Αλέξης Ζορμπάς" κι έτσι στο εξωτερικό θεωρείται ο αντιπροσωπευτικότερος ελληνικός χορός.

Σήμερα απαντάται σε 4 μορφές: χασάπικο, χασαποσέρβικο, χασάπικο βαρύ/αργό και "πολίτικο"/"ταταυλιανό"^[6].

Παραπομπές

Πηγές

Το Βικιλεξικό έχει λήμμα που έχει σχέση με το λήμμα:

χασάπικο

• Τάκης Καλογερόπουλος, Λεξικό της Ελληνικής μουσικής, εκδόσεις Γιαλλελή, 2001
• Πολίτης, Νίκος (2006). "Η εμμονή στους χορούς Ζεϊμπέκικο και Χασάπικο στο ρεμπέτικο τραγούδι". 20ό παγκόσμιο συνέδριο για την έρευνα του χορού, Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας: σελ. 2. Ανακτήθηκε στις 29-10-2010.
• Musipedia - Χασάπικος
• Χασάπικο

Συρτάκι

Το συρτάκι είναι δημοφιλής ελληνικός χορός. Πρόκειται περί αυθεντικού παραδοσιακού αρχαίου ελληνικού χορού οι οποίες ρίζες της λέξης του προέρχονται από τον συρτό ως παρακλάδι του. Στην πραγματικότητα, δημιουργήθηκε το 1964 για την κινηματογραφική ταινία Ζορμπάς ο Έλληνας (Zorba the Greek) από αργές και γρήγορες κινήσεις του χασάπικου.

Η μουσική για το συρτάκι γράφτηκε από τον Μίκη Θεοδωράκη. Κύριο χαρακτηριστικό του χορού αυτού και της μουσικής του είναι η επιτάχυνση στο ρυθμό. Το όνομα συρτάκι προέρχεται από την λέξη συρτός, ένα κοινό όνομα για μια ομάδα παραδοσιακών ελληνικών χορών στους οποίους οι χορευτές "σέρνουν" τα πόδια τους σε αντιδιαστολή με τους πηδηχτούς χορούς. Το όνομα συρτάκι ενσωματώνει και τον συρτό (στο πιό αργό μέρος του) και στοιχεία πηδηχτού (στο γρηγορότερο μέρος του).

Σήμερα το συρτάκι είναι ένα από τα τουριστικά αξιοθέατα της Ελλάδας και τις ελληνικές ταβέρνες σε όλο τον κόσμο.

Χορογραφία

Το συρτάκι χορεύεται με σχηματισμό γραμμών ή κύκλων από τους χορευτές, οι οποίοι κρατιούνται με τα χέρια από τους ώμους των διπλανών τους. Ο σχηματισμός γραμμών είναι πιο συνηθισμένος. Το μέτρο είναι 4/4, αυξάνεται σταδιακά και φτάνει στα 2/4 στο γρηγορότερο μέρος. Συνεπώς, ο χορός αρχίζει με πιό αργές, ομαλότερες κινήσεις οι οποίες βαθμιαία γίνονται γρηγορότερες, ζωηρές, συμπεριλαμβάνοντας συχνά και μικρά πηδήματα.

Ζεϊμπέκικος

Ζεϊμπέκικος χορός

Το πιο σημαντικό στοιχείο που διαφοροποιεί το ζεϊμπέκικο από τους άλλους χορούς είναι η μουσική του και ο στίχος του.
Για να χορέψεις ζεϊμπέκικο συγκεντρώνεσαι τόσο στην μουσική όσο και στα λόγια του. Αυτό που χορεύεις, δηλαδή οι κινήσεις σου, πρέπει να έχουν σχέση με αυτό που ακούς, τα λόγια του τραγουδιού, το νόημα τους, σου δίνουν το ύφος και το στυλ...

Αυτό που ακούς, σε κάνει να εκφράζεσαι με το σώμα σου και αυθόρμητα να χορεύεις  την επόμενη σου κίνηση, την επόμενη φιγούρα σου.

Ο ρυθμός του δύσκολος^. ο πλέον πολύπλοκος ρυθμικά χορός στον κόσμο, πρέπει να είναι το ζεϊμπέκικο, με μεγάλο μουσικό μέτρο και 9/8 μουσικό χρόνο. Οι περισσότεροι άνθρωποι ακούγοντας ένα ζεϊμπέκικο, όσο καλοί χορευτές και εάν είναι, όση μουσική και εάν έχουν ακούσει, δύσκολα χωρίς καθοδήγηση από κάποιο γνώστη ή δάσκαλο, θα αναγνωρίσουν τα όγδοα από τα δέκατα έκτα, και θα χάνουν συχνά τον ρυθμό.

Ο περισσότερος κόσμος αναγνωρίζει και βρίσκει στην μουσική μόνο τα όγδοα. Αυτό είναι εύκολο να το καταλάβετε όταν ακούσετε πώς χτυπάει τις παλάμες του το κοινό όταν κάποιος χορεύει.

Επίσης, ο κόσμος πιστεύει ότι το ζεϊμπέκικο δεν έχει βήματα, δεν έχει φιγούρες, απλά κάνεις ότι νοιώθεις. Όπως όλοι οι ελεύθεροι χοροί, το ζεϊμπέκικο απαιτεί υπομονή, επίμονή και προσήλωση, εάν κάποιος θέλει να μάθει να χορεύει καλά.

Όταν θα έχει μάθει πολύ καλά και θα νοιώθει την μουσική, τότε θα χορεύει ελεύθερα και θα κάνει ότι νοιώθει. Σε όλα τα είδη χορού, σόλο ή με παρτενέρ, όταν οι χορευτές είναι τέλειοι, στο υψηλότερο επίπεδο της εκπαίδευσής τους, τότε μπορούν και να αυτοσχεδιάζουν.

Πολλά έχουν γραφτεί, γράφονται και θα γράφονται για το ζεϊμπέκικο, την προέλευση, την φιλοσοφία, τα πρέπει και τα δεν πρέπει.

Σίγουρα είναι μέρος του πολιτιστικού καλλιτεχνικού πλούτου που μας χάρισαν οι πρόσφυγες από την Μικρά Ασία και σίγουρα ούτε η Ρεμπέτικη εξέλιξη του, ούτε η σημερινή του μορφή, έχει καμία σχέση με την Τούρκικη μορφή του, τους βρακοφόρους αιμοβόρους ζεϊμπέκηδες και τις ιστορίες που το συνοδεύουν.

Το ζεϊμπέκικο, όπως χορεύεται σήμερα από τους Έλληνες και τις Ελληνίδες, είναι ένας από τους πιο όμορφους χορούς, με μουσική που αγγίζει τις ψυχές όλων των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.

Ο ρυθμός: Γρήγορα-αργά, γρήγορα- αργά, αργά, γρήγορα αργά, γρήγορα αργά, αργά, αργά.

Το μέτρημα: Ε-νά, δυοτρία, τέσσερα, πε-ντέ, εξεπτά, οκτώ, εννιά.

 Περιγραφή:

(1) Βήμα αριστερό εμπρός (γρήγορα).
(2) Βήμα δεξί εμπρός με σταμάτημα-παύση (αργό), το αριστερό πόδι είναι στον αέρα πίσω σε όλη την διάρκεια της παύσης.
(3)-(4) Επανάληψη το (1)-(2).
(5) Ένα αργό βήμα με το αριστερό μπροστά και παύση με το δεξί πίσω ελεύθερο στον αέρα (αργό).
(6)-(7) & (8)-(9) Επανάληψη των κινήσεων (1-2-3-4), αυτή την φορά όμως, με το δεξί πόδι που είχε μείνει ελεύθερο στην (5).
(10) Το δεξί πόδι που είχε μείνει σε παύση ελεύθερο στην (9) στρέφει με το σώμα προς τα δεξιά ? του κύκλου και πατώντας στρίβει άλλο ? του κύκλου, σύνολο δηλαδή ½ στροφή.
(11) Το αριστερό πατά δίπλα στο δεξί κλειστά
και το ελευθερώνει για να αρχίσει η ίδια διαδικασία αρχίζοντας με το δεξί.

Δηλαδή, εννέα βήματα εμπρός και μια στροφή πάντα αντίθετης φοράς από το πόδι που ξεκινάμε. Ξεκινώντας με το αριστερό, μετρώντας μέχρι το επτά (εννέα κινήσεις) και στρίβοντας δεξιά θα τελειώσουμε με ελεύθερο πόδι το δεξί.

Με αυτό τον τρόπο θα γίνει εξάσκηση στο βαρύ περπάτημα του ζεϊμπέκικου, στην ισορροπία με ταλάντευση στο ένα πόδι, στον ρυθμό και σε μια μικρή στροφή.

Τα βήματα του Ζεϊμπέκικου είναι πολλά, αφού υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία διαφορετικών δημοφιλών κινήσεων.
Τα μουσικά μέτρα ενός τραγουδιού με διάρκεια 3-4 λεπτών αντιστοιχούν σε είκοσι ή είκοσι έξι φιγούρες (βήματα).
Εάν κάποιος θέλει να χορεύει χωρίς να επαναλαμβάνει πολλές κινήσεις, θα πρέπει να μάθει περίπου είκοσι.

Ο σκοπός του δασκάλου είναι να κάνει τον μαθητή να χορεύει εντελώς ελεύθερα κάποια στιγμή. Να χορεύει αυτοσχεδιάζοντας σε αυτό που η μουσική και τα συναισθήματά του τον οδηγούν.
Αυτό απαιτεί μακρόχρονη προσπάθεια και εξάσκηση από τον μαθητή και πολύ μεράκι από τον δάσκαλο.
Το ζεϊμπέκικο όλα αυτά τα αξίζει με το παραπάνω. Χορεύοντας ζεϊμπέκικο σε αυτό το επίπεδο, θα νιώσετε συναισθήματα που ίσως  τίποτα άλλο δεν μπορεί να σας κάνει να νιώσετε.

Δείτε το Μάθημα Ζεϊμπέκικου...