ΣΕΡΑΦΕΙΜ- ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ  ΚΥΡΙΤΣΗΣ

    Καθηγητής Μουσικής στο 7ο Δημοτικό Σχολείο Λαμίας

     Καλώς ήλθατε στη προσωπική μου σελίδα στο διαδίκτυο !!!                       

       q       Ορολογία στη Μορφολογία της Μουσικής

ü      Γρηγοριανό μέλος – το σύνολο των ύμνων που μέχρι σήμερα χρησιμοποιεί η Καθολική Εκκλησία.

ü      Όργκανουμ – μια πρώτη απόπειρα δημιουργίας πολυφωνικής μουσικής.

ü      Ντισκάντους – πολυφωνική μορφή, νεότερη του όργκανουμ, δίφωνη και αργότερα τρίφωνη.

ü      Κοντούκτους – είδος σύνθεσης του 12^ου και 13^ου αιώνα. Ο συνθέτης χρησιμοποιεί δική του μελωδία και όχι Γρηγοριανή.

ü      Μίμηση – η επανάληψη από μια φωνή ενός τμήματος μιας μελωδίας που έχει προηγούμενα   παρουσιάσει κάποια άλλη φωνή.

ü      Κανόνας – είδος πολυφωνικής σύνθεσης όπου μια φωνή εκθέτει μια μελωδία και στη συνέχεια μια άλλη ή και περισσότερες τη μιμούνται πιστά νότα προς νότα.

ü      Κάτσα - είδος πολυφωνικής σύνθεσης του 14^ου αιώνα (δίφωνος κανόνας που συνοδευόταν από ένα τενόρο) με θέμα σκηνές κυνηγιού ή ψαρέματος κλπ.

ü      Ριτσερκάρε – σύνθεση οργανικής μουσικής του 16^ου και 17^ου αιώνα. Πρόγονος της Φούγκας με κυρίαρχο το στοιχείο της Μίμησης.

ü      Μοτέτο – σύνθεση θρησκευτικού περιεχομένου πάνω σε λατινικό κείμενο. Η πιο σημαντική φωνητική μορφή της πολυφωνικής μουσικής κατά το Μεσαίωνα και την Αναγέννηση.

ü      Μαδριγάλι – πεντάφωνη σύνθεση περισσότερο ελεύθερη από το μοτέτο, αντίποδάς του όσο αφορά το κείμενο.

ü      Φούγκα –  σύνθεση για καθορισμένο αριθμό φωνών, αποκορύφωμα της πολυφωνικής-αντιστικτικής γραφής.

ü      Κοράλ (χορικό) – τύπος ύμνου της Λουθηρανής γερμανικής εκκλησίας.

ü      Πρελούδιο – εισαγωγικό κομμάτι, προηγείται μιας άλλης σημαντικότερης σύνθεσης.

ü      Τοκάτα – έργο ελεύθερου στυλ, δεξιοτεχνικού χαρακτήρα για πληκτροφόρο όργανο.

ü      Ενβανσιόν –δίφωνη και αργότερα τρίφωνη ελεύθερη σύνθεση για πληκτροφόρα, όπου κυριαρχεί το στοιχείο της μίμησης.

ü      Λίντ – είδος ομοφωνικής σύνθεσης, με πρότυπο τα μεσαιωνικά τραγούδια. Οδήγησε στη δημιουργία διαφόρων τύπων συνθέσεων οργανικής μουσικής.

ü      Ροντό – κυκλική μορφή, επέκταση της τριμερούς. Αποτελείται από ένα ρεφραίν [Α] και πολλά κουπλέ (επεισόδια) : Α-Β-Α-Γ-Α-Δ-Α… ή  : Α-Β-Α΄-Γ-Α΄΄-Δ-Α΄΄΄…

ü      Σουίτα – σειρά – ακολουθία χορών πάντα στην ίδια τονικότητα, εναλλάξ αργών και γρήγορων :

Allemande(4/4), Courante(3μερές μέτρο άρσης) Sarabande (3μερές μέτρο), Gigue(3/8,6/8,9/8 ή 12/8) Menuet, Trio, Gavotte, Musette, Bourre, κ. α.

ü      Διάφοροι χοροί που επικράτησαν στην Ευρώπη τον 19^ο αιώνα

Βαλς, Polonaise (3/4, μοιάζει  περισσότερο με πομπή), Mazurka(3/4), Polka(2/4) Tarantella(6/8),

Bolero (3μερές μέτρο), Ecossaise(2μερές μέτρο ), Habanera, Saltarello κ.α.

Σονάτα – σύνθεση οργανικής μουσικής.

                 Αποτελείται συνήθως από τέσσερα μέρη:

Allegro σε φόρμα – σονάτα

Andante (ή adagio)

 Μενουέτο ή σκέρτσο με τρίο

Allegro vivace (ή Presto  σε φόρμα Ροντό)

ü      Σονατίνα – μια μικρή σονάτα, ευκολότερη στην εκτέλεση.

ü      Συμφωνία –μια σονάτα για ορχήστρα.

ü      Κοντσέρτο –μια σύνθεση όπου ένα όργανο σόλο άλλοτε συνεργάζεται και άλλοτε έρχεται σε αντίθεση με το σύνολο της ορχήστρας.

ü      Προγραμματική Μουσική – ο συνθέτης προσπαθεί να περιγράψει κάτι το συγκεκριμένο , π.χ. ένα ιστορικό συμβάν, ένα φιλολογικό κείμενο, μια εικόνα ή μια καθορισμένη ψυχική κατάσταση. Το αντίθετο της Απόλυτης Μουσικής

ü      Συμφωνικό Ποίημα – έργο ελεύθερου στυλ, σε ένα μόνο μέρος που θυμίζει το πρώτο μέρος της Συμφωνίας.

ü      Φαντασία –ελεύθερη μορφή οργανικής μουσικής, σχετική με το Συμφωνικό Ποίημα. Χρησιμοποιεί θέματα χωρίς να τα επεξεργάζεται ιδιαίτερα. Συνηθισμένες οι πολλές και μακρινές μετατροπίες.

ü      Ραψωδία – είδος σύνθεσης, στο πρότυπο της Φαντασίας. Χρησιμοποιεί συχνά λαϊκές (φολκλορικές) μελωδίες κάποιας χώρας.

ü      Σκέρτσο – σύνθεση οργανικής μουσικής με χαρακτήρα ρυθμικό, λεπτό και χαριτωμένο συνήθως σε τριμερές μέτρο.

ü      Καπρίτσιο –έχει ανάλαφρο χαρακτήρα, γρήγορο τέμπο, ελεύθερη φόρμα.

ü      Εμπροπτί –οργανική σύνθεση ελεύθερης μάλλον μορφής ,με αυτοσχεδιαστικό χαρακτήρα.

ü      Σπουδή – σύνθεση με στόχο να βοηθήσει τον εκτελεστή κάποιου οργάνου να ξεπεράσει τεχνικές ή άλλες δυσκολίες.

ü      Νυχτερινό – σύνθεση συνήθως για πιάνο που θυμίζει τη νυχτερινή γαλήνη.

ü      Μπαγκατέλα –σύντομο κομμάτι για πιάνο χωρίς ιδιαίτερες αξιώσεις..

ü      Ιντερμέτζο –(intermezzo: διάλειμμα) μια σύνθεση που παρεμβάλλεται μέσα σε μέρη ενός μεγαλύτερου έργου .

ü      Λειτουργία – σαν μουσικό είδος ακολουθεί το τυπικό της λειτουργίας της Καθολικής Εκκλησίας αρχικά a cappella και από τον 17^ο αιώνα με οργανική συνοδεία. Παραπλήσιο είναι το Ρέκβιεμ, η νεκρώσιμη δηλαδή λειτουργία.

ü      Όπερα – ένας συνδυασμός θεάτρου και μουσικής. Εκτελείται από τους σολίστες – τραγουδιστές, χορωδία και ορχήστρα.

ü      Ορατόριο – (oratorio : αίθουσα προσευχής) ένας συνδυασμός θεάτρου και μουσικής. Εκτελείται από τους σολίστες – τραγουδιστές, χορωδία και ορχήστρα, όπως και η όπερα. Βασική τους διαφορά είναι ότι το ορατόριο δεν έχει σκηνική δράση.

ü      Άρια – ένα φωνητικό κομμάτι με οργανική συνοδεία.

ü      Ρετσιτατίβο – ένα φωνητικό κομμάτι με οργανική συνοδεία όπου η μελωδία και ο ρυθμός παίζουν δευτερεύοντα ρόλο, ακολουθώντας τη φυσική ροή του λόγου.

ü      Καντάτα – ένα φωνητικό κομμάτι .Εκτελείται από σολίστ, χορωδία και ορχήστρα.

ü      Ουβερτούρα – κομμάτι εισαγωγής σε μια όπερα, ένα ορατόριο ή κάποιο άλλο έργο.

ü      Φινάλε – το τελευταίο μέρος ενός μουσικού έργου.

ü      Κόντα – (coda : ουρά)τμήμα που προστίθεται στο τέλος μιας μουσικής σύνθεσης και έχει καταληκτικό χαρακτήρα, χωρίς όμως και να είναι αναγκαίο,  από δομική άποψη.