Ο επιστήμονας που προσπαθεί να ερμηνεύσει το σύμπαν


Ενας Ελληνας, μόνιμος διεκδικητής ενός βραβείου Νόμπελ Φυσικής -στον οποίο το Πανεπιστήμιο Αθηνών «έκλεισε» την πόρτα πριν από μερικά χρόνια- ο καθηγητής και ακαδημαϊκός Δημήτρης Νανόπουλος, τιμήθηκε το πρωί σε ειδική τελετή, με ένα χρυσό κότινο ελιάς, από το δήμαρχο Θεσσαλονίκης.

Μεταξύ άλλων ο κορυφαίος καθηγητής του πανεπιστημίου του Τέξας έχει συγγράψει περισσότερες από 540 πρωτότυπες εργασίες, και 13 βιβλία. Το Πανεπιστήμιο του Stanford τον είχε κατατάξει το Σεπτέμβριο του 2004 στην τέταρτη θέση παγκοσμίως στην κατηγορία των Θεωρητικών Φυσικών.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον πίνακα, στο επιστημονικό έργο του Καθ. Δημήτρη Νανόπουλου έχουν αναφερθεί 28.500 φορές άλλοι επιστήμονες στις δημοσιεύσεις τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο διάσημος θεωρητικός φυσικός Steven Hawking κατατάσσεται εικοστός στον ίδιο πίνακα με 16.394 αναφορές στο επιστημονικό του έργο.

O Δ. Νανόπουλος είναι πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Ερευνας και Τεχνολογίας, Εθνικός Εκπρόσωπος στο Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών Ευρώπης καθώς επίσης και στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος και η κύρια ερευνητική του ασχολία είναι η Φυσική Υψηλών Ενεργειών και η Κοσμολογία. Στόχος των ερευνών του αποτελεί η δημιουργία μιας ενοποιημένης θεωρίας όλων των δυνάμεων στη Φύση, η θεωρία του Παντός.

Οταν λέμε θεωρία του Παντός (theory of everything), αυτό που εννοούμε είναι ότι θα έχουμε τις βασικές δυνάμεις, τα βασικά συστατικά και θα μπορούμε να χτίσουμε τον κόσμο, δηλαδή θα ξέρουμε από τότε που εμφανίστηκε το σύμπαν έως τώρα, πώς έχει γίνει, τι έχει γίνει και θα μπορούμε να το εξηγήσουμε, στηριγμένοι όμως σε πειραματικά δεδομένα.

Ο καθηγητής υποστηρίζει ότι είμαστε μια ανακατανομή του τίποτα και πως το σύμπαν κι εμείς εμφανιστήκαμε τυχαία ως ελάχιστη ύλη ενός όλου, όπου η ενέργεια είναι μηδενική. «Αφού η αρχή είναι μηδέν και η ενέργεια διατηρείται, τότε η συνέχεια θα είναι μηδέν. Αλλά αυτό είναι ένα δυναμικό μηδέν. Δεν είναι δηλαδή ένα τίποτα».

Ο Δημήτρης Νανόπουλος ασχολήθηκε επί μακρόν με την μεγάλη έκρηξη (Big Bang). Ο ίδιος και οι στενοί του συνεργάτες, Νίκος Μαυρόματος και Τζον Ελις ανέπτυξαν για το παραπάνω θέμα την θεωρία των δύο μεμβρανών («D-Branes»»).

«Πριν από 14 δισεκατομμύρια χρόνια εμφανίζονται στο κενό στοιχειώδη σωματίδια και άλλες μικροσκοπικές δομές, οι οποίες είναι σαν μεμβράνες. Δύο τέτοιες μεμβράνες συγκρούονται μεταξύ τους, όπως χτυπάει ο μουσικός τα κύμβαλα στην ορχήστρα. Με το που χτυπάνε αυτές οι δύο μεμβράνες μεταξύ τους, χωρίζονται πάλι, όπως οι μπάλες του μπιλιάρδου. Μία από αυτές εξελίσσεται στο σύμπαν που βλέπουμε, το οποίον διαστέλλεται με τρομακτικούς ρυθμούς».

Οι μακροσκοπικές μετρήσεις που έγιναν από τους δορυφόρους της ΝΑSΑ συμφωνούν με τα νούμερα που προκύπτουν για την μεγάλη έκρηξη από τη θεωρία των μεμβρανών.

Απαισιόδοξος για το μέλλον της ζωής πάνω στη γη εμφανίστηκε σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Νανόπουλος, ο οποίος θεωρεί τη φυγή προς το διάστημα μονόδρομο και σημειώνει ότι οι επιστήμονες που έχουν τέτοιον προσανατολισμό «βλέπουν μακριά». «Νομίζω ότι το παιχνίδι στη γη είναι χαμένο, και λόγω της πληθυσμιακής εκθετικής καμπύλης που ακολουθεί, και γιατί την καταστρέφουμε με την ενέργεια, μέχρι να βρούμε νέες μεθόδους. Η έξοδος που κάνουμε προς άλλους πλανήτες, ακόμη και προς το φεγγάρι, δεν είναι τίποτα άλλο παρά προσπάθειες κάποιων που βλέπουν πολύ μακριά, ότι κάποια στιγμή θα κατοικήσουμε κάπου αλλού».

Tιμά την Ελλάδα διεθνώς

Από νεαρή ηλικία, όπως ομολογεί και ο ίδιος, είχε αντιληφθεί ότι ο χώρος της Θεωρητικής Φυσικής ήταν το προσωπικό του «γήπεδο» όπου θα έπαιζε μπάλα.

Ονειρο ζωής για τον καθηγητή, που από τις γειτονιές της Αθήνας βρέθηκε να σπουδάζει και να δημιουργεί στα σπουδαιότερα Ερευνητικά Κέντρα Ευρώπης και Ηνωμένων Πολιτειών, είναι η δημιουργία στην Ελλάδα Κέντρου παγκόσμιας αναφοράς για τη Φυσική. Το χρωστάει «όχι μόνο στον εαυτό του, αλλά και στους αρχαίους προγόνους μας που θεμελίωσαν την Φυσική Επιστήμη».

Ο Δημήτρης Νανόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα στις 13 Σεπτεμβρίου 1948. Σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, απ' όπου απεφοίτησε το 1971. Συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Σάσεξ της Αγγλίας, όπου απέκτησε το διδακτορικό του δίπλωμα (Ph.D.) το 1973, στη Θεωρητική Φυσική Υψηλών Ενεργειών.

Διετέλεσε ερευνητής στο Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών Ευρώπης (CERN) στη Γενεύη Ελβετίας και επί σειρά ετών ανήκε στο ανώτερο ερευνητικό προσωπικό του Κέντρου. Διετέλεσε επίσης ερευνητής στην Ecole Normale Superieure (Παρίσι, Γαλλία) και στο Πανεπιστήμιο Harvard (Cambridge, USA).

Το 1989, εξελέγη καθηγητής στο τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Texas A&M, College Station, όπου από το 1992 είναι διακεκριμένος καθηγητής και από το 2002 κατέχει την έδρα Mitchell-Heep της Φυσικής Υψηλών Ενεργειών, πριμοδοτούμενη με το ποσό του ενός εκατομμυρίου δολαρίων. Είναι επίσης Διευθυντής του Κέντρου Αστροσωματιδιακής Φυσικής του Κέντρου Προχωρημένων Ερευνών του Houston (Texas, USA) και επίσης διευθύνει ένα ερευνητικό τμήμα του World Laboratory, που εδρεύει στη Λωζάννη, Ελβετία. Το 1997, εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών To 1996 απενεμήθη ο τίτλος του Ταξιάρχη του Τάγματος της Τιμής της Ελληνικής Δημοκρατίας.