H ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

Πάγκαλος Σπύρος. (1998). Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα Ελληνικά σχολεία. Εφημερίδα "Παλμός της Σαλαμίνας".

Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στην Ελλάδα σήμερα.

H Ελλάδα είναι από τις λίγες Ευρωπαϊκές χώρες που δεν έχει συγκεκριμένη πολιτική στο θέμα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης[1]. Το μάθημα της Σεξουαλικής αγωγής χωρίς να είναι απαγορευμένο πρακτικά δεν γίνεται. Στις παρυφές κάποιων μαθημάτων (Βιολογία, Ανθρωπολογία, Θρησκευτικά) υπάρχουν κάποια στοιχεία πάνω στο θέμα, αλλά και αυτά πολλές φορές καταχωνιασμένα στο τέλος των βιβλίων δεν διδάσκονται. Κατά καιρούς διατίθενται φυλλάδια ενημερωτικά για επίκαιρα θέματα από το Υπουργείο Παιδείας (πχ AIDS).

Δυνατότητα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης υπάρχει μέσα από τα θεσμοθετημένα, τελευταία, προγράμματα Υγείας, αρκεί φυσικά να έχει επιλεχθεί ανάλογο θέμα. Αυτά αναπτύσσονται συνήθως εκτός ωρολογίου προγράμματος και ο αριθμός των παιδιών που συμμετέχουν είναι περιορισμένος.

Αλλά και η εκπαίδευση των στελεχών που θα πραγματοποιήσουν αυτά τα προγράμματα είναι περιορισμένη. Μόνο τα νέα Παιδαγωγικά τμήματα των Πανεπιστημίων έχουν μαθήματα πάνω στο θέμα. Ο μεγάλος όγκος των εκπαιδευτικών είναι μακριά από το ζήτημα. Κάποια σποραδικά σεμινάρια των Περιφερειακών Επιμορφωτικών Κέντρων (Π.Ε.Κ.) και κάποιες διημερίδες διάφορων φορέων περιορισμένη μόνο εμβέλεια έχουν.

Τι μπορεί να γίνει

Σχεδόν όλες οι Ευρωπαϊκές χώρες έχουν εμπειρίες στα θέματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης. Έχουν δοκιμαστεί πολλά μοντέλα για την εισαγωγή του μαθήματος στα σχολεία[2]. Αυτή η εμπειρία μπορεί να αποτελέσει καλό εφόδιο για την επεξεργασία συνολικής πολιτικής πάνω στο ζήτημα στην Ελλάδα, και να εισαχθεί τελικά η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα αναλυτικά προγράμματα.

Δεν είναι φυσικά απαραίτητο να εισαχθεί σαν αυτόνομο μάθημα σε όλες τις τάξεις. Σαν αυτόνομο μάθημα μπορεί να διδαχθεί, πιστεύω, στην Γ΄ Γυμνασίου ή στην Α΄ Λυκείου όπου οι μαθητές έχουν αναπτυχθεί διανοητικά αρκετά ώστε να συμμετέχουν σε αυτό με ωριμότητ

Όμως από το Νηπιαγωγείο (σαν μια συγκεκριμένη δραστηριότητα ) έως και την Γ΄ Λυκείου μπορεί να ενταχθεί σε κεφάλαια πολλών μαθημάτων (Μελέτη περιβάλλοντος, Βιολογία, Ανθρωπολογία, Θρησκευτικά κλπ). Έτσι επιτυγχάνεται και η συνεχής ενημέρωση των μαθητών πάνω στο ζήτημα ώστε να ξεπερνιούνται οι αναστολές τους και ταυτόχρονα αναδεικνύεται η ευρύτητα του θέματος.

Όλες όμως οι απόπειρες θα αποτύχουν αν δεν γίνουν δύο βασικά βήματα ταυτόχρονα.

Πρώτα πρέπει να απαγγιστρωθεί το εκπαιδευτικό σύστημα από τον αποκλειστικό στόχο της επαγγελματικής αποκατάστασης του μαθητή και να δώσει περισσότερη σημασία στις ανθρώπινες σχέσεις, την συναισθηματική ωρίμανση και την ολοκλήρωση της προσωπικότητας του μαθητή[3].

Δεύτερο χρειάζεται εντατικοποίηση στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών πάνω στο ζήτημα. Το θέμα είναι διεπιστημονικό και σιγά σιγά είναι αναγκαίο όλοι οι εκπαιδευτικοί να αποκτήσουν συγκροτημένη στάση στο ζήτημα αυτό.

Το θέμα της εκπαίδευσης των στελεχών που θα διδάξουν την σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι αρκετά δύσκολο. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να αποστασιοποιηθούν από τα προσωπικά τους βιώματα και πιστεύω, να είναι συναισθηματικά ώριμοι, να προσεγγίζουν τα θέματα επιστημονικά, να σέβονται τις αντιλήψεις και επιλογές των άλλων, και βασικότερο να ξεφεύγουν από την παραδοσιακή σχέση δασκάλου - διδασκόμενων και να προσεγγίζουν το κάθε παιδί σαν μοναδική και ανεπανάληπτη οντότητα.

Δεν πρέπει τέλος να αγνοηθεί ότι η όλη προσπάθεια πρέπει να γίνει με συνεργασία με τους φυσικούς παιδαγωγούς των παιδιών (τους γονείς), και με συμμετοχή των λοιπών εξωσχολικών δομών (Κέντρα Υγείας, κλπ)

Ποιοι οι στόχοι της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης

Στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση πέρα από τις βιολογικές και ιατρικές διαστάσεις πρέπει να εξετάζονται και οι πολιτιστικές και ψυχολογικές παράμετροι. Με βάσει αυτό οι στόχοι της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης μπορούν να είναι οι κατωτέρω:[4]

1. Απόκτηση τεκμηριωμένης γνώσης (Δηλαδή επιστημονική προσέγγιση των θεμάτων της σεξουαλικότητας πέρα από μύθους, προκαταλήψεις, προσωπικές εμπειρίες κλπ) και διασαφήνιση των σεξουαλικών μας αξιών. Κατάκτηση μετά από αυτό προσωπικής τεκμηριωμένης συνειδητής στάσης στις συγκρουόμενες απόψεις (θρησκεία, οικογένεια, φίλοι, Μ.Μ.Ε. κλπ) για θέματα σεξουαλικότητας, όπως γάμος, αυνανισμός, μονογαμικότητα, ομοφυλοφιλία κλπ

2. Διαμόρφωση θετικής αντίληψης του εαυτού μας για το σεξ. (ανάπτυξη της αυτοεκτίμησής μας) και ως εκ τούτου βελτίωση της ανθρώπινης επικοινωνίας. (πχ Η απαλλαγή από το άγχος συνομιλίας για θέματα σεξ μεταξύ εραστών, γονέων -παιδιών κλπ βελτιώνει τις σχέσεις τους.)

3. Αναγνώριση των αρνητικών σημείων στις σχέσεις μας. (εκμετάλλευση του ενός συντρόφου από τον άλλο, τα ψέματα στη σχέση, ,η υπερβολική εξάρτηση του ενός ή και των δύο συντρόφων, η ζήλια)

4. Έλεγχος γονιμότητας. (αντισύλληψη, προγεννετικός έλεγχος, αντιμετώπιση δυσκολιών στη σύλληψη κλπ)

5. Αποφυγή σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων. (έρπις, χλαμύδια, κονδυλώματα, ηπατίτιδα, AIDS κλπ)

6. Κατανόηση και αντιμετώπιση προβλημάτων σεξουαλικής ανταπόκρισης. (σεξουαλικά προβλήματα όπως ανοργασμία, έλλειψη στύσης, πρόωρη εκσπερμάτωση, κλπ)

H ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΣΤΟ 2ο ΛΥΚΕΙΟ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ

Την φετινή σχολική χρονιά (1997-98) εφαρμόζεται από με υπεύθυνο τον γράφοντα και τους μαθητές της Α΄ Λυκείου πρόγραμμα Αγωγής Υγείας με θέμα "Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση".

Το πρόγραμμα θα χρηματοδοτηθεί από το 2ο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης με 200000 δραχμές.

Η ανάπτυξη του προγράμματος γίνεται στις παρακάτω τρεις φάσεις.

Σε πρώτη φάση γίνονται ενημερωτικά μαθήματα με διάλογο από τον γράφοντα σε διάφορα θέματα .

Σε δεύτερη φάση ομάδες μαθητών θα πραγματοποιήσουν έρευνες με ερωτηματολόγια και θα συγγράψουν άρθρα σε συγκεκριμένα θέματα μετά από βιβλιογραφική έρευνα. Τελικά θα διαμορφωθεί ένα τελικό δοκίμιο που θα περιλαμβάνει όλα τα ανωτέρω υλικά.

Σε Τρίτη φάση κορύφωση της όλης προσπάθειας θα είναι η πραγματοποίηση εκδήλωσης στο τέλος της σχολικής χρονιάς όπου θα παρουσιαστεί η συνολική δουλειά και θα υπάρχουν ομιλίες από ειδικούς στο θέμα και θα γίνει αξιολόγηση της όλης προσπάθειας.

Σήμερα, στην μέση της χρονιάς βέβαια δεν μπορούμε να κάνουμε συνολική αποτίμηση του έργου. Πάντως η αποδοχή του μαθήματος από τους μαθητές είναι εντυπωσιακή. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που γίνεται επέκτασή του και στα τμήματα της Β΄ Λυκείου στο μάθημα της Βιολογίας.

Γίνεται η καλύτερη δυνατή χρήση εποπτικών μέσων διδασκαλίας (βίντεο, overhead). Ο διάλογος αποτελεί βασικό εργαλείο για την καλύτερη εμπέδωση των μηνυμάτων του μαθήματος. Και ελπίζουμε μετά τις πρώτες αμηχανίες να ενταθεί.

Παραπομπές

[1] Γεώργιος Κρεατσάς (1992), Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, Αθήνα, Εκδ. Εντοπία

[2] Γεώργιος Κιντής, Σεξουαλική αγωγή στην Ελλάδα, Διαφυλικές σχέσεις, τόμος α΄ Αθήνα, 1995, Εκδ. Ελληνικά Γράμματα, σελ 360-371

[3] Γεώργιος Κρουσταλάκης, Γονείς και παιδιά μπροστά στην ερωτική σχέση, Διαφυλικές σχέσεις, τόμος α΄ Αθήνα, 1995, Εκδ. Ελληνικά Γράμματα, σελ 402-414

[4] Χριστίνα Αντωνοπούλου (1997), Ανθρώπινη σεξουαλικότητα, Αθήνα, εκδ. ίδιας