Αντώνη Βλέτση: «Η ψαλτικΗ τΕχνη, σΥνθεση λΟγου και μΕλους στην καθ’ ημΑς ΑνατολΗ κατΑ τη βυζαντινΗ εποχΗ» (ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ)

………Μέσα από αυτή τη σύντομη ιστορική επισκόπηση  προσπαθήσαμε να ανιχνεύσουμε τα χαρακτηριστικά μιας τέχνης που στην πορεία της γίνεται μάρτυρας ενός δοξολογικού πολιτισμού,  που άγγιξε το Μυστήριο της Θείας Οικονομίας και τελικά τον ίδιο τον Θεό μεσ’ από την τέλεια σύζευξη λόγου και μέλους, θείας εμπνεύσεως. Μαρτυρούν  οι μελουργοί της την υμνολογική διάθεση και αναφορά του ανθρώπου προς τον Θεό με την ψαλτική τέχνη, που είναι ομοούσιο γέννημα της θείας λατρείας και «θεραπαινίς» του περί Θεού λόγου. Γι’ αυτό και  η μουσική αυτή  παρέμεινε μονόφωνη, αδόμενη από το τελειότερο μουσικό όργανο που δόθηκε στον άνθρωπο, την ανθρώπινη φωνή.

Η Ψαλτική της Ορθόδοξης χριστιανικής Εκκλησίας είναι Τέχνη και εν ταυτώ Επιστήμη, όπως σχολιάζει και ο έγκριτος μουσικολόγος Γρ. Στάθης. Είναι Τέχνη που έχει μπολιάσει  όλη τη λόγια και δημώδη Μουσική μας Παράδοση.

       Κληρονομούμενη όμως στο Νεοελληνικό Κράτος δεν αντιμετωπίστηκε ποτέ με τη δέουσα  συστηματική σπουδή και διδασκαλία.

Εδώ φυσικά εγείρεται ένα από τα φλέγοντα ζητήματα της παιδείας μας, ο επαναπροσδιορισμός της Μουσικής Παιδείας. Σε μια χώρα όπου, όπως μαρτυρεί  ο ιστορικός και γεωγράφος Στράβων: «και τους παίδας αι των Ελλήνων πόλεις  πρώτιστα δια της Μουσικής παιδεύουσιν, ώστε πάσα η Ελλάς παρίστατο ως μουσική τις συμφωνία» ή ο Πλάτων λέγει στον Πρωταγόρα: «και τους ρυθμούς τε και τας αρμονίας ανάγκη οικειουύσθε ταις ψυχαίς. Πας ο βίος του ανθρώπου ευρυθμίας τε και ευαρμοστίας δείται»,με τέτοια παράδοση λοιπόν δεν δικαιολογείται η πρόχειρη και η επιπόλαια αντιμετώπιση, πολύ δε περισσότερο η άγνοια ουσιωδών ζητημάτων πολιτισμού.

        Όλοι μας δυσανασχετούμε σήμερα με τα  βάναυσα και κακόγουστα μουσικά ακούσματα σ’ όλους τους χώρους ακόμα και μέσα στις εκκλησιές μας. Όμως διερωτηθήκαμε αν, πως και πόσο διδάσκεται η μουσική στα σκολειά  της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης;

Ή πόσες και ποιας ποιότητας σχολές Μουσικών Σπουδών διαθέτει η πατρίδα μας στη Τριτοβάθμια εκπαίδευση;

   Δε θα ‘θελα να μπω σε προβληματισμούς που ίσως κουράσουν στην παρούσα στιγμή, μα η Μουσική μας  εκπαίδευση χρόνια τώρα, ανάμεσα στη δυική σχέση της εποπτείας της από το ΥΠΠΟ  και από το ΥΠΕΠΘ ψάχνει σαν το χαμένο παιδί να βρει τον πατέρα του.

Tα τελευταία μόλις χρόνια ιδρύθηκαν στη χώρα μας Μουσικά σχολεία (Γυμνάσια-Λύκεια) στα οποία διδάσκεται  η Βυζαντινή Μουσική για αρκετές μάλιστα ώρες. Οι γνωστές όμως  δυσλειτουργίες από τη μια, οι ψηλές απαιτήσεις των μαθημάτων  από την άλλη καθώς επίσης η απουσία βιωματικής επαφής(βλέπε εκκλησιαστικό αναλόγιο), καθιστούν τους στόχους   ανέφικτους,

    Σε επίπεδο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης τα τελευταία χρόνια  έχουν δημιουργηθεί τμήματα, στις σχολές Μουσικών Σπουδών με κατεύθυνση τη Βυζαντινή Μουσική. Είναι όμως τραγελαφικός ο τρόπος εισαγωγής των υποψηφίων και  τονίζει όλη τη διάσειση του  μουσικού μας προβλήματος  όταν οι θέλοντες να σπουδάσουν τη συγκεκριμένη επιστήμη  αξιολογούνται στη Δυτική Μουσική και εκ των υστέρων κατατάσσονται εσωτερικά ! ενώ η επιλογή τους γίνεται από δασκάλους της Δυτικής Μουσικής.

    Πώς να μιλήσουμε τώρα σοβαρά για θέματα όπως, το ενιαίο  της μουσικής θεωρίας και πράξης, η  προφορικότητα και η λογιότητα στη μουσική παράδοση, οι σχέσεις ανατολικής και δυτικής μουσικής, η κλαδική τριχοτόμηση των καθηγητών μουσικής εξαιτίας των πολλών και αλληλοσυγκρουόμενων κατηγοριών της μουσικής, η απαξίωση της εμπειρίας στη διαδικασία της μουσικής γνώσης με την εισαγωγή του όρου «εμπειροτέχνη ιδιώτη»κ.α.

Θα παρέπεμπα στο κείμενο των εκλεκτών συναδέλφων της μουσικής Βασίλη Βέτσου και Στέργιου Ζυγούρα: «Η μουσική ως φυσικός φορέας καλλιέπειας.-Η καθ’ ημας μουσική ως διαπολιτισμικό διακύβευμα».

Αγαπητές  συναδέλφισσες, αγαπητοί συνάδελφοι,  

«Το στάδιον των αρετών ηνέωκται, οι βουλόμενοι αθλήσαι εισέλθετε αναζωσάμενοι τους καλούς αγώνας» θα ακούσουμε σε λίγες μέρες να μας ψάλλει ο υμνωδός της εκκλησίας.

     Η Ανατολική Ρωμαική Αυτοκρατορία, το Βυζάντιο, μας κληροδότησε βαριά κληρονομιά πολιτισμού. Θα την αντέξουμε;                                                                                               

                                                    Ευχαριστώ

                                                    Αντώνης Βλέτσης 9-2-2007

Προηγούμενη σελίδα