Ήρων, ο Αλεξανδρεύς. .Ένας από τους μεγάλους
μαθηματικούς, φυσικούς και μηχανικούς της αρχαιότητας .
Δεν είναι γνωστό πότε, ακριβώς, έζησε . Το βέβαιο είναι
ότι ήταν μεταγενέστερος του Αρχιμήδη, οι περισσότεροι ιστορικοί κριτικοί
υποστηρίζουν ότι έζησε και άκμασε στο
2-1 αι π.Χ
Ο 'Ήρων συστηματοποίησε σε επιστήμη τις γνώσεις του αρχαίου κόσμου στον τομέα
της μηχανικής .Από τα έργα του που διασώθηκαν , επιβεβαιώνεται ότι ήταν όχι μόνο
πρωτότυπος θεωρητικός μαθηματικός, αλλά και μεγάλος φυσικός και μηχανικός .'Ήταν
πολυγραφότατος συγγραφέας στους παραπάνω
τομείς της επιστήμης, που ασχολήθηκε, και συνδύαζε τη θεωρία με την πράξη.
Επινόησε και κατασκεύασε πολλές συσκευές της φυσικής,
αυτόματα μηχανήματα, υδραυλικά ρολόγια, τη γνωστή “Κρήνη του 'Ήρωνα” , αντλία πίεσης, μηχανή
βολής με τη βοήθεια πεπιεσμένου αέρα, συσκευές όπου χρησιμοποιείται η κίνηση
του θερμού ή πεπιεσμένου αέρα ή του ατμού, το λεγόμενο “αιολικό στρόφαλο”,
αυτόματη συσκευή για το άνοιγμα της πόρτας, μια θερμαινόμενη αντλία, ένα
μηχανικό θέατρο με μαριονέτες κ.α.
Τα έργα του μπορούν να χωριστούν σε δυο βασικά κατηγορίες , στα γεωμετρικά και στα μηχανικά και φυσικά. Στα γεωμετρικά μπορούν να συμπεριληφθούν τα:
1 ) “Μετρικά” .Διαιρείται σε τρία βιβλία και σε αυτό περιέχονται μετρήσεις διαφόρων γεωμετρικών σχημάτων (εμβαδά επιπέδων -τριγώνου, τετραπλεύρου, κανονικών σχημάτων κτλ , όγκοι στερεών - κυλίνδρου, κώνου, σφαίρας κτλ.) με αποδείξεις γεωμετρικών προτάσεων , από τις οποίες μερικές είναι πρωτότυπες και άλλες αναφέρονται σε έργα του Ευκλείδη και του Αρχιμήδη. Επίσης, περιέχει μεθόδους υπολογισμού της τετραγωνικής και κυβικής ρίζας, επίλυσης δευτεροβάθμιας εξίσωσης κτλ. Ο Ή χρησιμοποιεί το γνωστό θεώρημα του Πάππου για τον υπολογισμό του όγκου των στερεών “εκ περιστροφής” και βρίσκει τον όγκο της σπείρας. Το σύγγραμμα «Μετρικά», βρέθηκε το 1896 σε χειρόγραφο (κώδικα) στην Κωνσταντινούπολη στο ανάκτορο του σουλτάνου από το Γερμανό Σιαίνε και εκδόθηκε το 1903 από το γιο του στη Λειψία
2) Ορισμοί, Γεωμετρικά, Γεωδαισία , Στερεομετρικά, Μετρήσεις, Γεωπονική Βίβλος. Περιέχει διάφορες γεωμετρικές προτάσεις, ορισμούς εναλλακτικούς για βασικές γεωμετρικές έννοιες. Αμφισβητείται κατά πόσο είναι γνήσιο έργο του ΄Η , γιατί μεταξύ των άλλων περιέχει προτάσεις που οφείλονται στον Αρχιμήδη , στον Απολλώνιο και στον Ποσειδώνιο. Τα «Γεωμετρικά» και τα «Στερεομετρικά» (βιβλίο 1) πιθανόν αποτελούν επανέκδοση άλλου έργου. Η «Γεωδαισία» δεν είναι ανεξάρτητο, αλλά περιέχει αποσπάσματα τη «Γεωμετρία». Και το «Γεωπονική Βίβλος» σε μεγάλο βαθμό περιέχει προτάσεις γεωμετρικές. Εκδόθηκαν στη Λειψία το 1864 από το Χουλτς.
Στην άλλη κατηγορία των έργων του 'Η. - μηχανικά και φυσικά -γίνεται μελέτη θεμελιωδών νόμων της μηχανικής και της φυσικής και περιγράφονται διάφορες μηχανικές συσκευές και κατασκευές, μηχανισμοί και παρεμφερείς επινοήσεις. Στην κατηγορία αυτήν περιλαμβάνονται τα έργα.
1 ) «Διόπτρα» Θεωρείται από τα σημαντικότερα έργα και από τα τελειότερα του είδους του. Περιγράφει το όργανο διόπτρα και στη συνέχεια εξετάζει προβλήματα προσδιορισμού υψών και αποστάσεων, προβλήματα μηχανικής και γεωδαιτικά κτλ. (διάνοιξη σήραγγας μέσα σε βουνό, αρχίζοντας την εκσκαφή και από τις δυο μεριές του βουνού σύγχρονα, για υπόγειο κανάλι κτλ.). Το έργο εκδόθηκε το 1814 στην Ιταλία από το Βεντούρι στην ιταλική γλώσσα. Επίσης, στην Ιταλία το 1858 εκδόθηκε το ελληνικό κείμενο από το Βικέντιο. Αργότερα, ο Γερμανός Σιαίνε έκανε κριτική έκδοση του πρωτοτύπου στη Λειψία.
2) «Αυτοματοποιητική». Στο έργο αυτό ο 'Η. περιγράφει την κατασκευή και λειτουργία διάφορων συσκευών και οργάνων και επινοήσεων αυτόματων μηχανισμών, με μοχλούς, πεπιεσμένο αέρα κτλ., μεταξύ των άλλων και θερμοσκόπιο για τις μετεωρολογικές παρατηρήσεις. Η πρώτη του έκδοση έγινε το 1589 στα ιταλικά από τον Μπάλντι. Το ελληνικό κείμενο, μαζί και τα «Πνευματικά», εκδόθηκε στο Παρίσι από τον Τρεβό το 1693.
3) «Πνευματικά» Στο έργο αυτό, όπως και στο «Αυτοματοποιητική», ο ' Η. διαπραγματεύεται σημαντικές και ποικίλες εφαρμογές της υδροστατικής και αεροστατικής (περί πίεσης και πιεστηρίων «Κρήνη του 'Η.», σίφωνες, πυροσβεστική μηχανή, σφαιρική ατμομηχανή κτλ.). Εκδόθηκε σε λατινική μετάφραση του Κομμαντίνου, μετά το θάνατό του, στην Ιταλία το 1575.
4) «Μηχανικά», σε τρία βιβλία. Διασώθηκε σε αραβική μετάφραση, αλλά διαφέρει σημαντικά από το πρωτότυπο. Στο έργο αυτό ο 'Η. εξετάζει μεταξύ των άλλων την κίνηση κύκλων ή τροχών γύρω σε διάφορους άξονες, την αλληλεξάρτηση των οδοντωτών τροχών , προβλήματα του κεκλιμένου επιπέδου και επίσης προσπαθεί να ερμηνεύσει τον «τροχό του Αριστοτέλη » (για τον οποίο έμεινε παροιμιώδης η λατινική φράση «τον τροχό του Αριστοτέλη όσο περισσότερο τον περιστρέφει κανείς, τόσο περισσότερο περιστρέφεται» («crotam Aristotelis magis torquere quo magis torqueretur»). Επίσης, στο έργο αυτό υπάρχουν ερωτήσεις και απαντήσεις για πρακτικά προβλήματα μηχανικής. του κέντρου βάρους, η θεμελιώδης αρχή του «παραλληλογράμμου των ταχυτήτων». η περιγραφή της κατασκευής πιεστηρίων και άλλων μηχανών . Στα αραβικά εκδόθηκε το έργο αυτό στην Αλεξάνδρεια από τον Kosta ben Luca με παραγγελία του χαλίφη Αλ Μουσταίν κατά το 862-866. Στα λατινικά εκδόθηκε το 1500. Από το έργο αυτό στα ελληνικά σώζονται ελάχιστα αποσπάσματα. Στα γερμανικά εκδόθηκε με ενέργειες της Ακαδημίας των Επιστημών από τους Νιξ και Σμιθ το 1901 στο Βερολίνο.
5) «Βελοποιικά». Το έργο αναφέρεται στην κατασκευή πολεμικών μηχανών με βάση την τάση χορδής βέλους ή με συνδυασμό χορδών, ιμάντων και τροχών για την εκσφενδόνιση λίθων , σιδερένιων αντικειμένων κτλ. εναντίον του αντιπάλου. Εκδόθηκε στα ελληνικά από τον Μπάλντι το 1616 στο Αουγκσμπουργκ της Βαυαρίας και αργότερα ( 1853) από τους Τενεβό και Κάιχλυ-Ρύοτοβ στη Γερμανία
6) «Χειροβαλλίστρας κατασκευή και συμμετρία». Ο τίτλος είναι βυζαντινής προέλευσης και το έργα αναφέρεται σε βλητικές μηχανές. που λειτουργούν με το χέρι. Εκδόθηκε στο Παρίσι από τον Πρου το 1877.
7) «Βαρουλκός» Πραγματεία. που αναφέρεται στην άρση βαρών με τη βοήθεια οδοντωτών τροχών και μοχλών. Διασώθηκαν ελάχιστα αποσπάσματα από το έργο
8) «Κατοπτρικά» .Στο έργο αυτό υπάρχει η θεωρία της
ανάκλασης του φωτός: η γωνία της πρόσπτωσης είναι ίση με τη γωνία της
ανάκλασης. Την απόδειξη του νόμου αυτού ο ΄Η. τη βασίζει στην αρχή της
ευθύγραμμης διάδοσης του φωτός, δηλ. της ελάχιστης διαδρομής του φωτός , και
από την άποψη αυτή θεωρείται πρόδρομος της γενικής αρχής της ελάχιστης δράσης
που έχει μεγάλη σημασία για πολλούς κλάδους των θετικών επιστημών και τις
εφαρμογές τους (φυσική, αρχή των Χάμιλτον-Μοπέριους, θεωρία της σχετικότητας,
κβαντική, μαθηματικά-λογισμός των μεταβολών, τεχνολογία, οικονομία κτλ. Επίσης,
στο έργο υπάρχουν αρκετές προτάσεις , που βρίσκονται και στο ομώνυμο έργο το
οποίο αποδίδεται στον Ευκλείδη, προβλήματα κατασκευής κατόπτρων και την
περίπτωση , που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, να κατασκευαστεί κάτοπτρο ή
συνδυασμός κατόπτρων , που να εμφανίζουν το δεξιό (ή αριστερό) μέρος του αντικειμένου
και σαν δεξιό (ή αριστερό) στο είδωλό του, να μπορεί να βλέπει κανείς την πλάτη
του, όπως και το είδωλο να εμφανίζεται αναποδογυρισμένο. Το έργο αυτό που
παλιότερα αποδιδόταν στον Πτολεμαίο σώζεται σε λατινική μετάφραση, πιθανόν του
Μαίπμπεκε.
Από τα έργα που δεν διασώθηκαν είναι τα : «Καμαρικά» ( μνημονεύεται από τον Ευτόκιο), «Περί ζυγίων» (μνημονεύεται από τον Πάππο) , «αστρόλαβον» (αναφέρεται σε αραβικό κατάλογο του Μοχάμετ Ιμπν Ισάκ-αν Ναντίμ του 987)