Charles Darwin (1809 - 1882)

«I have called this principle, by which each slight variation, if useful, is preserved, by the term Natural Selection»
(Ονόμασα αυτή την αρχή, βάσει της οποίας κάθε μικρή διαφοροποίηση, εάν είναι χρήσιμη, διατηρείται, με τον όρο Φυσική Επιλογή)
(«The Origin of Species»)

Ο Charles Darwin γεννήθηκε στο Σριούσμπερυ (Shrewsbury) της Αγγλίας τον ίδιο χρόνο που ο Lamarck δημοσίευσε το βιβλίο του «Philosophie zoologique». Πέρασε από πολλά σχολεία και πανεπιστήμια, χωρίς κάποια ιδιαίτερη κλίση (βλέπε Παράρτημα όπου αναφέρεται εκτενώς η ζωή του Darwin) και κατέληξε στο φημισμένο Πανεπιστήμιο του Καίμπρητζ να σπουδάσει Θεολογία, με σκοπό να ακολουθήσει αργότερα Εκκλησιαστική σταδιοδρομία. Αλλες όμως ήταν οι βουλές του πατέρα του και άλλες του νεαρού Darwin. Στο Καίμπρητζ επηρεάστηκε από ορισμένους καθηγητές, όπως ο βοτανολόγος Henslowκαι ο γεωγράφος Sedgwick. Επηρεάστηκε επίσης από τη μελέτη δυο βιβλίων, το «Ημερολόγιο» του Alexander von Humboldt και την «Εισαγωγή στη μελέτη της Φυσικής Φιλοσοφίας» του Herschel. Ένας νέος κόσμος ανοιγόταν στα μάτια του νεαρού Darwin.

Το ταξίδι που άλλαξε την ιστορία των ιδεών της ανθρωπότητας: Το ταξίδι του Beagle (Ιχνηλάτης)

Την εποχή που τελείωνε τις όποιες σπουδές του στο Καίμπρητζ ο Darwin, η αγγλική ναυτική δύναμη οργάνωνε μία αποστολή εξερεύνησης και ακτογράφησης της Παταγονίας και της Γης του Πυρός, καθώς και μερικών νησιών του Ειρηνικού Ωκεανού. Σκοπός της αποστολής αυτής ήταν η εύρεση και η χρονομέτρηση σημείων γύρω από την υδρόγειο ώστε να διευκολύνεται η αγγλική ναυ¬σιπλοία. Το πλοίο που επιλέχθηκε ήταν το Beagle, ένα τρικάταρτο μπρίκι, 240 τόνων, με πλήρωμα 60 άνδρες και οπλισμένο με 10 κανόνια. Το ονόμαζαν «φέρετρο», γιατί ήταν παλιό και μισοσαπισμένο. Καπετάνιος ήταν ο Robert Fitzroy, ένας έμπειρος ναυτικός, ο οποίος έκανε προσωπική πρόσκληση στο νεαρό Darwin να συμμετάσχει στο ταξίδι, χωρίς όμως να είναι μέλος της αποστολής. Μετά από πολλές οικογενειακές διαβουλεύσεις και την ένθερμη υποστήριξη του θείου του Ουέτζγουντ, ο πατέρας του Darwin έδωσε τη συγκατάθεση του να λάβει μέρος στην αποστολή.
Στις 27 Δεκεμβρίου του 1831 ξεκίνησε το ταξίδι του Beagle. Ο Darwin, ο οποίος ούτε μέλος του πληρώματος ήταν, αλλά ούτε και της αποστολής, πλήρωνε 30 λίρες το χρόνο για τη διαβίωση του μέσα στο καράβι. Καθόλη τη διάρκεια του ταξιδιού μοιραζόταν με τον καπετάνιο τη στενή καμπίνα και υπέφερε από ναυτία. Ήρεμος, ήσυχος και ευγενικός όπως ήταν, απορροφήθηκε από τη δουλειά του και δεν αντιμετώπισε προβλήματα με τους αξιωματικούς και το πλήρωμα. Οι κακουχίες και η σκληρή δουλειά του Darwin κλόνισαν την υγεία του και υπέφερε σε όλη τη ζωή του.
Η πρώτη απογοήτευση περίμενε το Darwin στην Τενερίφη. Παρά τα σχέδια και τα όνειρα του να επισκεφθεί το νησί, η καραντίνα που είχαν κηρύξει οι αρχές του νησιού δεν του επέτρεψε την αποβίβαση. Το ταξίδι συνεχίσθηκε και ο Darwin επισκέφθηκε το Σαντιάγκο, τις Νήσους του Πράσινου Ακρωτηρίου, τον Αγιο Παύλο και το Φερνάντο Νορόνχα. Εξερεύνησε για πολλούς μήνες τη Βραζιλία, τη Μπαχία και το Ρίο. Επί δύο χρόνια το Beagle διέπλεε τα παράλια της Νοτίου Αμερικής. Ο Dar-win εξερεύνησε την Ουραγουάη, την Αργεντινή και την Παταγωνία, τις νήσους Φώκλαντ και τη Γη του Πυρός. Έμεινε περισσότερο από ένα χρόνο στη Χιλή και το Περού, αναρριχήθηκε στις Ανδεις, παρέμεινε στις νήσους Γκαλαμπάγκος, πήγε στην Ταϊτή, τη Νέα Ζηλανδία, την Αυστραλία, την Τασμανία, τις νήσους Κήλινγκ, τις Μαλδίβες, τη Νήσο του Αγίου Μαυρικίου, το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, την Ανάληψη. Επέστρεψε στη Βραζιλία, στο Πράσινο Ακρωτήριο και μετά στις Αζόρες. To Beagle επέστρεψε στην Αγγλία, στο λιμάνι του Falmouth στις 2 Οκτωβρίου του 1836. Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1884, ο ίδιος ο Darwin θα γράψει στην Αυτοβιογραφία του: «Το ταξίδι με το Beagle ήταν το πιο σημαντικό επεισόδιο στη ζωή μου και καθόρισε όλη την πορεία της ζωής μου».

Ο Darwin κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του έκανε μία πληθώρα παρατηρήσεων που αναφέρονται στη Γεωλογία, τη Βοτανική τη Ζωολογία, την Κλιματολογία, την Ανθρωπολογία, την Εθνολογία, και αγγίζουν μία ολοκληρωμένη προσέγγιση της Φύσης. Ο κατάλογος των δημοσιεύσεων πάνω στα θέματα αυτά είναι μακρύς, που αν και επισκιάστηκε από τη θεωρία της Εξέλιξης, αποτελούν επιμέρους σταθμούς στην Ιστορία των Επιστημών της Φύσης. Οι λεπτομέρειες και η ακρίβεια των περιγραφών, η πολύπλευρη παρατηρητικότητα και ο τρόπος συλλογής και ταξινόμησης των δειγμάτων του και των αποδεικτικών του στοιχείων, ικανότητες τις οποίες ο Darwin έδειχνε από τα παιδικά και φοιτητικά του χρόνια, είναι έκδηλες στο πολυώνυμο έργο του. Κάθε σκέψη και κάθε υπόθεση που έκανε βασιζόταν σε ένα πλήθος στοιχείων, όχι μόνο από τη Βιολογία, αλλά και από διάφορες άλλες πηγές. Είχε την ικανότητα να συσχετίζει πολλά πράγματα, που σε πρώτη ματιά και για τον κοινό νου, φαίνονταν άσχετα μεταξύ τους.
Ο Darwin έφυγε υγιής, λάτρης του αθλητισμού και της υπαίθριας ζωής και γύρισε φιλάσθενος, περνώντας τον περισσότερο καιρό κλεισμένος στο σπίτι του. Έφυγε σπουδαστής και υποψήφιος κληρικός και επέστρεψε ένας ολοκληρωμένος φυσιοδίφης. Έφυγε ανέμελος, λάτρης της περιπέτειας και γύρισε φορτωμένος με εμπειρίες και σκέψεις. Τίποτε δεν ήταν ίδιο μετά την επιστροφή του. Αφιέρωσε τη ζωή του για έναν και μοναδικό σκοπό: την ανακάλυψη των νόμων της Φύσης που διέπουν τη βιολογική ύπαρξη.
Μετά την επιστροφή του στην Αγγλία έμεινε για μικρό διάστημα στο Καίμπρητζ και μετά για πάνω από δύο χρόνια στο Λονδίνο. Παρά την κλονισμένη υγεία του, τα δύο αυτά χρόνια στο Λονδίνο στάθηκαν από τα πιο γόνιμα στη ζωή του. Μεθοδικός όπως ήταν, ετοίμασε το ημερολόγιο του ταξιδιού του, μοίρασε το ζωολογικό και το βοτανικό υλικό του σε ειδικούς επιστήμονες, μελέτησε ο ίδιος το γεωλογικό υλικό που είχε συγκεντρώσει και δημοσίευσε πολλές εργασίες. Το 1839 ήταν ήδη ένας φτασμένος επιστήμονας. Κατά τα πρότυπα της Αγγλικής Αριστοκρατίας παντρεύτηκε την εξαδέλφη του Έμμα Ουέτζγουντ και έμειναν στο Λονδίνο μέχρι το 1842. Το 1842 μετακόμισαν στο Down του Κεντ, μία ήσυχη τοποθεσία 16 μίλια έξω από το Λονδίνο, όπου είχε αγοράσει ένα κτήμα έξη στρεμμάτων.
Εκε ίαποτραβήχτηκε, έκανε 10 παιδιά, τρία από τα οποία πέθαναν σχετικά νωρίς. Ο θάνατος των παιδιών του διαμόρφωσε οριστικά τη σκέψη του. Έγραψε τα βιβλία και τις πραγματείες του, επεξεργάστηκε και διατύπωσε τη Θεωρία της Εξέλιξης. Εκεί έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του. Η διπλανή εικόνα δείχνει το χώρο εργασίας του Darwin, στο σπίτι στο Down.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Darwinυπήρξε ένας αφιλοκερδής σοφός. Υπήρξε σπουδαίος παρατηρητής, ερευνητής, επιστήμονας διανοούμενος, επαναστάτης. Δεν είχε οικονομικές ανάγκες, δεν προσπάθησε να αυξήσει την περιουσία του και αρκέστηκε στην, όχι βέβαια ευκαταφρόνητη, κληρονομιά του. Ο Darwin θάφτηκε στο Westminster Abbey, δίπλα στον τάφο του Newton, προς έκπληξη της οικογένειας του για την αναγνώριση αυτού που ξεσήκωσε θύελλες.

Η προέλευση των Ειδών -Η Φυσική Επιλογή

Επιλέχθηκε και αναπτύσ¬σεται ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, από τα πολλά που αναφέρει ο Darwin στην «Καταγωγή των Ειδών», για διδακτικούς κυρίως λόγους. Σκοπός είναι να γίνει αντιληπτός ο αναλυτικός και συνθετικός τρόπος της σκέψης του Darwin, που τον οδήγησε στην ανακάλυψη και διατύπωση της Θεωρίας της Εξέλιξης διαμέσου του μηχανισμού της Φυσικής Επιλογής.
Όταν ο Darwin βρισκόταν στα νησιά Calapagos, μεταξύ των άλλων συλλογών του, συνέλεξε πολλά είδη πουλιών και, μεταξύ αυτών, πολλούς σπίνους. Όταν επέστρεψε στην Αγγλία ζήτησε από τον Ορνιθολόγο John Gould να αναλύσει τη συλλογή του. Ο Gould κατέταξε τους σπίνους σε 13 είδη (βλέπε Εικόνα). Τα 13 αυτά είδη (τα οποία μοιάζουν με τα σπουργίτια, υπάρχουν και σήμερα και εξακολουθούν να παραμένουν αντικείμενο μελέτης), που ονομάσθηκαν «σπίνοι του Darwin», παρουσιάζουν μεγάλο βαθμό ομοιότητας, κυρίως σε ότι αφορά το θαμπό χρώμα, το σχήμα και το φτέρωμα. Διαφέρουν όμως ως προς το σχήμα του ράμφους τους (είναι προσαρμοσμένο στο είδος τροφής, σπόροι ή έντομα) και ως προς το ενδιαίτημα τους (ζουν στο έδαφος ή πάνω στα δένδρα).
Έχοντας τον προσδιορισμό των ειδών από το Gould, το έτος 1837,ο Darwin έκανε τις παρακάτω παρατηρήσεις: Τρία είδη του γένους Geospiza που ζουν στο έδαφος (περιγράφονται με το μεγάλο διάστικτο κύκλο στην εικόνα), το Geospiza fuliginosa (11) (μικρό σε μέγεθος, με χοντρό ράμφος προσαρμοσμένο να αρπάζει και να τρίβει μικρούς και σκληρούς σπόρους), το Geospiza fortis (10) (μέτριο σε μέγεθος, με ράμφος πιο χοντρό από το προηγούμενο) και το Geospiza magnirostris (9) (μεγάλο σε μέγεθος, με ράμφος πιο χοντρό από το προηγούμενο, προσαρμοσμένο στο να τρίβει μεγάλα καρύδια), έμοιαζαν τόσο πολύ που θα μπορούσαν να ταξινομηθούν ως υποείδη του ίδιου είδους. Οι παρατηρήσεις αυτές τον οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι τα είδη δεν μπορεί να παραμένουν σταθερά. Όταν ο Gould του επισήμανε ότι τα είδη των σπίνων των Calapagos έμοιαζαν πολύ με τα είδη που ζούσαν στη Ν. Αμερική (όπως για παράδειγμα το είδος 8 - μικρός διάστικτος κύκλος στην εικόνα -, που έζησε στα νησιά Cocos, 600 χλμ μακρυά από τα Calapagos), τότε εδραιώθηκε περισσότερο το αρχικό του συμπέρασμα και επεκτάθηκε η σκέψη του σε μία δεύτερη άποψη, ότι ένα είδος μπορεί να δημιουργηθεί από ένα άλλο.
Οι σκέψεις αυτές του Darwin δεν ήταν καινούριες. Στα ίδια συμπεράσματα έφθανε μελετώντας και άλλες συλλογές άλλων ειδών, καθώς και από τη μελέτη της μεγάλης συλλογής απολιθωμάτων που είχε φέρει στην Αγγλία από τη Ν. Αμερική. Οι αναλύσεις του Robert Owen, του μεγάλου Παλαιοντολόγου της εποχής, έδειχναν ότι πολλά από τα απολιθώματα, που είχε συλλέξει και μεταφέρει ο Darwin στην Αγγλία, έμοιαζαν με σύγχρονα είδη όχι μόνο της Ν. Αμερικής αλλά και άλλων περιοχών του πλανήτη. Για παράδειγμα, από τα απολιθώματα που είχε ανακαλύψει και συλλέξει στην πάμπα της Αργεντινής, ένα είχε ένα όστρακο και μία μορφή που έμοιαζε με το τατού (είδος θηλαστικού με σκληρό φολιδωτό θώρακα της οικογένειας των νωδών, όπου στη Ν. Αμερική περιλαμβάνεται η οικογένεια των μυρμηγοφαγιδών), ένα άλλο που έμοιαζε με οκνόζωο και ένα άλλο με μυρμήγκι. Μία ερμηνεία για την εξήγηση αυτής της ομοιότητας θα μπορούσε να ήταν ότι, τα απολιθωμένα είδη, που είχαν ζήσει πολύ πριν, θα μπορούσαν να είναι, όχι πρόγονοι, αλλά απόγονοι των σύγχρονων ειδών που ζουν στην ίδια γεωγραφική ζώνη. Η ιδέα αυτή της «καταγωγής» του Darwin ανέτρεψε όλες τις προηγούμενες θεωρήσεις πάνω στο θέμα. Ήταν η ιδέα που διαφοροποίησε το Darwin από το Lamarck. Η σύγκριση των δύο αυτών προσεγγίσεων θα βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση των εννοιών που πραγματεύονται ο Darwin και ο Lamarck.
Συνεχίζοντας τη σειρά αυτή των συλλογισμών του, ο Darwin θεώρησε ότι οι σπίνοι στο Αρχιπέλαγος των Calapagos είχαν προέλθει από έναν αρχικό πληθυσμό, «σκαπανέων», που είχε μεταναστεύσει από τη Ν. Αμερική και είχε εγκατασταθεί σε ένα συγκεκριμένο νησί. Μέρος του πληθυσμού προσαρμόσθηκε στις νέες συνθήκες του περιβάλλοντος, από όπου δημιουργήθηκε ένα νέο είδος, το οποίο διέφερε από τα είδη που ζούσαν στη Ν. Αμερική. Μετά, η διαδικασία ξανάρχιζε. Το είδος των σπίνων που ζούσε αρχικά στο νησί θα έδινε με τη σειρά του ένα νέο μεταναστευτικό πληθυσμό, που θα πήγαινε να εγκατασταθεί σε ένα άλλο νησί, όπου θα διαφοροποιούταν δίνοντας άλλο ένα νέο είδος, μέχρι να εμφανισθούν τα δεκατρία είδη σπίνων στα νησιά Calapagos.
Η ιδέα λοιπόν με την οποία ερμήνευσε ο Darwin την εμφάνιση των δεκατριών ειδών σπίνων, «η αρχή της καταγωγής των ειδών από διαδοχικές μεταναστεύσεις ενός αρχικού πληθυσμού», εξηγούσε την ομοιότητα μεταξύ των 13 ειδών αλλά και των ειδών της Ν. Αμερικής. Ταυτόχρονα επιχειρούσε να εξηγήσει τις διαφορές τους, θεωρώντας ότι προέκυπταν από την προσπάθεια τους να προσαρμοσθούν και να επιβιώσουν σε διαφορετικά περιβάλλοντα ως προς την ανεύρεση τροφής και κατοικίας, καθώς και σε τυχαίες ανατομικές διαφορές. Οι πρώτες λοιπόν ερμηνείες που έδωσε ο Darwin σχετικά με την Εξέλιξη θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν κάτω από τον τίτλο «Θεωρία της καταγωγής με τροποποίηση».
Στα συμπεράσματα αυτά είχε φθάσει ο Darwin το 1837. Αν και είχε προχωρήσει πολύ, ήξερε ότι δεν είχε βρει τον αιτιώδη παράγοντα όλων αυτών των αλλαγών. Οι σκέψεις αυτές τον βασάνιζαν και διάβαζε μετά μανίας ό,τι βιβλίο έπεφτε στα χέρια του, συνδυάζοντας λογικά επιχειρήματα και ιδέες. Κρίθηκε σκόπιμο να παρατεθεί το πώς γεννήθηκε η ιδέα της Φυσικής Επιλογής, όπως αναφέρει ο ίδιος ο Darwin στην «Αυτοβιογραφία» του (το κείμενο έχει αποσπασθεί από το βιβλίο «Δαρβίνος και Δαρβινισμός» του Μ. Prenant):

«Στην αναζήτηση μου ακολούθησα τις αρχές του Bacon, χωρίς προκαθορισμένη θεωρία, αλλά συγκεντρώνοντας πολλά στοιχεία, κυρίως γύρω από τα κατοικίδια είδη, κυκλοφόρησα έντυπα ερωτηματολόγια, συζήτησα με ικανούς κτηνοτρόφους και κηπουρούς και διάβασα πάρα πολύ. Όταν βλέπω τώρα τον κατάλογο των κάθε λογής βιβλίων που διάβασα και κράτησα σημειώσεις και περιλήψεις, μαζί με ολόκληρες σειρές από εφημερίδες και πρακτικά επιστημονικών εταιρειών, μένω κατάπληκτος μπροστά στον όγκο της δουλειάς μου. Γρήγορα όμως αντιλήφθηκα ότι το κλειδί της επιτυχίας ήταν η επιλογή. Η επιλογή που βρήκε ο άνθρωπος για να δημιουργήσει χρήσιμες ποικιλίες από ζώα και φυτά. Αλλά με ποιον τρόπο η επιλογή μπορούσε να εφαρμοσθεί σε οργανισμούς που ζούσαν στο φυσικό τους περιβάλλον; Αυτό το σημείο στάθηκε για αρκετό καιρό μυστήριο για μένα. Τον Οκτώβριο του 1838, δηλαδή δεκαπέντε μήνες από τότε που άρχισα τη συστηματική μου έρευνα, έτυχε να διαβάσω, έτσι για να ξεσκάσω, το βιβλίο του Malthus για τον πληθυσμό της Γης. Ήδη ήμουνα καλά προετοιμασμένος από τη μακρόχρονη και επίμονη παρατήρηση των συνηθειών των ζώων και των φυτών, για να εκτιμήσω τον αγώνα περί υπάρξεως που συναντάμε παντού. Έτσι φύτρωσε στο μυαλό μου η ιδέα πως σε αυτή την περίπτωση, οι ευνοούμενες παραλλαγές θα κατάφερναν να επιζήσουν, ενώ οι άλλες, οι λιγότερο προσαρμοσμένες, θα καταστρέφονταν. Το αποτέλεσμα της λειτουργίας αυτής θα ήταν αναγκαστικά η δημιουργία νέων ειδών.
Στο τέλος έφτασα να διατυπώσω μία θεωρία που πάνω σε αυτή θα μπορούσα να δουλέψω. Μα ήθελα να αποφύγω κάθε επηρεασμό και κάθε προκατάληψη. Για το λόγο αυτό αποφάσισα να μη γράψω ούτε και την πιο σύντομη πραγματεία. Τον Ιούνιο όμως του 1842 επέτρεψα για πρώτη φορά στον εαυτό μου την ικανοποίηση να γράψω μία σύνοψη της θεωρίας μου, που γράφτηκε με μολύβι και έπιανε τριάντα πέντε σελίδες. Το καλοκαίρι του 1844, τη σύνοψη αυτή την επέκτεινα στις 230 σελίδες, που τις αντέγραψα και τις έχω ακόμη. Ωστόσο, την εποχή εκείνη δεν μπόρεσα να διακρίνω ένα στοιχείο μεγάλης σπουδαιότητας και απορώ όταν το σκέπτομαι, που αν και είναι τόσο απλό όσο και το αυγό του Κολόμβου, δεν το πρόσεξα προηγουμένως. Το στοιχείο αυτό είναι η τάση που έχουν τα ενόργανα ή ζώντα όντα, που προέρχονται από το ίδιο γενεαλογικό δένδρο, να αλλάζουν χαρακτήρες όσο μεταβάλλονται. Είναι ολοφάνερο πως τα όντα διαφοροποιήθηκαν σε μεγάλο βαθμό. Αυτό μας το δείχνει ο τρόπος που τα κάθε λογής είδη μπορούν να ταξινομηθούν σε γένη, τα γένη σε οικογένειες κ.ο.κ. Θυμάμαι τη συγκεκριμένη τοποθεσία του δρόμου, όπου βριοκόμουνα μέσα στην αμαξά μου, όταν άστραψε στο μυαλό μου η λύση του προβλήματος και με γέμισε με μεγάλη χαρά. Αυτό έγινε αρκετό καιρό μετά από την εγκατάσταση μου στο Down. Η λύση κατά τη γνώμη μου, βρίσκεται στο ότι, οι αλλαγμένοι απόγονοι που προέρχονται από κυριαρχούσες μορφές, όταν αρχίζουν να αναδιακλαδίζονται έχουν την τάση να προσαρμόζονται σε πολλούς και διαφορετικούς τόπους σύμφωνα με την οικονομία της φύσης.»

Γράφει ο Darwin στην «Καταγωγή των Ειδών» ως επιστέγασμα της Θεωρίας του: «... Ονόμασα αυτή την αρχή, βάσει της οποίας κάθε μικρή διαφοροποίηση, εάν είναι χρήσιμη, διατηρείται, με τον όρο Φυσική Επιλογή».
Οι αναλύσεις που προηγήθηκαν δεν είναι παρά μια γεύση της σκέψης του Darwin. To 1859, θα δημοσιεύσει το βιβλίο του «Η καταγωγή των ειδών με τη διαδικασία της φυσικής επιλογής» που έμελλε να ταράξει την κοινωνία και να αλλάξει το ρου της Ιστορίας της ανθρωπότητας. Ένα βιβλίο που το έγραφε προσεκτικά για πολλά χρόνια, διαισθανόμενος την αναταραχή που επρόκειτο να προκαλέσει και που επιτάχυνε τη συγγραφή του όταν ο Wallace του έστειλε το δικό του δοκίμιο για την Εξέλιξη.
Γράφει ο Darwin: «To καλοκαίρι όμως του 1858, όταν είχα φθάσει οτα μισά περίπου του έργου μου, τα σχέδια μου ανατράπηκαν, γιατί ο Wallace, που βρισκόταν τότε στο Αρχιπέλαγος της Μαλαισίας, μου έστειλε ένα δοκίμιο με τίτλο «Για την τάση των ποικιλιών να απομακρύνονται από τον αρχικό τους τύπο». Η πραγματεία περιελάμβανε τη δική μου θεωρία, ακριβώς. Ο Wallace διατύπωνε την επιθυμία να στείλω το δοκίμιο του στο Lyell, να του ρίξει μια ματιά, αν νόμιζα πως είχε κάποια αξία. Μετά από παράκληση του Lyell και του Hooker και ένα γράμμα του Gray, δέχτηκα να δημοσιευθεί μια περίληψη του χειρογράφου μου μαζί με το δοκίμιο του Wallace, γεγονότα τα οποία ιστορούνται στη Journal of the Proceedings of the Linnean Society (1858, σελ. 45). Στην αρχή δεν είχα μεγάλη διάθεση να δεχθώ, γιατί σκεπτόμουνα πως ο Wallace θα μπορούσε να θεωρήσει αδικαιολόγητη τη συμπεριφορά μου. Δεν ήξερα ακόμη τότε πόσο ήταν ευγενικός και μεγαλόψυχος».
Συνοπτικά, οι κύριοι άξονες της Δαρβινικής Θεωρίας είναι οι ακόλουθοι:
α) η εξέλιξη επιτελείται, β) οι εξελικτικές αλλαγές έγιναν βαθμιαία, απαιτώντας χιλιάδες, εκατομμύρια χρόνια, γ) ο πρωταρχικός μηχανισμός της εξέλιξης ήταν μία διαδικασία που την ονόμασε Φυσική Επιλογή, και δ) τα εκατομμύρια των ειδών που ζουν σήμερα προέκυψαν από μία πιο απλή μορφή ζωής διαμέσου μιας διαδικασίας «διακλαδώσεων» που ονομάσθηκε ειδοποίηση. Ο ίδιος ο Darwin έγραφε στο Huxley στις 26/9/1850: «Θα έρθει ο καιρός πιστεύω, αν και ίσως να μη ζήσω αρκετά για να το προλάβω, που θα έχουμε γενεαλογικά δένδρα με αρκετή ακρίβεια για κάθε μεγάλο βασίλειο της φύσης».
Ο Darwin παρέθεσε το παραπάνω σχεδιάγραμμα στην «Καταγωγή των ειδών» για να εξηγήσει πως εννοούσε την προέλευση και τη μετατροπή ενός είδους από άλλο είδος. Στη βάση του σχεδιαγράμματος συμβολίζονται 11 είδη (με τα κεφαλαία γράμματα Α, Β, ....L). Κάθε οριζόντια γραμμή συμβολίζει, έστω, 1.000 επιτυχημένες γενεές, οι οποίες δίνονται με λατινικούς αριθμούς στα δεξιά του σχεδιαγράμματος (Ι,...XIV). Έστω ότι το είδος Α, μετά από 1000 γενεές, θα έχει παραγάγει δύο αρκετά χαρακτηριστικές «ποικιλίες», την a1 και ml, οι οποίες θα συνεχίζουν να εκτίθενται, συνήθως, στις συνθήκες του περιβάλλοντος που έκαναν τους προγόνους τους να μεταβάλλονται και να διατηρούν την τάση της μεταβλητότητας, η οποία είναι κληρονομική. Χίλιες γενεές μετά, κάθε μία από τις «ποικιλίες» αυτές θα παραγάγει νέες «ποικιλίες», τις a2, s2 και m2, οι οποίες θα διαφέρουν ακόμη περισσότερο από τις προηγούμενες. Η διαδικασία θα επαναλαμβάνεται, μέχρι την παραγωγή, π.χ. 14.000 γενεών (κορυφή του σχεδιαγράμματος). Ορισμένες ποικιλίες δεν θα παραγάγουν κανένα απόγονο, ενώ άλλες θα παραγάγουν. Κατά τη διάρκεια των 14.000 γενεών, έστω ότι από το είδος Α, θα παραχθούν γ μορφές απογόνων, οι a14, q14, ρ14, b14, f14, ο14, i14 και m14, οι οποίοι θα διαφέρουν τόσο από το είδος Α ώστε να θεωρηθούν νέα είδη. Το είδος Ι, στον ίδιο χρόνο, θα παραγάγει 6 νέα είδη, το F ένα, ενώ τα άλλα δεν θα παραγάγουν νέα είδη.
Η θεωρία του Darwin για τη Φυσική Επιλογή εννοεί ότι οι διαφορές με'σα στα είδη συμβαίνουν τυχαία και ότι η επιβίωση ή η εξαφάνιση κάθε οργανισμού καθορίζεται από τη δυνατότητα του οργανισμού να προσαρμοσθεί στο περιβάλλον. Όλοι οι παραπάνω άξονες περιγράφονται στο βιβλίο του «On the Origin of Species by Means of Natural Selection» (1859). Μετά από τη δημοσίευση της «Καταγωγής των Ειδών», ο Darwin συνέχισε να γράφει Βοτανική, Γεωλογία, και Ζωολογία μέχρι το
θάνατο του στα 1882. Δεν είναι εύκολο να αποτυπωθεί «Η καταγωγή των ειδών» σε λίγες σειρές. Προτροπή του γράφοντα είναι να διαβασθεί το βιβλίο, γιατί ο Darwin έγραφε εκλαϊκευμένα και επιστημονικά ταυτόχρονα. Η γλώσσα του είναι άψογη και οι περιγραφές του εκπληκτικές. Πάρα πολλά παραδείγματα παρατίθενται στο βιβλίο του, που οδήγησαν το Darwin στη διατύπωση της Εξέλιξης με το μηχανισμό της Φυσικής Επιλογής. Όπως είπαμε παραπάνω, καταλυτικά έδρασαν στη σκέψη του οι απόψεις του Malthus για τον πληθυσμό, για τον αγώνα ύπαρξης και επιβίωσης του ισχυρότερου. Την ίδια επιρροή είχε και ο Wallace (βλέπε παρακάτω) από το Malthus. Φαίνεται πως κάποιες ιδέες έρχονται από κει που κανείς δεν τις περιμένει, ενώ ταυτόχρονα φαίνεται ότι οι σκέψεις την εποχή εκείνη μεταξύ των επιστημόνων είχαν ωριμάσει για να υποδεχθούν, έστω και με έντονες αντεγκλήσεις, τη Θεωρία της Εξέλιξης των ειδών, της συνεκτικής θεωρίας της Βιολογίας. Οι σκέψεις και τα πειράματα που ακολούθησαν πάνω στην κληρονομικό¬τητα επιβεβαίωσαν και σφράγισαν ανεξίτηλα την Εξέλιξη των ειδών.
Η ώθηση που έδωσε ο Darwin στη Βιολογία δεν είναι εύκολο να αποτιμηθεί. Με το Darwin η Βιολογία ανέλαβε ένα δύσκολο έργο: να κατανοήσει τους μηχανισμούς της ζωής, να αναπτύξει τη δικιά της σύνθετη λογική στο πολύπλοκο σχήμα της ανάλυσης του γενοτύπου, του περιβάλλοντος και του φαινοτύπου. Έννοιες, που μετά το Darwin γίνονται αντικείμενο επιστημονικής πλέον μελέτης.