Η είσοδος του Ι.Ν.

Ο ναός είναι κτισμένος σε σπηλιά που βρίσκεται σε δυσπρόσιτη πλαγιά των Ακαρνανικών, βορειοδυτικά του Μύτικα και πάνω από τη παραλιακή τοποθεσία "Βούλκος". Ευτυχώς υπάρχει σήμανση του μνημείου με πινακίδα τοποθετημένη στον επαρχιακό δρόμο από Πάλαιρο προς το Μύτικα. Το τελικό κομμάτι της διαδρομής ο επισκέπτης πρέπει να το διανύσει με τα πόδια. Με πολλή δυσκολία φτάνει κανείς ως την είσοδο που βρίσκεται ανατολικά του βουνού.
Βέβαια για τους λάτρες της πεζοπορίας η διαδρομή είναι αξιόλογη και η όμορφη θέα ανταμοίβει τον επισκέπτη για τη κούραση της ανάβασης.
Στους βυζαντινούς χρόνους πρέπει να αποτέλεσε ασκηταριό. Μέρος του ανοίγματος της εισόδου κλείστηκε με τη κατασκευή κόγχης για τον προσανατολισμό του ιερού.

Το πέτρινο καμπαναριό.

Το ιερό βρίσκεται χαμηλότερα από το επίπεδο της υπόλοιπης σπηλιάς και χωρίζεται με χαμηλό πέτρινο θωράκιο. Η σπηλιά είναι μικρή, 7 μ. περίπου μάκρος και 3 μ. πλάτος. Προς τα δυτικά στενεύει ακόμα πιό πολύ . Διαθέτει τεχνητή κινστέρνα διαμέτρου ενός περίπου μέτρου. Είναι σκαλισμένη στο βράχο και δέχεται τα βρόχινα νερά που κυλούν από το βουνό προς το άνοιγμα της σπηλιάς.

Το εσωτερικό του Ι.Ν.

Η δυτική πλευρά.

Ο αρχάγγελος Μιχαήλ.

Από το εικονογραφικό πρόγραμμα σώζεται στο τεταρτοσφαίριο της κόγχης τμήμα της πλατυτέρας με τον Αρχάγγελο Μιχαήλ στα αριστερά. Η Παναγία, απ' όσο μπορούμε να διακρίνουμε από το τμήμα που σώζεται, είναι ένθρονη στον τύπο της Οδηγήτριας και κρατεί στα γόνατά της τον Ιησού Χριστό που ευλογεί. Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ στα δεξιά έχει καταστραφεί. Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ εικονίζεται ολόσωμος φορώντας στιχάριο διακοσμημένο με περιλαίμιο, στη μέση, στο κάτω μέρος και στον "ποταμό" με λίθους και ρόμβους. Στο δεξιό χέρι κρατεί ράβδο και απλώνει το αριστερό προς την Παναγία. Κρατεί τη σφαίρα με το σταυρό ζωγραφισμένο επάνω σε βαθμιδωτή βάση. Από το αριστερό του χέρι κρέμεται η άκρη σχηματοποιημένου ιματίου. Το πρόσωπο είναι εκφραστικό. Μαλλιά σγουρά, μεγάλα ορθάνοιχτα μάτια, ίσια μύτη, μικρό στόμα, στρογγυλό σαγόνι. Ασυνήθιστο είναι το σχήμα που παίρνουν οι φτερούγες. Μεγάλες, ανοιχτές με μαύρες και άσπρες γραμμώσεις και με ξεχωριστό πριονωτό τρόπο στο μέσα μέρος τονίζουν ακόμα περισσότερο το κοντό σώμα του Αρχαγγέλου.

Κάτω από τη παράσταση της Πλατυτέρας απεικονίζονται οκτώ άγιοι (έξι ιεράρχες και δύο διάκονοι) σε μετωπική στάση. Διακρίνονται στα αριστερά ο διάκονος Στέφανος, ο άγιος Νικόλαος και ο άγιος Βασίλειος και δεξιά ο άγιος Πολύκαρπος. Οι υπόλοιποι δεν ξεχωρίζουν πλέον.
Οι άγιοι Νικόλαος και Πολύκαρπος που διατηρούνται καλύτερα απ' όλους, είναι σχεδιασμένοι με λιτό εκφραστικό τρόπο. Ο άγιος Νικόλαος με το χαρακτηριστικό σχηματοποιημένο ωμοφόριο, που πέφτει μπροστά χιαστί με δύο ισόρροπους μαύρους σταυρούς, τα γνώριμα στρογγυλά γένια, το μικρό καμπυλόγραμμο στόμα, τα μεγάλα τονισμένα μάτια και τα λιγοστά ίσια μαλλιά ευλογεί με το δεξιό, ενώ στο αριστερό κρατεί κλειστό Ευαγγέλιο. Τα χρώματα του προσώπου και του φωτοστεφάνου έχουν σβήσει, ακόμα και ο προπλασμός. Στο αριστερό της κεφαλής του σημειώνονται κάθετα τα γράμματα NIKOLAOC.

Ο διάκονος Στέφανος και
ο Άγιος Νικόλαος.

Ο Άγιος Πολύκαρπος.

Ο άγιος Πολύκαρπος εικονίζεται με την ίδια αρχιερατική στολή, με στενόμακρο πρόσωπο, στρογγυλοποιημένα γένεια που καταλήγουν σε οξεία γωνία, στόμα που χάνεται μέσα στα λευκά μουστάκια, μύτη ίσια με πλατειά ρουθούνια και μάτια έντονα. Τα ίσια μαλλιά του χωρίζονται με δύο κάθετες γραμμές που κατά κάποιο τρόπο υπογραμμίζουν τη σχηματοποίηση. Στον βαθυκάστανο προπλασμό του προσώπου δηλώνεται το φως με μικρές καμπύλες επιφάνειες κάτω από τα μάτια και πλάι στα ρουθούνια. Δίπλα στο φωτοστέφανο διακρίνονται τα τρια πρώτα γράμματα του ονόματός του: ΠΟΛ(ΥΚΑΡΠΟC)
Στον άγιο Νικόλαο το ορθογώνιο του ωμοφορίου τονίζεται με χοντρές μαύρες γραμμές, στον άγιο Πολύκαρπο γίνεται συνδιασμός γωνιών και ευθειών.

Η παράσταση της Πλατυτέρας, και των ολόσωμων αγίων κάτω από αυτή έγιναν από διαφορετικούς αγιογράφους. Ενώ στα τοιχογραφημένα πρόσωπα των δύο Ιεραρχών αναγνωρίζουμε το χέρι δυνατού καλλιτέχνη, στην πλατυτέρα η παράσταση είναι λαϊκότροπη, δεν της λείπει όμως η εκφραστικότητα.
Παλαιότερη παράσταση είναι αυτή των Ιεραρχών που χρονολογήται στον 11ο αιώνα ή στις αρχές του 12ου. Η παράσταση της Πλατυτέρας χρονολογήται στα τέλη του 12ου αιώνα.
Πρέπει να αναφέρουμε πως το σπάνιο αυτό μνημείο εξαιτίας της εγκατάλειψης αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα. Η υγρασία, οι αδέξιες επεμβάσεις από κατοίκους της περιοχής, και η χρήση καντηλιών με λάδι έχουν προξενήσει σημαντικές φθορές στις αγιογραφίες.
Ο ναός εορτάζει στις 22 Αυγούστου ημέρα κατά την οποία δέχεται πλήθος προσκυνητών.

Τίς πληροφορίες για το μνημείο πήραμε από το βιβλίο του Aθανάσιου Δ. Παλιούρα, Βυζαντινή Αιτωλοακαρνανία, Εκδόσεις Αρσινόη, Αθήνα.