ΠΟΛΙΚΟΙ ΠΑΓΟΙ
Οι πολικοί πάγοι αποτελούνται από τον θαλάσσιο πάγο που σχηματίζεται από το πάγωμα του θαλάσσιου νερού, καθώς και από τα παγοκαλύμματα και τους παγετώνες που σχηματίζονται με τη συσσώρευση και τη συμπίεση του χιονιού που πέφτει. Και οι δύο τύποι πάγων εκτείνονται και πέρα από τις απέραντες πολικές περιοχές. Ο συνολικός θαλάσσιος πάγος υπολογίζεται ότι καλύπτει κατά μέσο όρο περίπου 25 εκατομμύρια τ.χλμ., όσο η έκταση της βορειοαμερικανικής ηπείρου, ενώ τα παγοκαλύμματα και οι παγετώνες καλύπτουν περίπου 15 εκατομμύρια τ.χλμ., περίπου το 10% της χερσαίας επιφάνειας της Γης.
Αποτελέσματα στην ενεργειακή ανταλλαγή
Ο πάγος, και στο έδαφος και στη θάλασσα, έχει επιπτώσεις στην ανταλλαγή ενέργειας που πραγματοποιείται συνεχώς στη γήινη επιφάνεια. Ο πάγος και το χιόνι είναι μεταξύ των πιο ανακλαστικών επιφανειών της γης. Ειδικότερα, ο θαλάσσιος πάγος είναι πιο ανακλαστικός από τον περιβάλλοντα ωκεανό, έτσι ώστε εάν επρόκειτο να αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό, πχ λόγω μεγάλης κλίμακας ψύξης, τότε περισσότερη ηλιακή ενέργεια θα ανακλώνταν πίσω στο διάστημα και λιγότερη θα απορροφώταν στην επιφάνεια. Αυτό θα έτεινε να ψύξει τη συγκεκριμένη περιοχή περαιτέρω, με την πιθανότητα να σχηματίζεται ακόμα περισσότερος πάγος που θα οδηγεί σε ακόμα μεγαλύτερη ψύξη.
Από την άλλη, εάν συνέβαινε μια παγκόσμια αύξηση θερμοκρασίας, τότε περισσότερος πάγος αναμένεται να έλιωνε, μειώνοντας την ενέργεια που αντανακλάται πίσω στο διάστημα και αυξάνοντας την ενέργεια που απορροφάται στην επιφάνεια. Οι περιοχές που θα επηρεάζονταν θα γίνονταν ακόμα θερμότερες. Οι επιστήμονες αναφέρουν αυτό το είδος ενίσχυσης της διαδικασίας ως "θετική ανατροφοδότηση" (positive feedback).
Η παγκόσμια θέρμανση και ο πάγος της ξηράς
Κατά τη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα, η στάθμη της θάλασσας ανέβαινε αργά. Αυτό οφείλεται εν μέρει λόγω της προσθήκης ύδατος στους ωκεανούς μέσω της τήξης ή της "γέννησης" παγόβουνων από τους πάγους της ξηράς. Πολλοί μεμονωμένοι ορεινοί παγετώνες και παγοκαλύμματα είναι γνωστό ότι υποχωρούν, συμβάλλοντας στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Είναι αβέβαιο, εντούτοις, εάν τα δύο παγκοσμίως σημαντικά παγοκαλύμματα - της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής - έχουν αυξηθεί ή ελαττωθεί. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό λόγω του τεράστιου μεγέθους αυτών των παγοκαλυμμάτων, με τη μεγάλη δυνατότητά τους για μεταβολή της στάθμης της θάλασσας. Μαζί, η Γροιλανδία και η Ανταρκτική διαθέτουν περίπου το 75% του παγκόσμιου γλυκού νερού, που αν όλος αυτός ο πάγος επρόκειτο να επιστραφεί στον ωκεανό, τότε η στάθμη της θάλασσας θα ανέβαινε πάνω από 75 μέτρα. Οι μετρήσεις στο ύψος του πάγου γίνονται τώρα από δορυφορικούς υψομετρητές ραντάρ για ένα μέρος των πολικών παγοκαλυμμάτων, ενώ στο μέλλον θα γίνονται από έναν υψομετρητή λέιζερ ως τμήμα του Συστήματος Παρατήρησης Γης (Earth Observing System - EOS) της NASA. Ο υψομετρητής λέιζερ θα παρέχει ακριβέστερες μετρήσεις και σε ευρύτερη περιοχή.
Το παγοκάλυμμα της Γροιλανδίας είναι θερμότερο από της Ανταρκτικής και κατά συνέπεια, η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρή τήξη στη Γροιλανδία, ενώ θα έχει λιγότερη επίδραση στην Ανταρκτική. Στην Ανταρκτική, οι θερμοκρασίες είναι αρκετά κάτω του σημείου τήξης, ώστε ακόμη και με κάποια παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας οι θερμοκρασίες θα μπορούσαν να παραμείνουν αρκετά χαμηλά για να αποτρέψουν μια εκτενή τήξη.
Όπου τα παγοκαλύμματα επεκτείνονται έξω από την ξηρά, προς στον ωκεανό, ο πάγος τείνει να φεύγει πάνω στο περιβάλλον ύδωρ, σχηματίζοντας θαλάσσια παγοκαλύμματα. Υπάρχει ανησυχία ότι, με την παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας, τα νερά κάτω από τα θαλάσσια παγοκαλύμματα θα ήταν θερμότερα και θα τα ανάγκαζε να σπάζουν ευκολότερα, σχηματίζοντας πολύ μεγάλα παγόβουνα. Εάν τα θαλάσσια παγοκαλύμματα της δυτικής Ανταρκτικής επρόκειτο να αποκολληθούν, θα απελευθερωνόταν περισσότερος εσωτερικός πάγος σε μια αμετάκλητη διαδικασία, οδηγώντας ενδεχομένως σε άνοδο της στάθμης της θάλασσας μερικών μέτρων.
Εκτός από την αύξηση της τήξης, η παγκόσμια άνοδος της θερμοκρασίας εναμένεται επίσης να αυξήσει τις χιονοπτώσεις στις πολικές περιοχές. Αυτό οφείλεται σε τρεις λόγους: 1) ο θερμότερος αέρας μπορεί να φέρει περισσότερη υγρασία από τον ψυχρότερο αέρα 2) το θερμότερο νερό θα προκαλούσε αυξημένη εξάτμιση από τον ωκεανό και 3) ελάττωση του θαλάσσιου πάγου θα οδηγούσε επίσης σε περισσότερη εξάτμιση από τον ωκεανό, αφού περισσότερη επιφάνειά του θα ήταν άμεσα εκτεθειμένη στην ατμόσφαιρα. Επομένως, η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας αναμένεται ότι θα μπορούσε αρχικά να αυξήσει τόσο την τήξη όσο και τις χιονοπτώσεις. Ανάλογα με ποια αύξηση θα υπερίσχυε, το αρχικό αποτέλεσμα μπορεί να είναι είτε μια γενική αποσύνθεση είτε μια γενική αύξηση των παγοκαλυμμάτων.
Ανίχνευση παγκόσμιας θέρμανσης και θαλάσσιος πάγος
Σε αντίθεση με τους πάγους της ξηράς, η τήξη και η αύξηση του πάγου της θάλασσας δεν επηρεάζει τη στάθμη της θάλασσας, επειδή ο πάγος αυτός ήδη επιπλέει στον ωκεανό και βρίσκεται σε ισορροπία με αυτόν. Ο θαλάσσιος πάγος είναι επίσης σημαντικός και όσον αφορά την αλλαγή του κλίματος. Ο πάγος της θάλασσας, με την υψηλή ανακλαστικότητά του και τη μόνωση που παρέχει μεταξύ της ατμόσφαιρας και του ωκεανού στους πόλους, είναι ένα βασικό μέρος του κλιματικού συστήματος. Επιπλέον, ο πάγος της θάλασσας ανταποκρίνεται στις αλλαγές στην ατμόσφαιρα και στους ωκεανούς, και ως εκ τούτου οι αλλαγές σε αυτόν θα μπορούσαν να αποτελούν ένδειξη για μια ευρύτερη αλλαγή κλίματος, όπως η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας. Εντούτοις, οι καταγραφές δεν είναι μέχρι σήμερα αρκετά σαφείς ώστε να συναχθούν κάποια οριστικά συμπεράσματα, για τις μακροπρόθεσμες τάσεις του κλίματος, βάσει των παρατηρήσεων μόνο του θαλάσσιου πάγου. Ο πάγος της θάλασσας ποικίλλει σημαντικά από εποχή σε εποχή και από έτος σε έτος, ενώ το εύρος της φυσικής μεταβλητότητάς του δεν είναι ακόμα πλήρως γνωστό.
Πρέπει να συνεχίσουμε να ελέγχουμε τη θέση και την έκταση του θαλάσσιου πάγου και των μεταβολών του εποχιακά και διαχρονικά. Χρειαζόμαστε επίσης πρόσθετες μελέτες για να καθορίσουμε το πάχος και την ανακλαστικότητα του πάγου. Αυτό το είδος πληροφοριών μπορεί να τροφοδοτήσει κλιματικά μοντέλα που προσπαθούν να προσομοιώσουν μελλοντικές κλιματικές συνθήκες. Οι ίδιες πληροφορίες θα χρησιμεύσουν επίσης ως ένας έλεγχος στα μοντέλα, εάν προσομοιώνουν σωστά τις υπάρχουσες ποσότητες και κατανομές του θαλάσσιου πάγου.
Σχετικά άρθρα: