ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΛΕΣΒΟΥ

Μέρες άνοιξης μέρες πολιτισμού

ΜΟΥΣΙΚΗ-ΘΕΑΤΡΟ-ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ-ΕΝΤΥΠΟ

«Από τον Σείκιλο στη ξανθούλα»

(Μουσική διαδρομή)

Χορωδία και μουσικό εργαστήρι Γυμνασίου και Λυκείου Παμφίλων

Αίθουσα Φ.Ο.Μ. - Τετάρτη 28/5/97 - ώρα: 19:30

Α. Χορωδία

· Σεικίλου σκόλιον

Λαϊκό τραγούδι του 1ου αιώνα π.Χ.

(Όσο ζείς να χαίρεσαι και διόλου μη λυπάσαι. Μικρή είναι η ζωή και ο χρόνος απαιτεί το μερίδιο του)

· Ύπνε

Χορικό από την τραγωδία του Σοφοκλή «Φιλοκτήτης».

Μελοποίηση Θόδωρου Αντωνίου.

· «Δέδυκε μεν α σελάνα». ΨΑΠΦΑ

(Έδυσε η σελήνη και η πούλια. Περασμένα μεσάνυχτα και ’γώ κοιμάμαι μόνη μου)

Μελοποίηση Αλέκου Ξένου.

· Επίκληση στις Μούσες

Χορικό από τους «Βατράχους» του Αριστοφάνη.

Μετάφραση Κώστα Σταματίου. Μελοποίηση Βασίλη Βέτσου.

· Άη Γιώργης

Παραλογή. Μουσικοποιητική εκδοχή Παμφίλων.

(Από μουσική υπαγόρευση του Στρατή Πρικέ).

· Της κούνιας

Εκδοχή Μανταμάδου.

(Την ομορφιά ζυγίσανε με το μαργαριτάρι, βεζύρη γυιός εδιάλεξε το πρώτο για να πάρει).

· Ανάθεμα τον αίτιο

·

Στο ’πα και στο ξαναλέω

Ερωτικά τραγούδια της ευρύτερης Αιολικής ζώνης.

· Η νύχτα φεύγει ολόχαρη

Μουσική-Στίχοι Τίτου Ξηρέλλη. Σερενάτα (νυχτερινό).

(Κάτω απ’ το μισόγυρτο παράθυρο).

· Η ξανθούλα

Ποίηση Διονυσίου Σολωμού.

Μουσικοποιητική εκδοχή Παμφίλων. (Υπαγόρευση του Στρατή Πρικέ).

Παρ’όλο που το πέρασμα του χρόνου σβήνει τη φρεσκάδα της νιότης, δε μπορεί να σβήσει μνήμες και αξίες αδιάβλητες. Η μουσική κάνει ομόκεντρους κύκλους. Καθώς περνάει ο καιρός ξαναγυρίζει στο σημείο απ’ όπου ξεκίνησε έχοντας αφομοιώσει κάποια στερεότυπα την ίδια στιγμή που διαμορφώνει κάποια άλλα.

Στην αφετηρία της αποψινής μας διαδρομής συναντάμε ένα λαϊκό τραγούδι του 1ου αιώνα π.Χ. από τις Τράλλεις της Μικράς Ασίας (Αϊδίνι), ένα «σκόλιο» (επιτραπέζιο αυτοσχεδιαζόμενο τραγούδι) που αποδίδεται στο Σείκιλο. Το διαχρονικό του περιεχόμενο αντανακλάται στο δημοτικό τραγούδι «Χαρείτε νιοί, χαρείτε νιές, χαρείτε παλληκάρια και ’γώ του Χάρου του ’βαλα σίδερα στα ποδάρια-δώστε του χορού να πάει τούτη η γής θα μας εφάει - τούτη η γής που την πατούμε όλοι μέσα θε να μπούμε».

Αφήνουμε το Σείκιλο και γυρνώντας πίσω τους αιώνες ας ακούσουμε ένα νανούρισμα από τον «Φιλοκτήτη» του μεγάλου τραγωδού Σοφοκλή. Μια πρωτοποριακή όσο και παραδοσιακή μουσική σύνθεση του σύγχρονου μας συνθέτη Θόδωρου Αντωνίου που συνδυάζει αριστοτεχνικά την ευρωπαϊκής προέλευσης, τεχνική του κανόνα, με τα ελληνικά ακούσματα.

Ροκανίζοντας κι άλλο το χρόνο προς τα πίσω, ας δώσουμε ευήκοον ούς στον άκρατο λυρισμό της δικής μας ποιήτριας. «ΔΕΔΥΚΕ ΜΕΝ Α ΣΕΛΑΝΑ ΚΑΙ ΠΛΕΙΑΔΕΣ ΜΕΣΑΙ ΔΕ ΝΥΚΤΕΣ ΠΑΡΑΔΕΡΧΕΤ’ ΩΡΑ ΕΓΩ ΔΕ ΜΟΝΑ ΚΑΘΕΥΔΩ». Πλάϊ στον έρωτα, η φύση στο έργο της Σαπφούς, αξιοποιείται περισσότερο ως φόντο και μέτρο σύγκρισης, έτσι όπως και ’δώ η σελήνη τονίζει εμφατικά το προσωπικό συναίσθημα και πάθος της ποιήτριας.

Ξανά μπροστά το ρολόϊ των αιώνων,στην αρχαία κωμωδία. Το έργο του Αριστοφάνη «Βάτραχοι» γράφτηκε τον Αύγουστο του 405 π.Χ. και με όχημα, τη μεροληπτική ίσως διακωμώδηση των τραγικών ποιητών Αισχύλου και Ευριπίδη, σαρκάζει την ανακολουθία και την αμετροέπεια που χαρακτηρίζει τις κοινωνικές και πολιτικές τάσεις της εποχής. Το συγκεκριμένο χορικό τραγουδιέται τη στιγμή που ο Διόνυσος και ο Αισχύλος ετοιμάζονται να κριθούν από τους νεκρούς του Άδη, για το ποιός είναι δεινότερος στην τέχνη του, ώστε να κατακτήσει θέση πλάϊ στον Πλούτωνα.

Από τα παλιότερα δημοτικά τραγούδια, οι παραλογές, αντλούν το περιεχόμενο τους απ’ τη μυθοπλασία και την

υπερβολή, βιώνουν το αναπάντεχο και δίνουν τη λύτρωση με την έντονη χαρά ή τον απύθμενο πόνο. Η θυσία της κόρης και η δρακοντομαχία που ακολουθεί, συναντιούνται μεπολλές παραλλαγές στο χώρο του ευρύτερου ελληνισμού. Ιδιαίτερα στη Λέσβο ξεπερνούν τις δέκα, και συνήθως τραγουδιούνται πάνω σε μέλη των εξαποστειλαρίων.

Το τραγούδι της κούνιας βασικό στοιχείο στον κορμό της Λεσβιακής και Πανελλήνιας μουσικής παράδοσης.Η αλήτις και η αιώρα της αρχαίας Ελλαδας αβίαστα μέχρι πρότινος ζούσε στα πλατάνια, στα σιμιντούκια (μεσοδοκοί), στις πλατείες των χωριών της Λέσβου. Εξευμενίζοντας το πνεύμα της αυτόχειρος Ηριγόνης, δυο κορίτσια κάθονται αντικρυστά, κι άλλα δυο τις κουνούν πέρα δώθε. Οι κοπέλες της παρέας που περιμένουν τη σειρά τους να μπούν στην κούνια τραγουδούν παινέματα, συχνά με έντονη σκωπτική διάθεση. Τ’ αγόρια κάνουν εκεί κοντά βόλτα, προορισμένα να «κρεμαστούν» δια του γάμου.

Δυο ερωτικά τραγούδια που ξεχωρίζουν στον αμφίδρομο μουσικό χάρτη της Λέσβου και της Μικράς Ασίας. «Κλαίει η καρδιά μ’ και δε μερώνει σαν της ερημιάς τ’ αηδόνι» και στον αντίποδα «Κι αν με πάρει που με πάει κάτω στα βαθιά νερά, κάνω το κορμί μου βάρκα και τα χέρια μου κουπιά».

Αλλάζουμε εποχή, αλλάζουμε και κλίμα. Περνάμε στο δυτικότροπο έντεχνο τραγούδι. Οι σειρήνες του μπέλ - κάντο σαγηνεύουν επιθετικά, τα κουρασμένα, μονόφωνα ελληνικά αυτιά. Τα Πάμφιλα, στο λυκαυγές μιας νέας εποχής και ο Τίτος Ξηρέλλης τραγουδά «Η νύχτα φεύγει ολόχαρη» κάτω απ’ το μισόγυρτο παράθυρο της εικοσιδυάχρονης γειτονοπούλας του. Ο διακεκριμένος αυτός τραγουδιστής του Λυρικού Θεάτρου και πρωτοποριακός συνθέτης ξεκίνησε από το αναλόγιο της Αγίας Βαρβάρας για να διαπρέψει στη συνέχεια στις μητροπόλεις της Ιταλικής όπερας και του Βαγκνερικού δράματος.

Και πιάνουμε κάβο στη Ζάκυνθο, στην Κέρκυρα, στη «Μυτιλήνη» του Ιονίου. «Η ξανθούλα». Παιδί της επτανησιακής σχολής, το πρώτο ποίημα του Διονυσίου Σολωμού, γίνεται τραγούδι, [λέγεται ότι είναι καρπός της φιλίας του εθνικού μας ποιητή με το Νικόλαο Μάντζαρο, συνθέτη του εθνικού μας ύμνου]. Η «ξανθούλα» είναι βαθιά ριζωμένη στο δημοτικό τραγούδι και δε μπορεί παρα να έχει μια αντίστροφη λειτουργία στις κατα τόπους λαϊκές εκδοχές της. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα μελωδικά γυρίσματα που υπο τύπον επωδού (ρεφρέν) γεφυρώνουν τις στροφές της.

    .............................B. ΕΝ ΧΟΡΔΑΙΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩ
........   ................ Μουσικό εργαστήρι

• Πέρα στους πέρα κάμπους

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΣΙΛΕΛΛΗΣ -κανονάκι

ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ ΤΣΑΚΟΣ - ούτι

· Τα ξύλα

ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ - μπουζούκι

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΣΙΛΕΛΛΗΣ - κανονάκι

ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ ΤΣΑΚΟΣ - ούτι

ΜΗΝΑΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ - τουμπελέκι

• Τα ματόκλαδα σου λάμπουν . Μάρκου Βαμβακάρη

Λ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΑΝΤΩΝΗΣ ΤΣΕΚΜΕΤΖΕΛΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΛΕΙΔΑΡΑΣ - μπουζούκι

ΑΝΤΡΕΑΣ ΜΟΥΡΑΤΖΗΣ - μπαγλαμά

ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ ΚΑΪΤΑΤΖΗΣ, ΚΛΕΟΝΙΚΗ ΜΠΟΥΡΑΤΖΗ -κιθάρα

Μ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ- τουμπελέκι

συμμετέχει η χορωδία

• Ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας .Μάνου Λοϊζου

παίζουν οι παραπάνω και οι:

ΝΑΥΣΙΚΑ ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΤΖΗΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ - πλήκτρα

• Ταξείδι με δυό νότες. Βασίλη Βέτσου

παίζει όλη η ορχήστρα

• Χωρισμός. Σταύρου Ξαρχάκου

Λ.ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ μπουζούκι

Ν. ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ, Π ΧΑΤΖΗΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ - πλήκτρα

Κ. ΜΠΟΥΡΑΤΖΗ ,Π. ΚΑΪΤΑΤΖΗΣ,Ν ΚΑΝΔΑΝΑΣ- κιθάρα

• Χάρτινο το φεγγαράκι . Νίκου Γκάτσου, Μάνου Χατζηδάκι,

Ορχήστρα: όπως προηγουμένως

Τα ξύλα .

Αντιπροσωπευτικός σκοπός της Λέσβου τις τελευταίες δεκαετίες. Η παράδοση συνδέει το σκοπό μέ την κατασκευή του πρώτου ατμοκίνητου ελαιοτριβείου στην Αγιάσο το 1878 .

Σύμφωνα με μαρτυρίες του Χαρίλαου και του Σταύρου Ρόδανου, προπολεμικά στην Αγιάσο παιζόταν ως εμβατήριο, λίγο πιο αργά από το μάρς, και σπανίως ως καθιστικό. Είχε αέρα μεγαλοπρεπή και δεν χορευόταν. Παραλλαγές του σκοπού βρίσκουμε στην Πρέβεζα ,στη Θράκη και στη Μ. Ασία.

Τα ματόκλαδα σου λάμπουν.

Δισκογραφήθηκε το 1960 στο όνομα του Μάρκου Βαμβακάρη.Ενδέχεται ο Μ.Β να το ξεσήκωσε από κάποιο «μουρμούρικο». Οι παληοί μπουζουξήδες λέγανε κι’ άλλα δίστιχα όπως «Με κάψαν τα φρυδάκια σου, τα πονηρά ματάκια σου» (Ηλίας Πετρόπουλος ΤΑ ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ )

Ο ίδιος ο Μάρκος Βαμβακάρης αναφέρει :

« Μ’ άρεσε πολύ η ιστορία .Τότες , τα παληά , Ξέρξης, Αρταξέρξης, τέτοια πραματα ,η εν Σαλαμίνι ναυμαχία. Δέν θα μπορέσω να το ξέρω γιατί μ’ αρέσανε τόσο. Το Βυζάντιο, η Κωσταντινούπολις, η άλωσις της Κωνσταντινουπόλεως και μέχρι τώρα ακόμη άμα βρώ βιβλία που γράφουνε γι’ αυτά,τα διαβάζω. Αυτό φαίνεται και στα τραγούδια μου. Ιδίως στο:

Ήμουνα μάγκας μια φορά με φλέβα αριστοκράτη

τώρα θα γίνω δάσκαλος σαν το σοφό Σωκράτη».

Ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας

Μουσικό θέμα από την ταινία του Αλέξη Δαμιανού «ΕΥΔΟΚΙΑ» (1971) Εντονα υπονούμενα και συμβολισμοί μέσα στη δικτατορία.Ζεϊμπέκικο ,που χορεύει στην ταβέρνα ο ερωτευμένος φαντάρος, για την άστατη αγαπημένη του. Το ζευγάρι χωρίζει υπο την πίεση του στρατού και του προαγωγού, που απαγάγει την Ευδοκία με τρίκυκλο.

Την χορωδία απαρτίζουν οι μαθητές

ΒΑΓΙΑΝΗ ΓΕΩΡΓΙΑ Οργανωτικός υπεύθυνος

ΒΑΣΙΛΕΛΛΗ ΕΛΕΝΗ Μουσικού Εργαστηρίου : ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ

ΒΑΣΙΛΕΛΛΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

ΒΑΣΙΛΟΓΛΟΥ ΜΑΡΙΑ

ΓΙΟΥΒΑΝΑΚΗ ΕΙΡΗΝΗ Φροντιστήριο Χορωδίας: ΕΛΕΝΗ ΒΑΣΙΛΕΛΛΗ

ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΒΑΡΒΑΡΑ

ΖΙΩΓΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ Ηλεκτρονική υποστήριξη: ΝΙΚΟΣ ΚΑΝΔΑΝΑΣ

ΚΡΙΠΙΝΤΗΡΗ ΚΑΛΛΙΟΠΗ

ΜΟΥΦΛΟΥΖΕΛΛΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ Συγγραφική ομάδα: ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΒΑΡΒΑΡΑ

ΜΠΟΥΝΤΡΗ ΒΑΡΒΑΡΑ ΤΣΑΤΣΑΡΗ ΧΑΡΟΥΛΑ

ΜΠΟΥΡΑΤΖΗ ΚΛΕΟΝΙΚΗ ΥΔΡΑΙΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ

ΜΥΡΟΓΙΑΝΝΗ ΕΙΡΗΝΗ ΧΙΩΤΟΥ ΕΛΕΝΗ

ΞΙΝΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

ΠΙΝΑΚΗ ΕΙΡΗΝΗ Σύνταξη προγράμματος: ΥΔΡΑΙΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ

ΤΣΑΤΣΑΡΗ ΧΑΡΟΥΛΑ ΧΙΩΤΟΥ ΕΛΕΝΗ

ΥΔΡΑΙΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ

ΧΑΤΖΗΜΑΝΩΛΑΚΗ ΜΙΝΑ Επιμέλεια : Βασίλης Βέτσος

ΧΙΩΤΟΥ ΕΛΕΝΗ

Ευχαριστούμε την καθηγήτρια κα Χρύσα Βέκιου για την πολύτιμη συμμετοχή της στη χορωδία

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

/ΛΕΣΒΙΑΚΟ ΜΗΝΟΛΟΓΙΟ-Π.ΝΙΚΗΤΑΣ / ΤΑ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ-Σ. ΛΥΤΡΑΣ / ΛΕΣΒΙΑΚΑ- ΣΠ. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ / ΤΑ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΤΟΥ ΔΩΔΕΚΑΜΗΝΟΥ - ΣΤΡ. ΜΟΛΙΝΟΣ
/ ΛΕΣΒΟΣ ΑΙΟΛΙΣ -Π.Ε.ΚΡΗΤΗΣ / ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΛΑΙΚΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ- Φ. ΑΝΩΓΕΙΑΝΑΚΗ /ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΑ -ΣΥΛΛ. Δ. ΣΑΜΙΟΥ / Μ.ΒΑΜΒΑΚΑΡΗΣ-ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ
/ ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ 1,2,3 -Κ.ΜΥΛΩΝΑΣ / ΤΑ ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ - Η. ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ / ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ -Σ. ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ
./ C.BOWRA: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΡΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ.