ΕΛΛΗΝΙΚΑ
(... συνέχεια τού Πελοποννησιακού πολέμου τού Θουκυδίδου)
Απ' τό φθινόπωρο τού 411 π.Χ. η ιστορία τού Πελοποννησιακού πολέμου συνεχίζεται απ' τόν Ξενοφώντα.
Κατά τήν διάρκεια τού 21ου έτους τού πολέμου συνέβησαν αλλεπάλληλες συγκρούσεις μεταξύ Αθηναίων καί Πελοποννησίων στήν περιοχή τού Ελλησπόντου. Σέ μιά από αυτές σκοτώθηκε καί ο Σπαρτιάτης ναύαρχος Μίνδαρος. Οι στρατιώτες του όμως μέ τήν υποστήριξη τού Φαρναβάζου άρχισαν νά οργανώνονται ξανά καί νά αποκτούν νέα πλοία. Επίσης γνωστοποιήθηκε στούς Συρακουσίους ότι η πατρίδα τους τούς εξόρισε, ανάμεσα σ' αυτούς καί τόν Ερμοκράτη, καί νέοι αρχηγοί ερχόταν, πρός αντικατάσταση τών παλαιών, τού στόλου. Άλλωστε πρός τό τέλος τού έτους αυτού οι Καρχηδόνιοι μέ αρχηγό τόν Αννίβα απεβίβασαν 100.000 στρατό στήν Σικελία καί κυρίευσαν μέσα σέ τρείς μήνες τόν Σελινούντα καί τήν Ιμέρα.
Στήν Αττική ο Άγις διαπίστωσε ότι είναι ανώφελος ο αποκλεισμός τής Αθήνας μόνο από ξηράς καί έστειλε στόν Ελλήσποντο μονάδα στρατού γιά νά αποκλείσει τούς προμηθευτές σίτου τών Αθηνών.
Στήν διάρκεια τού επομένου έτους (22ου), ο Θράσυλλος αφού πήρε ενισχύσεις από τήν Αθήνα, ήλθε στά Μικρασιατικά παράλια καί λεηλατούσε τήν περιοχή. Η Κολοφών προσχώρησε στούς Αθηναίους, αλλ' οι τελευταίοι ηττήθηκαν στήν περιοχή τής Εφέσου από Εφεσίους ενισχυμένους από άνδρες τού Τισσαφέρνους αλλά καί Συρακουσίους.
Τό επόμενο έτος (23ο) οι Αθηναίοι έπλευσαν μέ όλο τό στρατό τους στήν Προκόννησο. Από εκεί μέ τόν Αλκιβιάδη πολιορκούσαν τήν Χαλκηδόνα. Τήν πόλη υπερασπιζόταν ο Λακεδαιμόνιος Ιπποκράτης (ο οποίος καί εφονεύθη) αλλά καί ο Φαρνάβαζος. Τελικά η πόλη παραδόθηκε καί ο Αλκιβιάδης μέ τόν Φαρνάβαζο συμμάχησαν. Εν συνεχεία καί τό Βυζάντιο έπεσε μέ δόλο στόν Αλκιβιάδη.
Τόν επόμενο χρόνο, 24ο έτος τού πολέμου (407 π.Χ.) έγινε θριαμβευτική υποδοχή τού Αλκιβιάδη απ' τούς Αθηναίους, οι οποίοι τόν ανεκήρυξαν καί στρατηγό μέ απόλυτη εξουσία. 4 μήνες μάλιστα αφ' ότου επέστρεψε στήν Αθήνα, εξεστράτευσε κατά τής Άνδρου, πού είχε αποστατήσει, καί αφού νίκησε Ανδρίους καί Λάκωνες πού βρισκόταν εκεί, κατέστησε τό νησί ορμητήριό του.
Εν τώ μεταξύ τήν διοίκηση τών παραλίων ανέλαβε ο γυιός τού Δαρείου, ο Κύρος ο νεώτερος, ενώ λίγο πρίν ναύαρχος τών Λακεδαιμονίων διορίστηκε ο Λύσανδρος. Αυτός νίκησε σέ ναυμαχία ανοικτά τού Νοτίου τόν Αθηναϊκό στόλο πού διοικούσε ο Αντίοχος παρά τίς εντολές πού είχε ο τελευταίος από τόν Αλκιβιάδη νά μήν ναυμαχήσει. Οι Αθηναίοι πάντως τά έβαλαν μέ τόν Αλκιβιάδη καί εν συνεχεία εξέλεξαν 10 στρατηγούς, τόν Κόνωνα τόν Διομέδοντα, τόν Λυσία, τόν Περικλέα, τόν Ερασινίδη, τόν Αριστοκράτη, τόν Αρχέστρατο, τόν Πρωτόμαχο, τόν Θράσυλλο καί τόν Αριστογένη. Ο Αλκιβιάδης αποσύρθηκε στό φρούριό του στήν Χερσόνησο. Τό 24ο έτος τού πολέμου έληξε μέ τούς Καρχηδονίους νά έχουν κυριεύσει τόν Ακράγαντα.
Ο Λύσανδρος ήρθε εν τώ μεταξύ σέ επαφή καί μέ τόν Κύρο, ο οποίος ανέλαβε τήν συντήρηση τού στόλου. Έδιωξε δέ τόν Τισσαφέρνη όταν τού ζήτησε νά υποστηρίξει τούς Αθηναίους, ακολουθώντας πάντα ο Τισσαφέρνης τίς συμβουλές πού τού είχε δώσει ο Αλκιβιάδης γιά τήν φθορά καί τών δύο Ελληνικών πλευρών.
Τό επόμενο έτος (25ο, 406 π.Χ.) έληξε η ναυαρχία τού Λυσάνδρου καί ανέλαβε ο Καλλικρατίδας. Αυτός, αφού ενίσχυσε τόν στόλο του, κατάφερε νά κυριεύσει μέ έφοδο τήν Μήθυμνα καί άρχισε τήν πολιορκία καί τής Μυτιλήνης. Σέ ναυμαχία μάλιστα πού έγινε στήν είσοδο τού λιμανιού τής πόλης ο Κόνων έχασε γιά τούς Αθηναίους 30 πλοία. Όταν έμαθε δέ ο Καλλικρατίδας ότι φτάνουν ενισχύσεις από τήν Αθήνα, άφησε τόν Ετεόνικο στήν Μυτιλήνη μέ 40 πλοία κι ο ίδιος μέ τά υπόλοιπα 120 πήγε πρός συνάντηση τών Αθηναϊκών. Τελικά στήν ναυμαχία πού έγινε στίς Αργινούσες νήσους, απέναντι απ' τήν Μυτιλήνη, σκοτώθηκε ο Καλλικρατίδας καί ο στόλος του ηττήθηκε απ΄τά 110 Αθηναϊκά πλοία. Οι απώλειες ήταν 69 πλοία γιά τούς Πελοποννησίους καί 25 γιά τούς Αθηναίους. Οι τελευταίοι περιορίστηκαν στό στήσιμο τροπαίου καί δέν περισυνέλεξαν τούς νεκρούς τους λόγω όμως σφοδρής θαλασσοταραχής. Ο Δήμος τών Αθηναίων αργότερα γι αυτή τήν "αμέλεια" καταδίκασε σέ θάνατο τούς 8 στρατηγούς, εκ τών οποίων οι 6 πού ήταν παρόντες κατά τήν καταδίκη εκτελέστηκαν άμεσα. Αργότερα βέβαια μεταμελήθηκαν γι αυτή τους τήν πράξη.
Τό επόμενο έτος (26ο, 405 π.Χ.) κατ' απαίτηση τών συμμάχων οι Λακεδαιμόνιοι διόρισαν πάλι ναύαρχο τόν Λύσανδρο. Τυπικά ήταν υποναύαρχος, γιατί απαγορευόταν στήν Σπάρτη νά γίνει κανείς ναύαρχος δύο φορές, αλλά αυτός ήταν ουσιαστικά ο αρχηγός τού στόλου. Ο Λύσανδρος προσέβαλε τήν Λάμψακο καί τήν κατέλαβε μέ έφοδο. Όταν οι Αθηναίοι έμαθαν τήν πτώση τής Λαμψάκου ήρθαν απέναντι απ' τήν πόλη, στούς Αιγός Ποταμούς, μέ 180 πλοία καί προκαλούσαν τόν Λύσανδρο σέ ναυμαχία. Ο Λύσανδρος όμως δέν έβγαινε νά ναυμαχήσει, παρά μόνο έστελνε ταχύπλοα σκάφη νά παρακολουθούν τούς Αθηναίους. Τούς τελευταίους ο Αλκιβιάδης συμβούλευσε νά μετακινηθούν στήν Σηστό, όπου η τροφοδοσία τών οπλιτών θά γινόταν εύκολα, χωρίς νά εγκαταλείπονται τά πλοία. Οι Αθηναίοι όμως , πρωτοστατούντων τών Τυδέως καί Μενάνδρου, τόν απέπεμψαν μέ υβριστικότατο τρόπο χωρίς νά λάβουν υπ' όψιν τίς προτροπές του. Η ναυμαχία έγινε τήν 5η μέρα, οπότε ο Λύσανδρος αιφνιδίασε τούς Αθηναίους καί τούς κατεναυμάχησε. Διέφυγε ο Κόνων μέ 9 πλοία, ανάμεσα στά οποία καί η Πάραλος, η οποία καί ανήγγειλε τήν καταστροφή στήν Αθήνα.
Μετά τήν πανωλεθρία πού υπέστησαν οι Αθηναίοι στούς Αιγός Ποταμούς, όλες οι Ελληνικές πόλεις συντάχθηκαν μέ τούς Λακεδαιμονίους, πλήν τής Σάμου, στήν οποία άλλωστε όλοι οι Αριστοκρατικοί εσφάγησαν απ' τούς Δημοκρατικούς. Ακολούθως ο Λύσανδρος έπλευσε στήν Λέσβο, όπου εγκατέστησε νέες αρχές καί εν συνεχεία στόν Πειραιά μέ 200 πλοία. Έτσι οι Αθηναίοι περιήλθαν σέ εξαιρετικά δεινή θέση, αφού πλέον επολιορκούντο από ξηρά καί θάλασσα, καί επιζητούσαν αξιοπρεπή σύναψη συμμαχίας μέ τούς Λακεδαιμονίους, μέ όσο τό δυνατόν πιό ανώδυνους όρους. Έπειτα μάλιστα από πολλές προσπάθειες πείστηκαν από τόν Θηραμένη νά δεχτούν τούς όρους τών Λακεδαιμονίων καί νά παραδοθούν, γιατί δέν υπήρχε άλλη σωτηρία. Πράγματι οι Αθηναίοι παραδόθηκαν τήν άνοιξη τού 404 π.Χ. Στήν Σπάρτη οι Έφοροι συνεκάλεσαν συνέλευση τών αντιπροσώπων τών πόλεων τής Πελοποννησιακής Συμμαχίας, στήν οποία οι Κορίνθιοι καί κυρίως οι Θηβαίοι καί άλλοι όμως πολλοί, επέμειναν νά μήν συνθηκολογήσουν μέ τούς Αθηναίους, αλλά νά τούς καταστρέψουν τελείως. Οι Λακεδαιμόνιοι όμως αρνήθηκαν νά εξανδραποδίσουν Ελληνική πόλη, η οποία προσέφερε τόσο μεγάλες υπηρεσίες σέ καιρό μεγίστων κινδύνων γιά τήν Ελλάδα. Αντίθετα θά έκαναν ειρήνη μέ τούς Αθηναίους μέ τόν όρο νά γκρεμίσουν τά Μακρά τείχη καί τά τείχη τού Πειραιώς, νά παραδώσουν τά πλοία τους εκτός από 12, νά ανακαλέσουν τούς εξορίστους, νά αναγνωρίζουν τούς αυτούς εχθρούς καί φίλους μέ τούς Λακεδαιμονίους καί νά τούς ακολουθούν κατά ξηρά καί θάλασσα, όπου θά τούς οδηγούσαν. Καί έτσι καί έγινε. Μέ αυτόν τόν τρόπο τελείωσε καί ο χρόνος στά μέσα τού οποίου έγινε τύραννος τών Συρακουσών ο Διονύσιος, ο γυιός τού Ερμοκράτους, πού διατήρησε τήν αρχή επί 38 χρόνια καί έκανε τούς επιμόνους πολέμους του εναντίον τών Καρχηδονίων.
Η παράδοση τών Αθηνών έγινε στίς 16 Μουνυχιώνος (τέλος Μαρτίου - αρχές Απριλίου) τού 404 π.Χ. Μετά τό γκρέμισμα τών τειχών, ο λαός τών Αθηνών εξέλεξε 30 άνδρες μέ τήν υποστήριξη τών Λακεδαιμονίων, μέ σκοπό νά συντάξουν τούς νέους νόμους τής πόλεως. Ήταν οι γνωστοί Τριάκοντα Ανάμεσα σ' αυτούς ήταν ο συνετός Θηραμένης καί ο βίαιος Κριτίας. Οι 30 όμως αντί νά κάνουν αυτό γιά τό οποίο εξελέγησαν, μετατράπηκαν σέ τυράννους πού ενέσπειραν τόν τρόμο στήν πόλη. Θανάτωναν π.χ. έναν Μέτοικο, δήμευαν τήν περιουσία του καί εν συνεχεία τήν οικειποιούντο αυτοί. Στίς βιαιότητες αυτές αντιδρούσε ο Θηραμένης γι αυτό καί έγινε ανεπιθύμητος στούς υπολοίπους καί αργότερα μάλιστα δολοφονήθηκε.
Τό επόμενο έτος (403/404 π.Χ.) υποτάχτηκε καί η Σάμος στόν Λύσανδρο, ο οποίος ήρθε εν συνεχεία στήν Σπάρτη, όπου παρέδοσε πολύ χρήμα καί άφθονα δώρα. Αυτό συνέβη στό τέλος τού θέρους - αρχές Σεπτεμβρίου τού έτους 404 π.Χ., κατά τό οποίο τελείωσε ο πόλεμος, πού διήρκεσε 28 χρόνια καί 6 μήνες.
η φιλοχρηματία τάν Σπάταν ολεί (χρησμός)
Μετά τόν θάνατο τού Θηραμένη, ο Θρασύβουλος κατέλαβε τήν Φυλή καί απ' εκεί τόν Πειραιά. Οι τριάκοντα απεχώρησαν στόν Πειραιά, εξελέγησαν 10 άρχοντες, επενέβη καί ο Λύσανδρος, αλλά τελικά οι Αθηναίοι συμφιλιώθηκαν καί αποκατέστησαν τήν Δημοκρατία τόν Σεπτέμβριο τού 403 π.Χ.-
Άντανδρος: πόλη τής Τρωάδος, όπου λέγεται ότι ο Πάρις (Αλέξανδρος) έκρινε τίς τρείς θεές Ήρα, Αθηνά καί Αφροδίτη.
Χαλκηδών: κτίστηκε τό 685 π.Χ. στήν Ασιατική παραλία τού Βοσπόρου από Μεγαρείς.
Περίοικοι: παλαιοί κάτοικοι τής Λακεδαίμονος, πού υπέταξαν οι Δωριείς, καί εστερούντο πολιτικών δικαιωμάτων.
Νεοδαμώδεις: ήσαν είλωτες πού αποκτούσαν τήν ελευθερία τους καί εγένοντο νέοι πολίτες μέ πολιτικά δικαιώματα ως αμοιβή, λόγω στρατιωτικής υπηρεσίας σέ καιρό πολέμου.
Πλυντήρια: εορτή πρός τιμήν τής Αγραύλου Αθηνάς, πού ετελείτο στό τέλος περίπου τού μηνός Θαργηλιώνος (μέσα Ιουνίου). Έγδυναν τό ξύλινο άγαλμα τό έπλεναν καί τό έντυναν πάλι, γιά νά μήν είναι ορατό στούς ανθρώπους. Η ημέρα αυτή εθεωρείτο αποφράς.
Απατούρια: εορτή τών Αθηναίων, πού διαρκούσε τρείς μέρες καί ετελείτο τόν μήνα Πυανεμώνα (Οκτώβριο). Συγκεντρωνόταν οι φατρίες (γένη), πρόσφεραν θυσίες καί κατέγραφαν τά παιδιά πού είχαν γεννηθεί τόν χρόνο εκείνο.
Πάραλος - Σαλαμινία: ιερά πλοία τών Αθηναίων μέ τά οποία εστέλλοντο επίσημες αποστολές, όπως θεωρείες, πρεσβείες καί γενικά οι διαταγές τής πόλεως.
Ιππόδαμος: αρχιτέκτων απ' τήν Μίλητο, σύγχρονος τού Περικλή, πού ερρυμοτόμησε τόν Πειραιά καί εξωράισε τήν αγορά.
υπασπιστής: στίς παρατάξεις κρατούσε τήν ασπίδα αξιωματούχων.
Ταγός: εκ τού τάσσω. Έτσι ονομαζόταν ο κοινός άρχων τών Θεσσαλικών πόλεων, τόν οποίον εξέλεγαν σέ εξαιρετικώς κρίσιμες περιστάσεις, μέ απόλυτες στρατιωτικές καί πολιτικές δικαιοδοσίες, αντίστοιχες μέ εκείνες τού δικτάτορος τής Ρώμης. Από το 450 π.Χ. ονομαζόταν ταγοί καί οι πολιτικοί άρχοντες πού εξέλεγε κάθε Θεσσαλική πόλη γιά τήν διόικηση τών κοινών.
εκ τών πόνων καί τά μαλακά γίγνεται
ΚΥΡΟΥ ΑΝΑΒΑΣΙΣ
Σατραπείες: οι 20 διοικητικές περιφέρειες τού Περσικού κράτους.
Κύρος: γιός τού Δαρείου Β' (Ώχος, Νόθος), αδελφός τού βασιλιά Αρταξέρξη καί σατράπης τής Λυδίας - Φρυγίας - Καπαδοκίας.
Δαρεικός: περσικό χρυσό νόμισμα = 20 αττικές δραχμές.
παρασάγγης: περσική μονάδα μήκους ίση περίπου μέ 5.5 χιλιόμετρα.
6-3-401 π.Χ.: έναρξη εκστρατείας τού Κύρου απ' τίς Σάρδεις κατά τού αδελφού του Αρταξέρξη γιά τήν κατάληψη τής βασιλείας.
Μύριοι: οι 12.900 άνδρες, πού αποτελούσαν τό Ελληνικό μισθοφορικό στράτευμα τού Κύρου, οι οποίοι δέν ήξεραν τόν πραγματικό σκοπό τού Κύρου, πλήν τού αρχηγού των Λακεδαιμονίου Κλεάρχου.
Σόλοι: πόλη στήν οποία ο Σόλων είχε εγκαταστήσει Αθηναίους αποίκους, οι οποιοι όμως μέ τήν επιμειξία τους μέ τούς βαρβάρους έπαυσαν νά ομιλούν σωστά τήν αττική διάλεκτο, εξ' ού καί τά σολοικίζω, σολοικισμός.
Ενυάλιος: θεός τού πολέμου πού τόν επεκαλούντο πρίν τήν μάχη μέ τήν πολεμική κραυγή "ελελεύ"
Μάχη παρά τά Κούναξα(Βαβυλωνία): έγινε στίς 3-9-401 π.Χ. Κατ' αυτήν οι Έλληνες υπό τόν Κλέαρχο νίκησαν τούς Πέρσες, αλλ' ο Κύρος μέ τόν οποίο συνεξετράτευσαν σκοτώθηκε καί οι υπ' αυτόν βάρβαροι νικήθηκαν καί οπισθοχωρούσαν ενώ οι Έλληνες προωθούντο γιατί νόμιζαν ότι νίκησαν συνολικά μέχρις ότου πληροφορήθηκαν τόν θάνατο τού Κύρου οπότε πλέον άρχισαν νά σκέπτονται τήν επιστροφή.
Οι στρατηγοί τού Ελληνικού σώματος παγιδεύτηκαν αργότερα καί εξοντώθηκαν απ' τόν Τισσαφέρνη, Πέρση Σατράπη, παρά τούς όρκους καί τίς σπονδές, ότι θά διευκόλυνε τήν επιστροφή τών Μυρίων. Έτσι ανέλαβε πρωτοβουλία ο Αθηναίος Ξενοφών μετά μάλιστα από όνειρο πού είδε, γιά τήν οργάνωση καί επιστροφή εν μέσω κακουχιών καί κινδύνων τών Ελλήνων. Αξίζει νά σημειωθεί ότι ο Σωκράτης, δάσκαλος τού Ξενοφώντος, τόν είχε συμβουλεύσει νά ρωτήσει τό Μαντείο τών Δελφών άν θά έπρεπε ν' ακολουθήσει τόν φίλο του Πρόξενο στήν εκστρατεία τού Κύρου. Τελικά βέβαια τόν ακολούθησε ως απλός παρατηρητής εν είδει πολεμικού ανταποκριτού σήμερα, πού εξελίχθηκε όμως σέ αρχιστράτηγο καί οδήγησε μαζί μέ τόν Χειρίσοφο τούς Μυρίους στόν δρόμο τής επιστροφής μέ ανέλπιστη μάλιστα τεράστια επιτυχία.
Οι βάρβαροι είχαν τρυπημένα τ' αυτιά τους γιατί φορούσαν ενώτια (σκουλαρίκια). Έτσι αναγνωρίστηκε ένας Απολλωνίδης ως Λυδός, τόν οποίον έδιωξαν οι Έλληνες μύριοι υπό τόν Ξενοφώντα πλέον, ο οποίος μάλιστα Απολλωνίδης πρότεινε νά κολακέψουν τόν Αρταξέρξη παρά νά τόν πολεμήσουν γιά νά σωθούν επειδή βεβαίως θεωρούσε απίθανο νά συμβεί κάτι τέτοιο χωρίς νά τό θέλει ο Πέρσης βασιλιάς.
Όταν οι Μύριοι έφτασαν στήν Τραπεζούντα, αποικία τών Σινωπέων στό Πόντο, οργάνωσαν τούς εξής αγώνες για νά ευχαριστήσουν τούς θεούς: α) Δρόμος σταδίου = 185μ, β) Δίαυλος = 2*185μ, Δόλιχος = 7*185μ καί παγκράτιον = αγών πάλης καί πυγμής συγχρόνως.
Κοτύωρα: αποικία τών Σινωπέων (η Σινώπη ήταν κι αυτή αποικία τών Μιλησίων στήν Β' παραλία τής Παφλαγονίας). Εδώ στά Κοτύωρα έγινε δίκη τών στρατηγών γιά παραπτώματά τους κατά τήν εκστρατεία. Δικάστηκε καί ο Ξενοφών αλλ' αθωώθηκε.
πυρίχιος: πολεμικός χορός πού διαμόρφωσε ο Πύριχος από τήν Κρήτη.
Αναξίβιος: ναύαρχος τών Σπαρτιατών, φίλος όμως τού Φαρνάβαζου. Απέβλεπε στήν διάλυση τού στρατεύματος πρός όφελος τού Φαρνάβαζου. Ομοίως καί ο Αρίσταρχος πού διαδέχθηκε τόν Αναξίβιο.
Σεύθης: βασιλιάς τής Θράκης. Ο Ξενοφών συμμάχησε μαζί του καί υπέταξε τούς Θυνούς.
Οδρύσες: θρακικό φύλο, όπως οι Θυνοί. Πρώτος βασιλιάς τους ήταν ο Ορφέας.
Σαλμυδησσός: πόλη στόν Πόντο. Η περιοχή της ήταν η πιό επικίνδυνη καί άξενη περιοχή το΄θ Πόντου. Εύξεινος άρχισε νά γίνεται ο Πόντος, κατά τόν Στράβωνα, όταν άρχιζαν νά κτίζουν τίς παραλιακές τους πόλεις οι Ίωνες.
Πέργαμος: Τελικός σταθμός τών Μυρίων. Εκεί εντάχθηκαν στόν στρατό τού Λακεδαιμονίου Θίβρωνα, πού πολεμούσε πλέον εναντίον τού Τισσαφέρνη καί τού Φαρναβάζου.
Πορεία Μυρίων: Έφεσσος - Σάρδεις - Κελαιναί - Κεράμων Αγορά - Τυριάειον - Ικόνιον - Κύβιστρος - Σόλοι - Θάμψακος - Καρμάνδη -Βαβυλώνα - Άρβηλα - Τραπεζούς - Κερασούς - Κοτύωρα - Σινώπη - Ηράκλεια - Κάλπη - Χρυσόπολις - Βυζάντιον - Σαλμυδησσός - Σηλυβρία - Λάμψακος - Πέργαμος. Η διάρκεια δέ τής πορείας ήταν 1 χρόνος καί 3 μήνες καί καλύφθηκε διαδρομή 215 σταθμών ή 1150 παρασάγγων ή 34.250 σταδίων ή 6.336 χιλιομέτρων.
ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ
Ο Αγησίλαος έγινε βασιλιάς τής Σπάρτης άν καί χωλός, διαδεχθείς τόν αδελφό του Άγι καί παραγκωνίζοντας τόν ανεψιό του Λεωτυχίδη μέ τήν έγκριση όμως τών εφόρων. Επίσης υποστηρίχθηκε καί από τόν Λύσανδρο, τόν νικητή τής ναυμαχίας παρά τούς Αιγός ποταμούς τό 404 π.Χ., οπότε η ναυτική κυριαρχία περιήλθε στήν Σπάρτη.
396 π.Χ.: εξεστράτευσε στήν Μ. Ασία αφού έκανε θυσίες όπως καί ο Αγαμέμνων στήν Αυλίδα.
395 π.Χ.: Έγινε η μάχη τού Πακτωλού ποταμού. Κατ' αυτήν κατατρόπωσε τόν Τισσαφέρνη, ο οποίος εν συνεχεία αποκεφαλίστηκε απ' τόν Αρταξέρξη καί τήν θέση του πήρε ο Τιθραύστης, ο οποίος συνήψε ανακωχή μέ τόν Αγησίλαο, αλλά έστειλε τόν Ρόδιο Τιμοκράτη μέ χρήματα στήν Ελλάδα καί παρεκίνησε Αθηναίους, Θηβαίους, Κορινθίους καί Αργείους νά στραφούν κατά τών Σπαρτιατών. Έτσι ο Αγησίλαος πήρε εντολή από τήν Σπάρτη καί εγκατέλειψε τά μεγαλεπήβολα σχέδιά του νά καταστρέψει τό Περσικό κράτος καί γύρισε στήν Ελλάδα. Επέστρεψε ακολουθώντας τήν διαδρομή Θράκη - Μακεδονία - Θεσσαλία πού είχε ακολουθήσει καί ο Ξέρξης.
394 π.Χ. Μάχη Κορώνειας. Νίκησε σέ φονική μάχη, αλλ' όχι αποφασιστική, τούς Αργείους, Θηβαίους, Αθηναίους. Ο ίδιος τραυματίστηκε. Στήν μάχη έλαβε μέρος καί ο Ξενοφών στό πλευρό τού Αγησιλάου καί εναντίον Αθηναίων. Γι αυτό καί οι τελευταίοι τόν εξόρισαν. Τήν ίδια χρονιά έγινε καί η ναυμαχία τής Κνίδου, στήν οποία καταστράφηκε ο Σπαρτιατικός στόλος υπό τόν Πείσανδρο, ηττηθείς από τόν ενωμένο Αθηναϊκό - Περσικό υπό τόν Κόνωνα καί Φαρνάβαζο, οπότε η Σπάρτη απώλεσε τήν ναυτική κυριαρχία.
389 π.Χ. Εκστρατεία κατά τών Ακαρνάνων, πού επεδίωκαν τήν κατάληψη τής Καληδώνος. Τελικά συμφιλίωσε τούς Ακαρνάνες, Αιτωλούς καί Αργείους μέ τούς Αχαιούς καί τούς έκανε συμμάχους του.
371 π.Χ.: Μάχη τών Λεύκτρων. Ο Αγησίλαος ηττάται απ' τόν Επαμεινώνδα καί διαλύεται η μέχρι τότε ανίκητη Σπαρτιατική στρατιά καί αρχίζε η ηγεμονία τών Θηβαίων. Ο Επαμεινώνδας μάλιστα εισήλθε αργότερα καί στήν Πελοπόννησο, περιορίζοντας τούς Σπαρτιάτες στήν Λακωνική, ελευθερώνοντας καί τούς Μεσήνιους καί ιδρύοντας τήν Μεγάλη Πόλη (Μεγαλόπολη). Τρείς φορές μάλιστα λίγο έλειψε νά κατακτήσει τήν ίδια τήν Σπάρτη, τήν οποία όμως σθεναρώς υπεράσπισε ο Αγησίλαος.
362 π.Χ.: Μάχη Μαντινείας. 33000 Θηβαίοι καί σύμμαχοί τους εναντίον 22000 Σπαρτιατών καί Αθηναίων. Καί οι δύο πλευρές έστησαν τρόπαιο. Εδώ σκοτώθηκε ο Επαμεινώνδας καί τελειώνει μαζί του καί ηγεμονία τών Θηβών. Η Ελλάδα πλέον περιέρχεται σέ γενική κατάπτωση.
361 π.Χ.: Ο Αγησίλαος εκστρατεύει στήν Αίγυπτο. Στηρίζει τόν επαναστατήσαντα κατά τών Περσών Ταχώ, αλλά μετά στηρίζει τόν ανεψιό τού Ταχώ Νεκτάναβι καί τόν βοηθά στήν ανάρρηση στόν θρόνο τής Αιγύπτου.
359 ή 358 π.Χ.: Θάνατος τού Αγησιλάου σέ ηλικία 84 ετών, αφού κατά τόν Πλούταρχο εβασίλευσε 41 έτη. Αξιομνημόνευτη η παρακάτω απάντηση τού Αγησιλάου στόν Τιθραύστη, όταν ο τελευταίος προσπάθησε νά τόν δωροδοκήσει.
Ώ Τιθραύστα, νομίζεται παρ' ημίν κάλλιον είναι τήν στρατιάν ή εαυτόν πλουτίζειν, καί παρά τών πολεμίων λάφυρα μάλλον πειράσθαι ή δώρα λαμβάνειν.
ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Βασιλεία: 2 βασιλείς θείας προελεύσεως (Ηρακλής) μέ ίσα δικαιώματα καί μέ τά εξής έργα:
1. θρησκευτικά: ετέλουν τίς θυσίες.
2. Δικαστικά: εδίκαζαν τίς οικογενειακού δικαίου δίκες.
3. Στρατιωτικά: ηγούντο τού στρατού.
4. Πολιτικά: πρήδρευαν τής Γερουσίας μέ δικαίωμα ψήφου.
5. Τιμητικά: Ππροήδρευαν τών μεγάλων αγώνων.
Γερουσία (βουλή γερόντων): Ανώτερο πολιτικό σώμα μέ τριάντα μέλη εκ τών οποίων 2 ήσαν οι βασιλείς καί 28 οι αντιπρόσωποι ισαρίθμων ευγενών οίκων. Συνεδρίαζαν στό Βουλευτήριο. Τά μέλη είχαν ηλικία πάνω από 60 ετών καί εκλεγόταν διά βοής στήν Απέλλα. Προβούλευε περί τών ψηφισμάτων, τά οποία θα εισήγοντο στήν Απέλλα καί εκτελούσε τά δεδογμένα. Μπορούσε νά ακυρώσει αποφάσεις τής Απέλλας, εδίκαζε δέ φονικές δίκες.
Απέλλα: η εκκλησία τού δήμου. Απετελείτο απ' όλους τούς πολίτες άνω τών 30 ετών. Συνήρχετο κάθε πανσέληνο στήν ύπαιθρο καί προεδρευόταν απ' τούς βασιλείς. Απεφάσιζαν περί πολέμου καί ειρήνης, σπονδών, εξωτερικής πολιτικής καί απελευθερώσεως ειλώτων. Ώριζαν τόν αρχηγό κάθε στρατιάς, εξέλεγαν τούς γέροντες, εφόρους καί παιδονόμους καί εψήφιζαν τούς νόμους.
Έφοροι: ήσαν 5 αιρετοί εκλεγόμενοι κατ' έτος υπό τής Απέλλας. Ο προϊστάμενος αυτών (ο πρώτος κατά σειράν εκλογής) ήτο καί ο "επώνυμος" τής πόλεως πού έδινε τό όνομά του στό έτος. Αποτελούσαν συναρχία. Συγκαλούσαν καί διοικούσαν τήν Απέλλα καί τήν Γερουσία. Δίκαζαν μέ τήν Γερουσία τίς φονικές δίκες καί τούς βασιλείς τών οποίων μάλιστα επετήρουν τόν δημόσιο αλλά καί τόν ιδιωτικό βίο. Είχαν δικαιώματα μέχρι θανάτου επί τών περιοίκων καί ειλώτων τούς οποίους εξολόθρευαν διά τής κρυπτείας, σκοπός τής οποίας ήταν τόσο η σκληραγώγηση τών Σπαρτιατών, πού έστελναν σ' αυτήν, όσο καί η πρόληψη αποστασίας διά τού φόνου τών τολμηροτέρων ειλώτων.
Ναυαρχία: κατά τόν Αριστοτέλη ήτο " ετέρα τής βασιλείας" καί δινόταν στούς βασιλείς. Έργο της ήτο η ναυπήγηση πολεμικών πλοίων, η επάνδρωση καί εκπαίδευση πληρωμάτων καί η αρχηγία κατά τίς ναυτικές ή αποβατικές επιχειρήσεις. Ο Ναύαρχος ήτο υπόλογος μόνο στούς Εφόρους.
Νόμοι Λυκούργου: περί αναδασμού - περί ευγονίας - περί δημοσίων συσσιτίων - περί εκπαιδεύσεως καί ανατροφής τών νέων - περί ξενηλασίας καί περί στρατιωτικής αγωγής.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ
1 τάλαντον = 60 μναί, 1 μνά = 100 δρχ., 1δρχ. = 6 οβολοί ( περίπου 120 δρχ. σημερινές)
Μίθρας: ύψιστος θεός τών Περσών. Πηγή παντός αγαθού.
μέτοικοι: περίπου 50.000 κυρίως έμποροι καί βιομήχανοι. Επλήρωναν μετοίκιον 12 δρχ.
πολίτες: οι καταγόμενοι από πατέρα καί μητέρα Αθηναίους.
Αντίδοσις: (ανταλλαγή περιουσίας). Οι πλούσιοι πολίτες ήσαν γραμμένοι σέ φορολογικό κατάλογο σέ σειρά ανάλογα μέ τήν περιουσία τους. Σ' αυτούς η πολιτεία επέβαλλε τήν τριηραρχία, χορηγία, κ.λ.π. Όποιος ενόμιζε ότι ένας άλλος εύπορος πολίτης τής φυλής του έπρεπε νά προηγείται στίς φορολογικές αυτές υποχρεώσεις, τόν υποδείκνυε καί άν εκείνος τό ανεγνώριζε, αναλάμβανε εκείνος τήν ειδική λειτουργία, άλλως εκαλείτο νά ανταλλάξει τήν περιουσία του μέ τόν παραπονούμενο.
Δοκιμασία Αρχόντων: μεταξύ τών άλλων εξεταζόταν η συμπεριφορά τού υποψηφίου άρχοντα πρός τούς γονείς του, όσο ζούσαν, αλλά καί τό άν φροντίζει καί τούς τάφους τών γονέων του.
Δαναϊδες: Οι 50 κόρες τού βασιλιά τού Άργους Δαναού. Σκότωσαν τούς 50 πρωτεξαδέλφους τους, παιδιά τού θείου τους Αιγύπτου, πού βίαια τίς είχαν νυμφευθεί καί καταδικάστηκαν στόν Άδη νά γεμίζουν μέ νερό ένα τρύπιο πιθάρι. Έτσι γιά κάθε μάταια προσπάθεια σχηματίστηκε η παροιμία " αντλεί εις πίθον Δαναϊδων" καί " τόν πίθον τών Δαναϊδων υδροφορείν".
ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ
Άνυτος: εργοστασιάρχης, σημαντικό στέλεχος τού δημοκρατικού κόμματος. Βασικός κατήγορος τού Σωκράτη.
Μέλητος: άσημος ποιητής, υπέβαλλε τήν κατηγορία κατά τού Σωκράτη.
Λύκων: άσημος ρήτωρ, συγκατήγορος κατά τού Σωκράτη.
Παλαμήδης: γιός τού Ναυπλίου καί τής Κλυμένης ή Φιλύρας ή Ησιόνης, έλαβε μέρος στήν εκστρατεία κατά τής Τροίας. Τού απέδιδαν τό αλφάβητο, τούς φάρους, τά μέτρα καί τά σταθμά, τά νομίσματα, τόν χωρισμό τού χρόνου σέ μήνες, μέρες, ώρες, τούς κύβους καί τούς πεσσούς. Επίσης ότι ήταν ιατρός καί αστρονόμος. Ο Οδυσσεύς τόν κατηγόρησε ψευδώς, ότι υπήρξε προδότης, διότι τάχα συνενοείτο μέ τόν Πρίαμο καί καταδικάστηκε απ' τούς Αχαιούς σέ θάνατο διά λιθοβολισμού.
ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ
Καλλίας: ο οικοδεσπότης τού συμποσίου.
Ξανθίπη: σύζυγος τού Σωκράτη. Πολύ δύστροπη γυναίκα. Μαζί της ο Σωκράτης έκανε τόν Λαμπροκλή, τόν Σωφρονίσκο καί τόν Μενέξενο. Ο Λαμπροκλής έλεγε στόν Σωκράτη ότι δέν μπορούσε νά τήν υποφέρει.
Αγορανόμοι: ήταν κληρωτή αρχή καί απετελείτο από 5 άνδρες στήν Αθήνα καί 5 στόν Πειραιά. Επέβλεπαν γιά τήν ευκοσμία καί τήν τάξη στήν αγορά καί επέβαλλαν πρόστιμο σ' όσους πωλούσαν λιποβαρή ή νοθευμένα τά ώνια.
Θαλλοφόροι: ομάδα γερόντων εκλεγμένοι ανάμεσα στούς πιό ωραίους, πού μετείχαν στήν πομπή τών Παναθηναίων κρατώντας θαλλούς, νέους κλώνους ελιάς.
Σειληνός: ο αρχαιότερος τών Σατύρων, αχώριστος σύντροφος καί παιδαγωγός τού Διονύσου.
Μορμώ: μυθικό τέρας μέ τό οποίο οι μητέρες φόβιζαν τά παιδιά.
Βουλευτικός μισθός: 1 δρχ τήν ημέρα.
Δικαστικός μισθός: 1 τριόβολον = 0.5 δρχ. τήν ημέρα.
Εκκλήσιαστικός μισθός: 1 τριόβολον γιά κάθε συμμετοχή.
Στούς ανικάνους πρός εργασία (αδυνάτους) παρείχετο ένα βοήθημα εν είδει συντάξεως.
Αλεξίκακοι ή αποτρόπαιοι: οι θεοί πού απέτρεπαν τό κακό όπως π.χ. ο Απόλλων.
Αφροδίτη: Διακρινόταν σέ Ουρανία, πού ήταν προστάτιδα τού νομίμου γάμου, τής οικογένειας καί τού αγνού έρωτα καί σέ Πάνδημο, πού προστάτευε τίς εταίρες καί τόν ελεύθερο σαρκικό έρωτα.
Φοίνιξ: παιδαγωγός τού Αχιλέως, πού τόν συνόδευσε στήν Τροία, ως καλός σύμβουλος.
Ίακχος: θεός πού λατρευόταν στήν Ελευσίνα μέ τήν Δήμητρα καί τήν Κόρη (Περσεφόνη).
περίπολοι: στρατιωτικά τμήματα νεαρών πολιτών, πού περιπολούσαν καί φρουρούσαν τά σύνορα τού κράτους.
Λαμπαδηδρομία ή Λαμπαδηφορία: αγώνισμα κατά τίς εορτές τών θεών τής πυράς, Προμηθέως καί Ηφαίστου. Οι συμμετέχοντες ξεκινούσαν απ' τόν κοινό βωμό τών δύο θεών καί μέ αναμμένες λαμπάδες, πού τίς προφύλαγαν ασπίδες, έτρεχαν πρός τήν Ακρόπολη.
ΚΥΡΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑ
Ιλλυρία: βρισκόταν στήν Β. Ήπειρο καί περιλάμβανε τήν αρχαία Παονία,τήν Δακία, τήν Δαλματία καί τήν Μοισία.
Εκβάτανα: πρωτεύουσα τής Μηδίας.
Χαλδαίοι: λαός νομαδικός, πού ζούσε μεταξύ Αρμενίας καί Ευξείνου Πόντου, αλλά καί στήν Μεσοποταμία.
Πακτωλός ποταμός: περίφημος γιά τό χρυσάφι του. Επήγαζε στόν Τμώλο καί χυνόταν στόν Έρμο, περνούσε δέ απ' τίς Σάρδεις. Σ' αυτό όφειλε ο Κροίσος τά πολλά πλούτη του. Σ' αυτό λούστηκε καί ο Μίδας, ο βασιλιάς τής Φρυγίας κι έγινε πάμπλουτος.
ει τοίνυν μέγιστον αγαθόν τό πειθαρχείν φαίνεται εις τό καταπράττειν τ' αγαθά, ούτως εύ ίστε, ότι τό αυτό τούτο καί εις τό διασώζειν ά δεί, μέγιστον αγαθόν εστι.
οποίοι τινες γάρ άν οι προστάται ώσι, τοιούτοι καί οι υπ' αυτούς ως επί τό πολύ γίγνονται.