Δρακόσπιτα

Ιδιότυπα κτίσματα, κατασκευασμένα από μεγάλες, πλακόμορφες, σχιστολιθικές πέτρες, κατά το ψευδοϊσόδομο σύστημα. Βρίσκονται στη νοτιοδυτική Εύβοια, κυρίως στο όρος Όχη. Έχουν σχήμα τετράπλευρου ορθογώνιου, με μεγάλο πάχος στην τοιχοποιία. Οι διαστάσεις του δ. της Όχης είναι 4,87 χ 9,80 μ. Οι κατασκευές αυτές είναι πολύ φροντισμένες? ιδιαίτερη προσοχή έχει δοθεί στους αρμούς των λίθων, ορισμένοι από τους οποίους έχουν τεράστιες διαστάσεις. Οι σχισμές στον τοίχο δεξιά και αριστερά της θύρας εισόδου χρησιμεύουν ως φωτιστικά ανοίγματα. Η στέγη του κτίσματος είναι διαμορφωμένη κατά το εκφορικό σύστημα (κάθε σειρά λίθων εξέχει στο μέσο περισσότερο από την προηγούμενη). Το άνοιγμα που σχηματίζεται στην κορυφή καλύπτεται από μία πλάκα (το κλειδί).
Αρκετά από τα δ. έχουν καταστραφεί γιατί το υλικό τους χρησιμοποιήθηκε στους νεότερους χρόνους. Πολλές συζητήσεις έχουν γίνει για τη χρήση και για τη χρονολόγησή τους. Έτσι, έχει υποστηριχθεί ότι χρησίμευαν ως τάφοι, κατοικίες βοσκών, φρυκτωρίες ή ναοί.
Κατά τον καθηγητή Ν. Μουτσόπουλο που ερεύνησε ανασκαφικά το αποκαλούμενο Σπίτι του δράκου της Όχης, τα δ. είναι κατασκευάσματα των αρχαιότερων κατοίκων της Εύβοιας (Πελασγών, Δρυόπων, Αβάντων κ.ά.), που ήξεραν να οικοδομούν με την κυκλώπεια τεχνική. Με βάση τα ευρήματα των αρχαϊκών και νεότερων χρόνων (αγγεία, κάρβουνα, κόκαλα κ.ά.), εικάζεται ότι το δ. της Όχης λειτουργούσε για μεγάλο χρονικό διάστημα ως χώρος θυσιών. Το δ. αυτό πιθανόν να ήταν ναός των Δρυόπων? η λατρεία συνεχίστηκε εκεί έως τους ελληνιστικούς χρόνους, γιατί οι κάτοικοι εξακολούθησαν να το θεωρούν ως τόπο καθαγιασμένο. Με τα δ. συνδέονται πολλοί νεοελληνικοί θρύλοι.

Δρακόσπιτα στα Στύρα και Κάψαλα
Τα δρακόσπιτα είναι μεγαλιθικά κτίσματα που ανήκουν στην εποχή του χαλκού.
Το μεγαλύτερο δρακόσπιτο βρίσκεται στην κορυφή της Όχης στα 1400 μέτρα υψόμετρο όπου σύμφωνα με την παράδοση ο Ζευς ενώθηκε με την Ήρα Σύμφωνα με τον Παυσανία εκεί γιόρταζαν την τελετή του Ιερού Γάμου.
Πιθανό συμπέρασμα ότι το κυκλώπειο κτίσμα να ήταν χώρος ιερής λατρείας.
Χτίστηκε πριν από τον Τρωικό Πόλεμο από τους Πελασγούς ή τους Δρύοπες.
Ο τρόπος κατασκευής εντυπωσιάζει καθώς οι ογκόλιθοι είναι τέλεια λαξευμένοι και ταιριασμένοι μεταξύ τους.
Το βαρύ εκφορικό σύστημα της στέγης συγκρατεί τις μεγαλιθικές πλάκες στη θέση τους χωρίς τη χρήση κολόνας.
Οι πύλες τους αποτελούνται από δύο μεγάλες πλακόπετρες ορθοστάτες, ενώ μια τρίτη κεκλιμένη δημιουργεί το υπέρθυρο.
Δρακόσπιτα υπάρχουν στα Στύρα στα Κάψαλα και σε άλλα σημεία της Νότιας Εύβοιας .
Τα περισσότερα έχουν καταστραφεί από ανθρωπογενή παράγοντες κι άλλα έχουν μετατραπεί σε στρούγκες από τους κτηνοτρόφους.
Η εγκατάλειψη έφερε την επιχωμάτωση του με αποτέλεσμα το επίπεδο του εδάφους να έχει ανεβεί.
Συνήθως τα δρακόσπιτα υπάρχουν δίπλα σε αρχαία λατομεία. Οι μεσαιωνικές παραδόσεις θέλουν σ? αυτά τα κτίσματα να μένουν δράκοι. Στα Στύρα όχι μακριά από το Πελασγικό οχυρό υπάρχει ένα συγκρότημα τριών δρακόσπιτων σε σχήμα Π.
Πιθανό να ήταν αφιερωμένο στην τριάδα Απόλλωνα, Άρτεμη, Λητώ .
Τα δύο εξ αυτών ορθογώνια και το άλλο κυκλικό σαν τους θολωτούς τάφους.
Στις διαφάνειες άλλο ένα δρακόσπιτο απεικονίζεται από τα Κάψαλα.