Tα σύμβολα της σημαίας: Ο δικέφαλος αετός στο Bυζάντιο και μετά

Ο δικέφαλος στο Βυζάντιο εμφανίστηκε το 13ο αιώνα. Δεν υπάρχει έγκυρη μαρτυρία από σοβαρούς μελετητές ότι ήταν σε χρήση νωρίτερα.
( Παρόλ' αυτά στην προηγούμενη σελίδα είδαμε το Βουγιδικό μεταξωτό του 10ου αιώνα, την σημαία των Αρμενίων του 4ο-9ο αιώνα, επίσης υπάρχει μαρτυρία ότι η Βυζαντινή οικογένεια Βλαστών έφερε στα οικόσημα της τον δικέφαλο από το 50 π.χ.έωςτο 300 μ.χ.)

Υπάρχει η άποψη ότι ο δικέφαλος ήταν σε χρήση μαζί με άλλα σύμβολα στο Βυζάντιο από τον 10ο αιώνα. Επίσης ότι ο Ισαάκιος Κομνηνός (1057-1059) εισήγαγε τον δικέφαλο στο Βυζάντιο. Ο Ισαάκιος Κομνηνός καταγόταν από Οίκο της Παφλαγονίας, όπου στην πόλη Γάγγρα υπήρχε ο θρύλος της ύπαρξης φτερωτού αετόμορφου και δικέφαλου θηρίου το οποίο είχε τόση δύναμη ώστε να αρπάζει ταύρο με τα νύχια του σαν να κρατά λαγό, (γνωστού ως Χάγκα, πιθανώς από την πόλη huyuk που βρέθηκε ο δικέφαλος που βλέπουμε πάνω), το οποίο και κοσμούσε το θυρεό του κτήματος της οικογένειάς του στην Καστάμονη. Έτσι ο Ισαάκιος το χρησιμοποίησε ως έμβλημα του Βυζαντίου, πάνω σε κίτρινο φόντο.

Λέγεται ότι κατά την μάχη του Ματζικιέρτ το 1071 που νικήθηκε ο Ρωμανός ο Διογένης (1068-1071) και αιχμαλωτίσθηκε, όλη σκηνή με τις βασιλικές σημαίες έπεσε στα χέρια των Τούρκων και κατά την επικρατούσα συνήθεια ιδιοποιηθήκαν τον δικέφαλο. Είναι όμως πιθανόν να τον ιδιοποιήθηκε ο Άλπ Αρσλάν όταν παντρεύτηκε την κόρη του Ρωμανού. Έτσι οι Σελτζούκοι Τούρκοι που ονόμαζαν τους εαυτούς τους Ρούμ, δηλαδή Ρωμαίους τον είχαν σε χρήση μόνο κατά το διάστημα 1158-1280. Υπάρχει ένα τούβλο από ένα παλάτι Σελτζούκων στο Kubadabad που απεικονίζει ένα δικέφαλο αετό και μια επιγραφή: "al-Sultan." Το παλάτι χρονολογεί το 1220-1230, και ένα νόμισμα του 'Imad al-Din Zengi που κατασκευάσθηκε στη Sinjar το 1187 με το δικέφαλο που ήταν κάτι περισσότερο από απλή διακόσμηση ((Spengler Sayles 1992, 44).
Ο δικέφαλος ήταν οικόσημο της οικογένειας των Κομνηνών. Μετά την κατάληψη της Πόλης από τους σταυροφόρους η Νίκαια και η Τραπεζούντα είχαν σαν έμβλημα τους τον δικέφαλο. Όταν τον Αύγουστο του 1261 Ο Μιχαήλ μπαίνει στην Πόλη καθιερώνει το δικέφαλο με δύο κορώνες για να δηλώσει τις δύο πρωτεύουσες του Βυζαντίου.
Τότε ο δικέφαλος της Τραπεζούντας χάνει το ένα κεφάλι του. Παρολαυτά η χρήση του δικέφαλου στο Βυζάντιο είναι κυρίως δικοσμητική και ως έμβλημα φέρεται στην αυτοκρατορική ναυαρχίδα. Το ότι δεν ήταν το επίσημο έμβλημα του Βυζαντίου αποδεικνύεται από την ευκολία που παραχώρησε το 1439 ο Ιωάννης Παλαιολόγος στο Τζιακομό Μορέλλη της Φλωρεντίας το δικαίωμα να φέρει τον δικέφαλο σαν έμβλημα του. Μετά από την πτώση και της βυζαντινής αυτοκρατορίας το (1453) και της Τραπεζούντας το (1461), ο γάμος της πριγκίπισσας Κομνηνής Σοφίας ανιψιάς του Παλαιολόγου με τον Ιβάν τον 3ο, πρίγκιπα της Μόσχας, του έδωσε το δικαίωμα να κληθεί κληρονόμος της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Οι οπαδοί του έδωσαν τον τίτλο των caesars (csars=tsars) και ιδιοποιήθηκε τον δικέφαλο. Οι αυστριακοί αυτοκράτορες ως κληρονόμοι της Αγίας ρωμαϊκής αυτοκρατορίας είχαν σαν έμβλημα τους τον δικέφαλο. Χρήση του δικέφαλου γίνεται ιδιαίτερα μετά την Άλωση. Γίνεται έμβλημα του Πατριαρχείου, διακοσμητικό ναών, κτιρίων, σκευών, αμφίων, τάφων. Μέχρι πρόσφατα οι χωρικοί της Ανατολικής Θράκης φόραγαν γιλέκο με κεντητό δικέφαλο και φόραγαν κοσμήματα (βλέπε πάνω) που τα ονόμαζαν Σταυραετούς.

Οικογένειες Βυζαντινών που είχαν στο οικόσημο τους τον δικέφαλο.
Κατακουζηνοί, Κομνηνοί, Δούκας, Λάσκαρης, Παλαιολόγοι, Βατατζής και τον διπλό αετό ο Ροντοκανάκης.