170 171 E Δ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


170

Αργύρης Εφταλιώτης

Αγάπης λόγια

Το ποίημα που ακολουθεί είναι το ένατο στη σειρά της ποιητικής συλλογής «Αγάπης λόγια», που δημοσιεύτηκε το 1891. Τα ποιήματα της συλλογής, γεμάτα από αγάπη και πόνο, γράφτηκαν από τον Αργύρη Εφταλιώτη για τη γυναίκα του, όταν αναγκάστηκε να μείνει μόνος του, μακριά της, στη Βομβάη της Ινδίας, όπου εργάστηκε για κάποιο χρονικό διάστημα.

Πιερ-Ωγκύστ Ρενουάρ, Χορεύοντας στην πόλη
Πιερ-Ωγκύστ Ρενουάρ, Χορεύοντας στην πόλη



Μέρες που θα ’τανε μ’ εσέ μαργαριτάρια,
χωρίς εσέ μες στου καιρού τα βάθη πάνε,
ψυχρές και ανωφέλητες, σαν τα λιθάρια
που μες στη θάλασσα μικρά παιδιά πετάνε!

Σαν προσπαθώ με υπομονή να τες μετρήσω,
απ’ τη στιγμή που μ’ έσφαξε το έχε γεια σου,
με πιάνει τρέλα και θαρρώ πως πλιο να ζήσω
του κάκου ελπίζω σαν προτού στην αγκαλιά σου.

Και γονατίζω και ρωτώ στην προσευχή μου
αν είναι δίκιο στες ρημιές να τυραννιούμαι,
αν μια ζωή, που δεν μπορώ να πω δική μου,
πρέπει μέσα στην άβυσσο να τη σκορπούμε.

Αλίμονο και να ’χ’ αυτή την πίκρα μόνος,
να ξέρω πως το ταίρι μου δεν καίγει ο πόνος.

 

Λ. Πολίτη, Ποιητική Ανθολογία,
τόμ. 6, Δωδώνη

Παράλληλα Κείμενα
Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, Σονέτο LVII Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, Σονέτο LVII
Λ. Μαβίλης, «Πατρίδα» Λ. Μαβίλης, «Πατρίδα»


Λεξιλόγιο
*ανωφέλητες: άχρηστες, μονότονες, πληκτικές
*πλιο: πια, πλέον
*του κάκου: μάταια
*σαν προτού: όπως πρώτα
*ρημιές: ερημιές, ξενιτιά
*και να 'χ': και να είχα, αν είχα

 


171

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

  • 1. Μελετήστε τις στροφές του ποιήματος και περιγράψτε την ψυχολογική κατάσταση του ξενιτεμένου συζύγου που ζει μακριά από την αγαπημένη του γυναίκα.
  • 2. Ποια ευχή κάνει στους δύο τελευταίους στίχους ο ποιητής; Τι είδους χαρακτήρα αποκαλύπτει;
  • 3. Αποχωριστήκατε εσείς κάποια στιγμή αγαπημένα σας πρόσωπα; Τι νιώσατε και με ποιον τρόπο εκφράσατε τα συναισθήματά σας;


ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

  • 1. Αναζητήστε δημοτικά τραγούδια της «αγάπης» και του «χωρισμού» και μελετήστε με ποιους τρόπους εκφράζονται τα συναισθήματα που προκαλούνται από τη στέρηση του αγαπημένου προσώπου.
    Ανθολογία δημοτικού τραγουδιού Ν.Γ. Πολίτη [πηγή: Μυριόβιβλος] Ανθολογία δημοτικού τραγουδιού Ν.Γ. Πολίτη [πηγή: Μυριόβιβλος]

Νικηφόρος Λύτρας, Το φίλημα

Νικηφόρος Λύτρας, Το φίλημα
Δείτε την ταινία παρουσίασης του πίνακα στην Εθνική Πινακοθήκη


Αργύρης Εφταλιώτης (1849-1923)


Αργύρης Εφταλιώτης

Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό . Δες και παρακάτω στο Υλικό


Θεματικά κέντρα
Αισθήματα πόνου από τη στέρηση του αγαπημένου προσώπου.
Ψυχολογία του ερωτευμένου: ερωτική θλίψη.
Συζυγική αγάπη.

Ενδεικτική ερμηνευτική προσέγγιση
Κεντρικός θεματικός άξονας του ποιήματος είναι η συζυγική αγάπη και η θλίψη που γεννιέται από τη στέρηση του αγαπημένου προσώπου. Η ταραγμένη ψυχική κατάσταση του ατόμου που στερείται το πρόσωπο της αγάπης του διαγράφεται καθαρά στις τέσσερις στροφές του ποιήματος: ο χρόνος που κυλά χωρίς το αγαπημένο πρόσωπο φαίνεται ανούσιος (α' στροφή). Τον πόνο αυξάνουν η ανησυχία και ο φόβος ότι η κατάσταση δεν πρόκειται να αλλάξει και ότι οι ευτυχισμένες στιγμές δε θα ξανάρθουν (β' στροφή). Η θλίψη γίνεται απογοήτευση και απελπισία (γ' στροφή)· τέλος, ο πόνος γίνεται εντονότερος, εάν υποφέρουν εξίσου και τα δύο πρόσωπα (δ' στροφή).

Το ποίημα μπορεί να εξεταστεί σε σύγκριση με άλλα κείμενα της ίδιας θεματικής. Από αυτή την άποψη προσφέρονται ιδιαίτερα τα δημοτικά τραγούδια της αγάπης και του χωρισμού. Θα άξιζε να εντοπιστεί και να παρουσιαστεί η ποικιλία των συναισθημάτων που γεννούν ανάλογες καταστάσεις. Τα αισθήματα που εκφράζονται στο ποίημα μπορεί να συσχετιστούν, συγκριτικά, με σκηνές αποχωρισμού ζευγαριών στα ομηρικά έπη.

Ένας δεύτερος άξονας πάνω στον οποίο θα μπορούσε να εστιαστεί η μελέτη του ποιήματος είναι η μορφή του σονέτου, στην οποία είναι γραμμένο. Το συγκεκριμένο ποίημα είναι γραμμένο στη μορφή του «ελισαβετιανού» ή «σαιξπηρικού» σονέτου: τρεις τετράστιχες στροφές και μία τελευταία δίστιχη. Η ομοιοκαταληξία στις τρεις πρώτες στροφές είναι πλεκτή αλλά διαφορετική σε κάθε στροφή, ενώ στο τελευταίο δίστιχο είναι ζευγαρωτή. Σ' αυτό τον τύπο είναι γραμμένα τα περίφημα 154 σονέτα του Σαίξπηρ, από όπου και το όνομα του είδους. Είναι φανερό ότι ο Αργ. Εφταλιώτης έχει υπόψη του τα σαιξπηρικά σονέτα, τα οποία και προσπαθεί να μιμηθεί. Αυτή όμως δεν είναι η κλασική μορφή του σονέτου (που αποκαλείται και «δεκατετράστιχο»). Πιο συνηθισμένη μορφή του στη νεοελληνική ποίηση είναι δύο τετράστιχες στροφές και δύο τρίστιχες. Δίνεται ένα τέτοιο δείγμα με το ακόλουθο σονέτο του Λορέντζου Μαβίλη, την «Πατρίδα»:

Πάλε ξυπνάει της άνοιξης τ' αγέρι
στην πλάση μυστικής αγάπης γλύκα,
σα νύφ' η γη, πόχει άμετρα άνθη προίκα,
λάμπει ενώ σβηέται της αυγής τ' αστέρι.

Πεταλούδες πετούν ταίρι με ταίρι,
εδώ βουίζει μέλισσα, εκεί σφήκα·
τη φύση στην καλή της ώρα εβρήκα,
λαχταρίζει η ζωή σ' όλα τα μέρη.

Κάθε μοσκοβολιά και κάθε χρώμα,
κάθε πουλιού κελάηδημα ξυπνάει
πόθο στα φυλλοκάρδια μου κι ελπίδα

να σου ξαναφιλήσω τ' άγιο χώμα
να ξαναϊδώ και το δικό σου Μάη,
όμορφή μου, καλή, γλυκιά πατρίδα.

Λ. Πολίτη, Ποιητική Ανθολογία, τόμ. 6, Δωδώνη, Αθήνα 19772, σ. 115-116

Με αφορμή το σονέτο του Αργ. Εφταλιώτη και τις πληροφορίες για τη συγκεκριμένη ποιητική φόρμα (άλλες τέτοιες σταθερές ποιητικές φόρμες: χάι-κου, παντούμ, τριολέτο), μπορεί να γίνει συζήτηση με τους μαθητές για τους πιθανούς λόγους που ωθούσαν και ωθούν τους ποιητές να επιλέγουν τα συγκεκριμένα μορφικά σχήματα.


Το πρώτο σονέτο της συλλογής Αγάπης λόγια:

Η ξενιτιά κι ο χωρισμός -παλιοί μου πόνοι-
πασχίζουν να σαλέψουνε το νου πάλι!
Πάλι ένα θάμα γίνεται και με γλιτώνει
απ' του καημού τη φοβερή ανεμοζάλη!

Πάλι με μάτια σφαλιχτά και τρομασμένα
θε να κλειστώ μες στης καρδιάς αυτής τα βάθη,
θε να την κάμω σπιτικό στα μαύρα ξένα,
και θε να τραγουδώ παλιές χαρές και πάθη.

Κι όποιος περνά και γι' άπονη καρδιά την παίρνει
δεν ξέρει τι καλοτυχιά και τι γαλήνη
η αγάπη στη φουρτούν' αυτή απάνω φέρνει,
τι λάδι πα στα κύματα σωτήριο χύνει.

Κι αρχίζω πάλι, αγάπη μου, να σου το λέγω,
πως ζω και χαίρομαι για σε, για σε σαν κλαίγω.

Λ. Πολίτη, Ποιητική Ανθολογία, τόμ. 6, Δωδώνη, Αθήνα 1977, σ. 104


Αργύρης Εφταλιώτης
Πολιτιστικός Θησαυρός της Ελληνικής Γλώσσας Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Πολιτιστικός Θησαυρός της Ελληνικής Γλώσσας]
στο Βιβλιοnet Βιβλιοnet
ΕΚΕΒΙ Ekebi
στη Βικιπαίδεια Βικιπαίδεια

Νικηφόρος Λύτρας, βιογραφία και έργα του
στην Εθνική Πινακοθήκη Κων/νος Μαλέας
στο Google Art & Culture Λύτρας Νικηφόρος, Google
στο paleta art Κων/νος Μαλέας Κων/νος Μαλέας
στο Art Magazine Κων/νος Μαλέας
στο art net Κων/νος Μαλέας
στη Βικιπαίδεια Κων/νος Μαλέας,
στο ΝΙΚΙΑΣ Κων/νος Μαλέας

 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

 

Ήρωες

Οι ήρωες του ποιήματος είναι:

 

 

Τόπος

Τα γεγονότα του ποιήματος διαδραματίζονται

 

 

Χρόνος

Τα γεγονότα του ποιήματος γίνονται/έγιναν

 

 

Γλώσσα

Η γλώσσα του ποιήματος είναι

 

 

Στίχος-Μέτρο

Ο στίχος του ποιήματος είναι:

Το μέτρο του ποιήματος είναι:

 

 

Ενότητες

Το ποίημα μπορεί να χωριστεί στις εξής ενότητες:

 

 

Το σχόλιό σας...

...