NΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ
Μια Κυριακή στην Κνωσό
Ν. Καζαντζάκης, «Αναφορά στον Γκρέκο» [πηγή: Ίδρυμα Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη]
Το κείμενο που ακολουθεί προέρχεται από τη μυθιστορηματική αυτοβιογραφία του Νίκου Καζαντζάκη Αναφορά στον Γκρέκο (1961). Στο απόσπασμα ο συγγραφέας-αφηγητής περιγράφει το διαχρονικό μεγαλείο του αρχαίου μινωικού πολιτισμού, την κρητική γη και τους ανθρώπους της.
Για ν' αλλαξοστρατίσω* το νου μου, την άλλη μέρα, Κυριακή, την ώρα που χτυπούσαν οι καμπάνες κι οι χριστιανοί πήγαιναν στον Αϊ-Μηνά να λειτουργηθούν, κίνησα για άλλο εγώ προσκύνημα, να χαιρετήσω την Άγια Κρήτη, που τα χρόνια εκείνα είχε ξεθαφτεί από τα παμπάλαια χώματα της Κνωσού. [...]
Δεξόζερβά μου αμπέλια κι ελιές, ακόμα δεν είχαν τρυγήσει, και τα σταφύλια κρέμουνταν βαριά κι ακουμπούσαν στη γης. Μύριζε ο αγέρας συκόφυλλο. Μια γριούλα πέρασε, στάθηκε, ανασήκωσε από το καλάθι που κρατούσε μερικά συκόφυλλα που το σκέπαζαν, διάλεξε και με φίλεψε* δυο σύκα.
- Με γνωρίζεις, κυρά μου; τη ρώτησα.
Με κοίταξε ξαφνιασμένη.
- Όχι, παιδί μου· είναι ανάγκη να σε γνωρίζω για να σε φιλέψω; Άνθρωπος δεν είσαι; Άνθρωπος είμαι κι εγώ· δε φτάνει;
Γέλασε, ένα δροσερό κοριτσίστικο γέλιο, και τράβηξε το δρόμο της κούτσα κούτσα κατά το Κάστρο.*
Έσταζαν τα δυο σύκα μέλι, ποτέ θαρρώ δε γεύτηκα πιο νόστιμα· τα 'τρωγα και με δρόσιζαν τα λόγια της γριάς· άνθρωπος είσαι, άνθρωπος κι εγώ, φτάνει!
Ένας ίσκιος έπεσε πλάι στον ίσκιο μου· στράφηκα, ένας φραγκόπαπας. Με κοίταξε, μου χαμογέλασε:
- Ο αβάς* Μυνιέ, μου 'πε και μου 'δωκε το χέρι• θέλετε να μου κάνετε συντροφιά; Δεν ξέρω ελληνικά ·μονάχα αρχαία: Μήνιν άειδε, θεά, Πηληϊάδω Αχιλήος...*
-...ουλομένην, η μυρι' Αχαιοίς άλγε' έθηκε... εξακολούθησα εγώ.
Γελάσαμε. Προχωρούσαμε απαγγέλνοντας τους αθάνατους στίχους. Αργότερα έμαθα
πως ο αβάς ετούτος που γελούσε κι απάγγελνε, κι ανέμιζαν μια τούφα γκρίζα μαλλιά απάνω από το μέτωπό του, ήταν ξακουστός για την αγιοσύνη του και για την εξυπνάδα· πολλούς μεγάλους άθεους στο Παρίσι τούς είχε φέρει στο δρόμο του Θεού. Σύχναζε στον κόσμο, μιλούσε και χωράτευε* με μεγάλες κυράδες, σπίθες πετούσε το μυαλό του, μα πίσω από την παιχνιδιάρα ετούτη σαλευόμενη επιφάνεια υψώνουνταν βράχος ασάλευτος κι απόρθητος ο σταυρωμένος Χριστός. Όχι ο σταυρωμένος, ο αναστημένος Χριστός.
Έτρεχε ο φύλακας να μας υποδεχτεί και να μας ξηγήσει· ήταν ένας απλοϊκός Κρητικός, με βράκες, με μια μαγκούρα, πρόσχαρος· τον έλεγαν Δαβίδ· τόσα χρόνια φύλακας κι, οδηγός στην Κνωσό, είχε μάθει πολλά και μιλούσε για το Παλάτι σαν να 'ταν το σπίτι του· και μας υποδέχτηκε σαν νοικοκύρης.
Πήγε μπροστά, τέντωνε τη μαγκούρα του, μας έδειχνε:
- Να η μεγάλη βασιλικιά αυλή, 60 μέτρα πλάτος, 29 μάκρος· να οι αποθήκες με τα θεόρατα ξομπλιαστά* πιθάρια· εδώ μέσα έβαζε τις σοδειές του ο βασιλιάς και τάιζε το λαό του· βρήκαμε στα πιθάρια κατακάθια από λάδι και κρασί, κουκούτσια από ελιές, κουκάκια, ρεβίθια, σιτάρι, κριθάρι και φακές - όλα είχαν γίνει κάρβουνο από τις πυρκαγιές. [...]
Ξηγούσα τα λόγια του φύλακα στον αβά, κι αυτός είχε καρφώσει τα μάτια του στα πέτρινα σκαλοπάτια του θεάτρου και θα μάχουνταν να ξαναφέρει στο φως το θεϊκό παιχνίδι.
Με πήρε από το μπράτσο, προχωρήσαμε.
- Δύσκολο πολύ, μουρμούρισε, να παίζεις με το Θεό και να μην αιματώνεσαι.
Σταθήκαμε σε μια τετράγωνη κολόνα από γυαλιστερή γυψόπετρα, που απάνω της ήταν χαραγμένο το ιερό σημάδι, το διπλοπέλεκο. Ο αβάς έσμιξε τα χέρια, λύγισε μια στιγμή το γόνατο και τα χείλια του σάλεψαν, σαν να προσεύχουνταν.
Ξαφνιάστηκα.
- Προσεύχεστε; τον ρώτησα.
- Και βέβαια προσεύχουμαι, μικρέ μου φίλε, μου αποκρίθηκε. Κάθε ράτσα και κάθε
εποχή δίνει στο Θεό την εδική της μάσκα· μα πίσω απ' όλες τις μάσκες βρίσκεται, σε όλες τις εποχές και σε όλες τις ράτσες, ο ίδιος πάντα Θεός.
Σώπασε, και σε λίγο:
- Εμείς έχουμε το σταυρό ιερό σημάδι, οι πιο παλιοί σου πρόγονοι είχαν το διπλοτσέκουρο· μα πίσω από το σταυρό και το διπλοτσέκουρο ξεκρίνω* εγώ και προσκυνώ, αναμερίζοντας* τα εφήμερα* σύμβολα, τον ίδιο Θεό.
Ήμουν τότε πολύ νέος, τη μέρα εκείνη δεν κατάλαβα· ύστερα από χρόνια μπόρεσε το μυαλό μου να χωρέσει και να καρπίσει τα λόγια ετούτα· πίσω απ' όλα τα θρησκευτικά σύμβολα άρχισα κι εγώ να διακρίνω το αμετασάλευτο* αιώνιο πρόσωπο του Θεού· κι ακόμα αργότερα, όταν παραπλάτυνε ο νους, όταν παραθράσεψε* η καρδιά, άρχισα να διακρίνω και πίσω από το πρόσωπο του Θεού, ένα φοβερό ακατοίκητο σκοτάδι, το χάος. Χωρίς να το θέλει, τη μέρα εκείνη στην Κνωσό, ο άγιος αυτός αβάς μού άνοιξε ένα δρόμο, τον πήρα, μα δε στάθηκα όπου θα 'θελε να σταθώ· εωσφορική* περιέργεια με κυρίεψε, προχώρεσα πιο πέρα και βρήκα την άβυσσο.
Καθίσαμε ανάμεσα σε δυο κολόνες· ο ουρανός ήταν πύρινος κι έλαμπε σαν ατσάλι· γύρα από το Παλάτι, μέσα από τον ελαιώνα, τα τζιτζίκια ξεκούφαιναν τον αέρα· ο φύλακας ακούμπησε στην κολόνα, έβγαλε από τη ζώνη του την καπνοσακούλα κι άρχισε να στρίβει τσιγάρο. Κανένας δε μιλούσε· νιώθαμε πως η στιγμή ετούτη είναι άγια, ο τόπος ετούτος είναι άγιος και μονάχα η σιωπή ταίριαζε. Δυο περιστέρια πέταξαν από πάνω μας και κάθισαν σε μια κολόνα· τα ιερά πουλιά της Μεγάλης Θεάς που λάτρευαν εδώ οι Κρητικοί· άλλοτε τα βλέπουμε να κάθουνται απάνω σε μια κολόνα κι άλλες φορές να τα κρατάει η θεά ανάμεσα στα ξεχειλισμένα γάλα βυζιά της.
- Τα περιστέρια... είπα σιγά, σαν να φοβόμουν μην ακούσουν τη φωνή μου, σκιαχτούν και φύγουν από την κολόνα.
Ο αβάς έβαλε το δάχτυλο στο στόμα.
- Σώπα, είπε.
Ο νους μου ξεχείλιζε ρωτήματα, δε μίλησα· πέρασαν πάλι από τα μάτια μου οι εξαίσιες τοιχογραφίες -μάτια μεγάλα, μυγδαλάτα, μαύρες πλεξούδες κυματιστές, βαριές κυράδες ανοιχτοστήθες, με χοντρά φιλήδονα χείλια, πουλιά, φασιανοί και πέρδικες, μαϊμούδες γαλάζιες, βασιλόπουλα με φτερά παγονιού στο κεφάλι, άγριοι άγιοι ταύροι, νιούτσικες ιέρειες με τα μπράτσα περιτυλιμένα με ιερά φίδια, γαλάζια αγόρια σε ανθισμένους κήπους- χαρά, δύναμη, πλούτος μεγάλος, ένας κόσμος όλο μυστήριο, μια Ατλαντίδα που πρόβαλε
από το βυθό της κρητικιάς γης, μας κοιτάζει με τεράστια μαύρα μάτια, μα τα χείλια της είναι ακόμα σφραγισμένα.*
Τι κόσμος είναι ετούτος, συλλογιζόμουν, πότε θ' ανοίξει τα χείλια του να μιλήσει; Τι άθλους να 'καμαν και τούτοι οι πρόγονοι, απάνω στο χώμα εδώ που πατούμε;
Η Κρήτη στάθηκε το πρώτο γιοφύρι ανάμεσα Ευρώπης, Ασίας κι Αφρικής· η Κρήτη φωτίστηκε πρώτη σε όλη την κατασκότεινη τότε Ευρώπη. Κι εδώ η ψυχή της Ελλάδας εξετέλεσε τη μοιραία της αποστολή: έφερε το θεό στην κλίμακα του ανθρώπου. Τα τεράστια ασάλευτα αιγυπτιακά ή ασσυριακά αγάλματα έγιναν εδώ, στην Κρήτη, μικρά, χαριτωμένα, το σώμα κινήθηκε, το στόμα χαμογέλασε, και το πρόσωπο και το μπόι του θεού πήρε το πρόσωπο και το μπόι του ανθρώπου. Μια ανθρωπότητα καινούρια έζησε κι έπαιξε στα κρητικά χώματα, πρωτότυπη, διαφορετικιά από τους κατοπινούς Έλληνες, όλο ευκινησία και χάρη κι ανατολίτικη χλιδή.*
Κοίταζα γύρα τους ήμερους χαμηλούς λόφους, τις αριόφυλλες ελιές, ένα λιγνό κυπαρίσσι που αργολύγιζε ανάμεσα στις πέτρες, αφουγκραζόμουν* το ανάλαφρο αρμονικό κουδούνισμα από κάποιο αόρατο γιδοκόπαδο, ανάσαινα το μυρωδάτο αέρα που έρχουνταν, καβαλικεύοντας το λόφο, από τη θάλασσα - και θαρρώ πως όλο κι έμπαινε πιο βαθιά μέσα μου και φωτίζουνταν το παμπάλαιο κρητικό μυστικό. Δε νοιάζεται αυτό για τα πέρα της γης προβλήματα, παρά για τα καθημερινά, ακατάπαυτα ανανεούμενα, όλο θερμές λεπτομέρειες προβλήματα της επίγειας ανθρώπινης ζωής.
- Τι συλλογιέσαι; με ρώτησε ο αβάς.
- Την Κρήτη... αποκρίθηκα.
- Κι εγώ την Κρήτη, είπε ο σύντροφός μου· την Κρήτη και την ψυχή μου . Αν ήταν να ξαναγεννηθώ, θα 'θελα να ξαναδώ το φως εδώ στα χώματα ετούτα. Εδώ υπάρχει κάποια μαγεία ακαταμάχητη. Πάμε να φύγουμε.
Σηκωθήκαμε· ρίξαμε στερνή αργοσάλευτη ματιά στο εξαίσιο όραμα· εγώ θα το ξανάβλεπα, μα ο αβάς αναστέναξε:
- Ποτέ πια... μουρμούρισε.
Κούνησε το χέρι του στις κολόνες, στις αυλές, στις τοιχογραφίες.
- Έχετε γεια, είπε, ένας φραγκόπαπας ήρθε από την άκρα του κόσμου να σας προσκυνήσει, σας προσκύνησε, έχετε γεια!
Ν. Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο,
Εκδόσεις Ελένης Ν. Καζαντζάκη
Παράλληλα Κείμενα
Λ. Μαβίλης, «Κρήτη»
Λεξιλόγιο:
* ν' αλλαξοστρατίσω: να ξεχαστώ, να αλλάξω περιβάλλον
* φίλεψε: κέρασε,
πρόσφερε * Κάστρο: το
Ηράκλειο * αβάς:
καθολικός ιερέας * Μήνιν άειδε...:
ο πρώτος στίχος από το προοίμιο της Ιλιάδας *
χωράτευε: αστειευόταν *
ξομπλιαστά: με στολίδια *
ξεκρίνω: διακρίνω *
αναμερίζοντας: παραμερίζοντας, απομακρύνοντας
* εφήμερα: πρόσκαιρα
* αμετασάλευτο:
αμετακίνητο * παραθράσεψε:
φούντωσε υπερβολικά (μεταφορικά) *
εωσφορική: σατανική *
σφραγισμένα: κλειστά *
χλιδή: πολυτέλεια *
αφουγκραζόμουν: άκουγα με προσοχή
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Βρείτε στο απόσπασμα σημεία όπου προβάλλεται η πίστη του συγγραφέα - αφηγητή στην ψυχική και διανοητική δύναμη του ανθρώπου.
2. Εντοπίστε χωρία στα οποία να φαίνεται η αγάπη του αφηγητή για τη σύγχρονη Κρήτη και ο ανυπόκριτος θαυμασμός του για τον αρχαίο της πολιτισμό.
3. Η Αναφορά στον Γκρέκο ανήκει στο είδος της μυθιστορηματικής αυτοβιογραφίας. Ποια στοιχεία του αποσπάσματος επιβεβαιώνουν
τον μυθιστορηματικό και ποια τον αυτοβιογραφικό χαρακτήρα της αφήγησης;
4. Πώς αντιλαμβάνεται ο Καζαντζάκης και πώς ο Ελύτης τη μακρά ιστορική συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού;
Άποψη από τον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού
Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό . Δες και παρακάτω στο Υλικό.
ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ
Η μινωική Κρήτη: τέχνη και πολιτισμός
Η σύγχρονη Κρήτη: η φύση και οι άνθρωποι
Ο πολιτισμός ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα σε διαφορετικούς ανθρώπους, έθνη, θρησκείες και αντιλήψεις
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ -ΠΡΟΤΑΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Το κείμενο είναι απόσπασμα από τη μυθιστορηματική αυτοβιογραφία του Καζαντζάκη Αναφορά στον Γκρέκο. Στο γραμματειακό αυτό είδος συνυπάρχουν στοιχεία μυθοπλασίας (πλοκή, ήρωες, αφηγηματικές τεχνικές, εκφραστικά σχήματα κ.λπ.) με πραγματικά βιογραφικά στοιχεία (ονόματα, τοπωνύμια, ιστορικά και κοινωνικά γεγονότα κ.λπ.). Ο αυτοβιογραφικός χαρακτήρας προβάλλεται εδώ με την πρωτοπρόσωπη αφήγηση, τη χρήση του ομοδιηγητικού - αυτοδιηγητικού αφηγητή (ο αφηγητής είναι ήρωας αλλά και πρωταγωνιστής της δικής του ιστορίας), τη λειτουργία της μνήμης («από τη μέρα που είδα», «θυμάστε», «όταν ήμουν τεσσάρων χρονών») και τη χρήση πραγματικών ονομάτων, τοπωνυμίων, χρονολογιών. Ο μυθιστορηματικός χαρακτήρας του έργου διακρίνεται τόσο στην πλοκή, στους διαλόγους, στις περιγραφές, στα εκφραστικά σχήματα και στα σχόλια του αφηγητή, όσο και στον τρόπο που επενεργεί η αφήγηση στην ψυχολογία του αναγνώστη. Η αφήγηση της επίσκεψης του Νίκου Καζαντζάκη στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού (όχι μόνο η ένταξη του αποσπάσματος στην αυτοβιογραφία του συγγραφέα, αλλά και διάφορα στοιχεία του ανθολογημένου αποσπάσματος, όπως η αναδρομή στις μνήμες της παιδικής ηλικίας, φανερώνουν τον αυτοβιογραφικό χαρακτήρα του) μας προσφέρει ένα αντιπροσωπευτικό κείμενο ταξιδιωτικής περιήγησης σε έναν σημαντικό αρχαιολογικό χώρο της Ελλάδας.
Από την αρχή του αποσπάσματος γίνεται φανερό ότι για τον Καζαντζάκη, όπως γενικότερα για τους Έλληνες συγγραφείς ταξιδιωτικών εντυπώσεων της εποχής του, ο αρχαιολογικός χώρος περιβάλλεται από ιερότητα και μυστήριο (ανάλογου περιεχομένου είναι τα ταξιδιωτικά κείμενα του Κ. Ουράνη και του Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου). Η μετάβαση από την εμπειρία και τις εντυπώσεις της περιήγησης στη στοχαστική προσπάθεια του συγγραφέα να συλλάβει το μυστικό νόημα των διασωσμένων ερειπίων εξακτινώνεται σε τρεις αλληλένδετες κατευθύνσεις: η μινωϊκή σε σχέση με τη σημερινή Κρήτη· η Κνωσός σε σχέση με τους άλλους αρχαίους ελληνικούς πολιτισμούς· η Κνωσός σε σχέση με τους πολιτισμούς άλλων λαών. Στις συγκρίσεις αυτές προβάλλεται η υπεροχή του μινωικού πολιτισμού έναντι των προγενέστερων αρχαίων πολιτισμών. Το «παμπάλαιο κρητικό μυστικό» είναι επικεντρωμένο στη χαρά και στις μέριμνες της επίγειας ζωής, και όχι στη μεταφυσική της ενατένιση. Ο καθηγητής μπορεί να διερευνήσει αν συγκινεί τους μαθητές η συμπεριφορά των σύγχρονων Κρητικών, αν τους προβληματίζει η άποψη του αβά Μυνιέ για τον Θεό, αν νιώθουν θαυμασμό για τη μινωική τέχνη.
Είναι ευδιάκριτα τα δύο θεματικά κέντρα του κειμένου, τα οποία αναφέρονται σε δύο ιστορικές περιόδους, τη μινωική και τη σύγχρονη (μέσα εικοστού αιώνα). Ο συγγραφέας διαπλέκει τις δύο φάσεις, τονίζοντας τα διαχρονικά στοιχεία του τόπου και των ανθρώπων, και αναγνωρίζει την αίσθηση του μέτρου ως σημείο υπεροχής του ελληνικού πολιτισμού. Η ομορφιά της φύσης, η δημιουργικότητα, η ψυχική ευγένεια των ανθρώπων και η υπερηφάνειά τους για τον πολιτισμό τους είναι μερικά από τα αντιπροσωπευτικά στοιχεία του ελληνικού τρόπου ζωής που προβάλλονται ιδιαίτερα. Αξίζει να προσεχτεί η συμπεριφορά των δυο απλών Κρητικών, της γριάς που προσφέρει σύκα και του φύλακα, οι οποίοι εμφανίζονται ως επιβιώσεις του αρχαιοελληνικού ήθους, εκπροσωπώντας τη λαϊκή γνησιότητα και ανθρωπιά («Άνθρωπος δεν είσαι; Άνθρωπος είμαι κι εγώ" δε φτάνει;») και τις αρχέγονες πολιτισμικές τους καταβολές («μας υποδέχτηκε σαν νοικοκύρης»). Μια άλλη διάσταση της νιτσεϊκής αντίληψης του Καζαντζάκη για τον άνθρωπο και για τον κόσμο εκφράζεται στον διάλογό του με τον αβά Μυνιέ, όπου, με επίκεντρο την περιήγηση στην Κνωσό, διατυπώνονται κρίσιμα υπαρξιακά ερωτήματα και μεταφυσικές ανησυχίες. Η διάσταση αυτή έχει αρκετά εξεζητημένο περιεχόμενο για τους μαθητές της Β' Γυμνασίου και δε θα πρέπει να γίνει αντικείμενο ειδικού σχολιασμού.
Οδυσσέας Ελύτης, «Μυρίσαι το άριστον, ΧΙΙΙ», Ο μικρός ναυτίλος, Ίκαρος 1985.
Στις ακρογιαλιές του Ομήρου υπήρχε μια μακαριότητα, ένα μεγαλείο, που έφτασαν ως τις μέρες μας άθιχτα. Η πατούσα μας, που ανασκαλεύει την ίδιαν άμμο, το νιώθει. Περπατάμε χιλιάδες χρόνια, ο άνεμος ολοένα λυγίζει τις καλαμιές κι ολοένα εμείς υψώνουμε το πρόσωπο. Κατά πού; Ως πότε; Ποιοι κυβερνάνε;
Μας χρειάζεται μια νομοθεσία που να διαμορφώνεται όπως το δέρμα επάνω μας τον καιρό που μεγαλώνουμε. Κάτι νεανικό και δυνατό συνάμα, σαν το εν δι' ύδατ' αενάοντα ή το θαλερόν κατά δάκρυ χέοντες. Έτσι που να μπορεί κείνο που γεννά ο άνθρωπος να ξεπερνά τον άνθρωπο δίχως να τον καταπιέζει.
Νίκος Καζαντζάκης
Βικιπαίδεια
Βιβλιοnet
Σελίδες Νίκου Καζαντζάκη [πηγή: Ιστορικό Μουσείο Κρήτης]
Νίκος Καζαντζάκης, ένας ταξιδευτής σε τόπους και ιδέες (διαδραστική εφαρμογή) [πηγή: Ιστορικό Μουσείο Κρήτης]
Εκδόσεις Καζαντζάκη
Νίκος Καζαντζάκης
Νίκος Καζαντζάκης, ΠΟΘΕΓ
Εκπαιδευτική τηλεόραση
Ψηφίδες, Πρόσωπα και θέματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
Φύλλο εργασίας της Σμαράγδης Γαλημιτάκη
Περιήγηση στο ανάκτορο της Κνωσού από την British School of Athens στην κεντρική αυλή, στην αίθουσα του θρόνου
Πληροφορίες για την Κνωσό από το υπ. Πολιτισμού
Για τα λογοτεχνικά ρεύματα - κινήματα δείτε εδώ
Γενικά στοιχεία αφηματολογίας θα βρείτε εδώ
Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.
Ήρωες
Οι ήρωες του κειμένου είναι:
Τόπος
Τα γεγονότα του κειμένου διαδραματίζονται:
Η χρονική σειρά των γεγονότων
Διακρίνουμε αναδρομικές αφηγήσεις, πρόδρομες, in medias res, εγκιβωτισμό, παρέκβαση, προϊδεασμό, προοικονομία:
Η χρονική διάρκεια
Σχέση του χρόνου της αφήγησης με τον χρόνο της ιστορίας (μικρότερος, ίσος, μεγαλύτερος).
Διακρίνουμε επιτάχυνση, παράλειψη, περίληψη, έλλειψη, αφηγηματικό κενό, επιβράδυνση:
Γλώσσα
Η γλώσσα του κειμένου είναι:
Αφήγηση
Η αφήγηση είναι πραγματική ή πλασματική, αφήγημα γεγονότων, λόγων ή σκέψεων…
Ο αφηγητής
Ο αφηγητής είναι ομοδιηγητικός, ετεροδιηγητικός…
Η εστίαση
Η εστίαση είναι μηδενική, εσωτερική, εξωτερική…
Τα αφηγηματικά επίπεδα
Τα αφηγηματικά επίπεδα είναι εξωδιηγητικά, διηγητικά, μεταδιηγητικά:
Αφηγηματικοί τρόποι
Οι αφηγηματικοί τρόποι είναι: έκθεση, διάλογος, περιγραφή, σχόλιο, ελεύθερος πλάγιος λόγος, μονόλογος:
Ενότητες
Το κείμενο μπορεί να χωριστεί στις εξής ενότητες:
Το σχόλιό σας...