Άλλα βιογραφικά

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Αναδείχτηκε σε έναν από τους σημαντικότερους πεζογράφους της σύγχρονης λογοτεχνίας μας κυρίως με τα έργα του Το Πλατύ Ποτάμι (1946/1965) και Οδοιπορικό του '43 (1946), στα οποία αφηγείται τις εμπειρίες που αποκόμισε ως εθελοντής στον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 και στην Αντίσταση. Ο λόγος του, πλάγιος συνήθως, φαίνεται σαν ν' αποτυπώνει σχεδόν μηχανικά τους στοχασμούς του. Έτσι τα γεγονότα παρουσιάζονται με τον τρόπο που αντανακλούνται στη συνείδηση του συγγραφέα. Ο ηρωισμός του είναι σεμνός και πηγάζει από συναίσθηση του χρέους. Άλλα έργα του: Διασπορά (1930, λυρική αφήγηση), Αυτοτιμωρούμενος (1935, μυθιστορηματική βιογραφία του Γάλλου ποιητή Κάρολου Μποντλέρ), Στρόβιλος (1961, μυθιστόρημα).

 

Πηγή: Σχολικό βιβλίο β' λυκείου

 

Ο Γιάννης Μπεράτης γεννήθηκε στην Αθήνα, γιος του ταγματάρχη του Μηχανικού και καθηγητή στη Σχολή Ευελπίδων Σπυρίδωνα Μπεράτη και της Ευγενίας το γένος Δέδε. Σε παιδική ηλικία έχασε τον πατέρα του και η μητέρα του παντρεύτηκε τον Χρήστο Θεοδωρακόπουλο. Τα σχολικά του χρόνια, που ο ίδιος περιγράφει ως πολύ δυσάρεστα, τα πέρασε στην Αθήνα. Το 1921 διορίστηκε υπάλληλος στην Εθνική τράπεζα στους Παξούς, στη συνέχεια στην Κέρκυρα (όπου συνδέθηκε με τον κύκλο των μαθητών του Κων/νου Θεοτόκη και έζησε το κλίμα της όψιμης επτανησιακής δημιουργίας) και τέλος στην Αθήνα, όπου εργάστηκε ως το 1930. Το 1924 παντρεύτηκε την πολύ μεγαλύτερή του σε ηλικία Ελένη Μελίτα, με την οποία απέκτησε ένα γιο τον Ανδρέα. Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας (1924-1927) υπήρξε σύνδεσμος του Στρατιωτικού Ακόλουθου στην Πρεσβεία της Βουλγαρίας στη Σόφια. Μετά τη λήξη της θητείας του επέστρεψε στην Κέρκυρα, όπου έγραψε το χαμένο σήμερα έργο Μπαρόκο και ένα μυθιστόρημα, και τα δύο κατεστραμμένα από τον συγγραφέα. Το 1930 εξέδωσε τη Διασπορά και έφυγε για τη Βουλγαρία, τη Συρία, την Αραβία και την Αίγυπτο. Από το 1931 έζησε για δέκα χρόνια με τη Νίτσα Καράλη μέχρι τον θάνατό της. Το Φλεβάρη του 1941 κατατάχτηκε εθελοντής στο αλβανικό μέτωπο, όπου υπηρέτησε ως εκφωνητής-προπαγανδιστής. Το 1943 μπήκε στο αντάρτικο του Ζέρβα στην Ήπειρο (τις εμπειρίες του κατέγραψε στο έργο του Οδοιπορικό του ’43). Δούλεψε στο Τμήμα Λογοκρισίας Θεάτρου και Κινηματογράφου του Υπουργείου Τύπου (1936-1944 - απολύθηκε μετά τη δημοσίευση του βιβλίου του Οδοιπορικό του ’43), στον εκδοτικό οίκο Γκοβόστη ως μεταφραστής ( από το 1950 ως το 1954 - μιλούσε γαλλικά, ιταλικά και αγγλικά), στα λατομεία της Νάξου (για ένα μήνα το 1957) και στο περιοδικό Ταχυδρόμος (με μεσολάβηση του Σεφέρη από το 1958). Το 1959 παντρεύτηκε την κατά εικοσιπέντε χρόνια νεώτερή του Άννα Χάνδακα, σύντροφό του ως το τέλος της ζωής του. Πέθανε στη Γενική Κλινική Αθηνών ύστερα από πολύμηνη ταλαιπωρία· η ασθενική κράση του είχε επιβαρυνθεί σημαντικά από το 1962 (χρόνια λοίμωξη του κεντρικού νευρικού συστήματος και δη του νωτιαίου μυελού). Τιμήθηκε με το Β΄ κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (1962 για το έργο του Στρόβιλος) και το Α΄ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (1966 για το Πλατύ ποτάμι).

Τυπικά ο Γιάννης Μπεράτης τοποθετείται στον χώρο της γενιάς του τριάντα, ωστόσο απείχε από τους ιδεολογικούς προσανατολισμούς της ομάδας αυτής και αποτέλεσε μια μοναχική περίπτωση στον χώρο των γραμμάτων, που στράφηκε στην προσωπική αναζήτηση και την υπαρξιστική αγωνία. Επιρροές δέχτηκε από τους Χάμσουν, Καβάφη, Ντοστογιέφσκι, Μπωντλαίρ, Πόε. Λόγω του εξαιρετικά ευαίσθητου ψυχισμού του συχνά τα βιώματά του κυριαρχούν στον γραπτό λόγο του, γεγονός που ωστόσο προσδίδει μια ιδιαίτερη ενάργεια στα έργα του, από τα οποία σημειώνουμε επίσης τον Αυτοτιμωρούμενο, αυτοβιογραφικό κείμενο με τη μορφή βιογραφίας του Μπωντλαίρ και το Πλατύ ποτάμι, το οποίο η κριτική αντιμετώπισε ως το αριστούργημά του.

 

Πηγή: Ε.ΚΕ.ΒΙ.

Εργογραφία

 

• Διασπορά, 1930.

• Αυτοτιμωρούμενος· ο Κάρολος Μπωντλαίρ ως τα τριάντα, 1935.

• Στιγμές· (Αντί ενός ημερολογίου), 1940.

• Το πλατύ ποτάμι· Συμφωνία, 1946.

• Οδοιπορικό του ’43, 1946.

• Στρόβιλος, 1961.

• Το πλατύ ποτάμι, 1965.

ΙΙ.Μεταφράσεις

• Στέφαν Τσβάιχ, Μπαλζάκ, 1950.

• Στέφαν Τσβάιχ, Έρασμος