«Τα βιβλία που έχουμε ανάγκη είναι εκείνα που πέφτουν σαν το τσεκούρι στην παγωμένη θάλασσα της ψυχής μας.»
O Φραντς Κάφκα ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς λογοτέχνες του 20ού αιώνα. Γερμανόφωνος και εβραϊκής καταγωγής, έζησε στη σημερινή Τσεχία. Είχε μεγαλώσει μέσα σε έναν περίγυρο βαθιά μορφωμένων ανθρώπων, όμως οι σχέσεις με τον αυταρχικό και άξεστο πατέρα του, στοίχειωσαν τη ζωή του. Μετά το γυμνάσιο, παρακολούθησε ορισμένα πανεπιστημιακά μαθήματα γερμανικής φιλολογίας, αλλά σπούδασε τελικά νομικά και εργάστηκε ως ασφαλιστής.
Ελάχιστα κείμενά του δημοσιεύτηκαν όσο ζούσε. Μάλιστα, λίγο πριν πεθάνει από φυματίωση, παρακάλεσε τον επιστήθιο φίλο του Μπροντ να καταστρέψει τα έργα του, εντολή που αυτός ευτυχώς παράκουσε. Το 1935 απαγορεύτηκε η δημοσίευση των έργων του. Οι αδελφές του, φίλοι, συγγενείς, θανατώθηκαν από τους Ναζί σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Τα αρχεία καταστράφηκαν. Η βιβλιοθήκη και πολλά γράμματά του χάθηκαν. Παρ’ όλα αυτά, το έργο του διαδόθηκε στην Ευρώπη και την Αμερική. Έτσι, εδραιώθηκε η θέση του στην παγκόσμια λογοτεχνία και χαρακτηρίστηκε ως ο σπουδαιότερος μοντερνιστής γερμανόφωνος πεζογράφος.
Το έργο του, γραμμένο όλο στη γερμανική γλώσσα, αγχώδες και εφιαλτικό, έχει ως επίκεντρο το παγιδευμένο άτομο που προσπαθεί μάταια να βρει διέξοδο και λύτρωση. Έχουν δοθεί διάφορες ερμηνείες για το έργο αυτό. Άλλοι το ερμηνεύουν μεταφυσικά ή θρησκευτικά με βάση την απουσία και την αναζήτηση του Θεού. Άλλοι ψυχολογικά με βάση την ανασφάλεια, την ασυνεννοησία ή το πλέγμα ενοχής. Άλλοι κοινωνιολογικά με βάση τη μοναξιά και την αλλοτρίωση του ανθρώπου μέσα στον λαβύρινθο της γραφειοκρατίας ή της τεχνοκρατίας. Σε κάθε περίπτωση, εκφράζει τη μοίρα του ανθρώπου που βρίσκεται σε διάσταση με τον κόσμο που τον περιβάλλει, με την παράλογη λογική του και με τις μορφές εξουσίας που κυριαρχούν και που αξιώνουν απόλυτη υποταγή συντρίβοντας την ατομικότητα.
Επιμέλεια: Κωνσταντίνα Σάιτ
Ανθολογούνται στα σχολικά βιβλία:
Τσέχος εβραϊκής καταγωγής που έγραψε στα γερμανικά, είναι από τους σημαντικότερους συγγραφείς. Το έργο του, αγχώδες και εφιαλτικό, έχει ως επίκεντρο το παγιδευμένο άτομο που προσπαθεί μάταια να βρει διέξοδο και λύτρωση.
Για το έργο του Κάφκα έχουν δοθεί διάφορες ερμηνείες. Άλλοι το ερμηνεύουν μεταφυσικά ή θρησκευτικά με βάση την απουσία και την αναζήτηση του Θεού. Άλλοι ψυχολογικά με βάση την ανασφάλεια, την ασυνεννοησία ή το πλέγμα ενοχής. Άλλοι κοινωνιολογικά με βάση τη μοναξιά και την αλλοτρίωση του ανθρώπου μέσα στον λαβύρινθο της γραφειοκρατίας ή της τεχνοκρατίας.
Γενικά το έργο του Κάφκα εκφράζει τη μοίρα του ανθρώπου που βρίσκεται σε διάσταση με τον κόσμο που τον περιβάλλει, με την παράλογη λογική του και με τις μορφές εξουσίας που κυριαρχούν (Θεός, πατέρας, νόμος, διευθυντής, γραφειοκρατία) και που αξιώνουν απόλυτη υποταγή συντρίβοντας την ατομικότητα.
Γνωστότερα έργα του: Η Δίκη, Η Μεταμόρφωση, Η αποικία των τιμωρημένων, O Πύργος κ.ά.
Πηγή: Βιβλίο Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ' Λυκείου
Ο Φραντς Κάφκα γεννήθηκε στις 3 Ιουλίου του 1883 στην Πράγα από γονείς Εβραίους: από έναν πατέρα αυταρχικό, που κατόρθωσε να γίνει εύπορος υφασματέμπορος, κι από μια μάνα τρυφερή που, αντίθετα με τον πατέρα του, είχε μεγαλώσει μέσα σ' έναν περίγυρο βαθιά μορφωμένων ανθρώπων. Ο Φραντς ήταν ο πρωτότοκος. Είχε τρεις αδελφές και δύο αδελφούς, οι οποίοι πέθαναν σε βρεφική ηλικία. Οι αναμνήσεις από τα παιδικά του χρόνια και κυρίως οι σχέσεις με τον αυταρχικό και άξεστο πατέρα του, στοίχειωσαν τη ζωή του.
Μετά το γυμνάσιο, υπακούοντας στην επιθυμία του πατέρα του, ο Κάφκα αφού παρακολούθησε ορισμένα πανεπιστημιακά μαθήματα γερμανικής φιλολογίας, σπούδασε τελικά νομικά. Στο πανεπιστήμιο γνωρίστηκε με διάφορους γερμανόφωνους εκκολαπτόμενους λογοτέχνες όπως ο Μαξ Μπροντ, που έγινε επιστήθιος φίλος του. Στη συνέχεια εργάστηκε επί δεκατέσσερα χρόνια, πρώτα σε μια ασφαλιστική εταιρεία και μετά στο Ινστιτούτο Ασφάλισης Εργατικών Ατυχημάτων της Βοημίας. Τις νύχτες του αφιέρωνε στο γράψιμο. Αυτό ήταν το μεγάλο του πάθος. Ήξερε ότι ο προορισμός του ήταν το γράψιμο, αλλά δεν κατάφερε -δεν τόλμησε- να το κάνει επάγγελμά του. Ελάχιστα κείμενά του δημοσιεύτηκαν όσο ζούσε, όπως η περίφημη "Μεταμόρφωση" (1916), "Η αποικία των τιμωρημένων", το "Ένας αγροτικός γιατρός", καθώς και "Το γράμμα στον πατέρα" (1919). Το 1914 αρραβωνιάστηκε τη Φελίτσε Μπάουερ, την οποία είχε γνωρίσει στο σπίτι του Μπροντ και με την οποία αλληλογραφούσε επί δύο χρόνια, διέλυσε όμως τον αρραβώνα επειδή ένιωθε ανίκανος να αντιμετωπίσει τον γάμο. Άλλη μια απόπειρά του να παντρευτεί τη Φελίτσε κατέληξε σε αποτυχία, αφού το 1917 έγινε γνωστό ότι πάσχει από φυματίωση και μπήκε σε σανατόριο -με τη συμπαράσταση της αδελφής του Ότλα. Το 1923, σε ένα ταξίδι του στη Βαλτική, γνώρισε τη χειραφετημένη εβραία νηπιαγωγό Dora Diamant και μετά από λίγο μετακόμισε στο σπίτι της στο Βερολίνο, προσπαθώντας να ξεφύγει από την επίδραση της οικογένειάς του και να αφοσιωθεί στο γράψιμο. Πέθανε όμως φυματικός στις 3 Ιουνίου του 1924. Γενικά, η ζωή του υπήρξε απλή, χωρίς πολλές μετακινήσεις και μακρινά ταξίδια. Χωρίς "μεγάλες συναντήσεις". Λίγο πριν πεθάνει, παρακάλεσε τον Μπροντ να καταστρέψει τα έργα του, εντολή που αυτός ευτυχώς παράκουσε. Ο Μπροντ επιμελήθηκε τα τρία ημιτελή μυθιστορήματά του και τα εξέδωσε: "Η δίκη" (1925), "Ο Πύργος" (1926), "Αμερική" (1927).
Μ' όλο που έχει διασωθεί ένα πολυσέλιδο ημερολόγιό του (3.000 σελ.), πολλά από τη ζωή του Κάφκα παραμένουν άγνωστα. Τούτο οφείλεται ιδιαίτερα ατα πολιτικά γεγονότα μεταξύ 1933 και 1945: Στο Βερολίνο, στο σπίτι της Dora Diamant, της πιστής φίλης του στα ύστερα χρόνια της ζωής του, κατασχέθηκε από τη Γκεστάπο μια δέσμη από χειρόγραφά του που θεωρούνται σήμερα χαμένα. Το 1935 απαγορεύτηκε η δημοσίευση των έργων του. Οι μάρτυρες της ζωής του, οι τρεις αδελφές του, φίλοι, συγγενείς, θανατώθηκαν από τους Ναζί σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Τα αρχεία καταστράφηκαν. Η βιβλιοθήκη και πολλά γράμματά του χάθηκαν. Το έργο του, αρχικά γνωστό σ' ένα μικρό μόνο λογοτεχνικό κύκλο της Γερμανίας, διαδόθηκε μετά τον θάνατό του στη Γαλλία, χάρη στους H. Breton, A. Camus και J. P. Sartre, ύστερα στην Αγγλία και Αμερική και τελευταία στη Ρωσία. Οι πρώτες μεταφράσεις στα Τσεχικά δημοσιεύτηκαν το 1957 στην Πράγα.
Πηγή: ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ
Τίτλοι στα ελληνικά
Αφορισμοί, Επίκουρος
Γράμμα στον πατέρα, Μεταίχμιο
Γράμματα στη Μίλενα, Κέδρος
Γράμματα στη Φελίτσε, Γαβριηλίδης
Γράμματα στην Ότλα, Κέδρος
Διηγήματα και μικρά πεζά, Ροές
Επιστολή προς τον πατέρα, Ίνδικτος
Έρευνες ενός σκύλου, Εκδόσεις Πατάκη
Η Αμερική, Θεμέλιο
Η απόρριψη, Επίκουρος
Η γέφυρα, Ύψιλον
Η ετυμηγορία, Μελάνι
Η μεταμόρφωση, Ροές
Η πληγή και η λέξη, Σαιξπηρικόν
Η σιωπή των σειρήνων και άλλα διηγήματα, Ζαχαρόπουλος Σ. Ι.
Η σωφρονιστική αποικία, Κέδρος
Κομμάτια από τετράδια και σκόρπια φύλλα, Επίκουρος
Ο αγνοούμενος (Αμερική), Ροές
Ο νηστευτής και άλλα διηγήματα, Αρχέτυπο
Ο πίθηκος, Δρόμων
Ο Πύργος, Νησίδες
Οι γιοί, Ίνδικτος
Παραβολές και παράδοξα, Αρχέτυπο
Περιγραφή ενός αγώνα, Νεφέλη
Σήμερα πάλι ωραία ημέρα, Bibliotheque
Στη σωφρονιστική αποικία, Κίχλη
Στη σωφρονιστική αποικία, Νεφέλη
Στην αποικία των τιμωρημένων, Γράμματα
Στο υπερώο και άλλα διηγήματα, Νεφέλη
Το κτίσμα, Άγρα