Άλλα βιογραφικά

Γλωσσολόγος και κορυφαίος εκπρόσωπος του Δημοτικισμού. Γεννήθηκε στην Οδησσό και τα πρώτα χρόνια τα έζησε στην Κωνσταντινούπολη. Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του το πέρασε στο Παρίσι, όπου παντρεύτηκε την κόρη του Ερνέστου Ρενάν. Δίδαξε νεοελληνική γλώσσα και φιλολογία στη Σχολή Ανατολικών Γλωσσών του Παρισιού. Το 1888 εξέδωσε Το Ταξίδι μου που θεωρήθηκε ντοκουμέντο μιας ολόκληρης εποχής και αποτέλεσε σταθμό στην πνευματική ζωή του τόπου. Στο έργο αυτό, κράμα λογοτεχνίας και γλωσσολογίας, τονίζει την ανάγκη της επικράτησης της δημοτικής γλώσσας στην ποίηση και την πεζογραφία -ιδίως στην πεζογραφία, γιατί διαβάζεται πιο πολύ από τον λαό κι έτσι βοηθάει στη γλωσσική του καλλιέργεια. Άλλα πεζογραφήματα του: Τ' όνειρο του Γιαννίρη (1897), Ζωή κι αγάπη στη μοναξιά (1904), Αγνή (1912) κ.ά. Πολλά δημοσιεύματά του γύρω από διάφορα θέματα της πνευματικής ζωής του τόπου έχουν καταχωριστεί στην πεντάτομη σειρά Ρόδα και Μήλα.

 

Πηγή: Σχολικό βιβλίο α' λυκείου

 

Ο Γιάννης Ψυχάρης γεννήθηκε στην Οδησσό, γιος του εμποροτραπεζίτη και σημαντικού πολιτικού και οικονομικού παράγοντα της Πόλης Νικολάκη Ψυχάρη και της Φροσύνης Μπιάζη-Μαύρου, που πέθανε όταν ο συγγραφέας ήταν ακόμη σε βρεφική ηλικία. Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε στην Οδησσό, την Πόλη, τη Μασσαλία (όπου μετακόμισε το 1864 με τη γιαγιά του) και από το 1967 στο Παρίσι. Στο Παρίσι ολοκλήρωσε τα εγκύκλια μαθήματά του και μετά τον γαλλογερμανικό πόλεμο του 1870 έφυγε στη Βόννη για να σπουδάσει νομικά, σπουδές που δεν ολοκλήρωσε ποτέ καθώς από τη σχολική του ηλικία είχε κλίση προς τη φιλολογία και τη λογοτεχνία. Επέστρεψε στο Παρίσι και σπούδασε φιλολογία και γλωσσολογία με δασκάλους όπως ο Saussure και ο Breal , ενώ ήρθε σε επαφή με γάλλους λογοτέχνες από τους οποίους μεγαλύτερη επίδραση στον νεαρό Ψυχάρη άσκησε ο Victor Hugo. Στο Παρίσι γνώρισε επίσης τον Ernest Renan και τo 1882 παντρεύτηκε την κόρη του Noemie. Υπό την επίδραση του Renan, του Taine αλλά και του Κωνσταντίνου Σάθα, τον οποίο επίσης γνώρισε στο Παρίσι, ασχολήθηκε με βυζαντινές και νεοελληνικές ιστορικές μελέτες. Στα 1885-1886 δημοσίευσε στα γαλλικά τα Δοκίμια Νεοελληνικής Ιστορικής Γραμματικής, όπου διατύπωσε για πρώτη φορά τη θεωρία του για την ανάγκη επιστροφής των νεοελλήνων στην παραδοσιακή γλώσσα τους. Την ίδια χρονιά διορίστηκε καθηγητής μεσαιωνικής και νεοελληνικής φιλολογίας στην Ecole pratique des Hautes Etudes (όπου το 1892 έγινε διευθυντής) και δυο χρόνια αργότερα αναγορεύτηκε repetiteur στην Ecole National des langues orientales vivantes. Από το 1903 και ως το τέλος της ζωής του υπήρξε καθηγητής στην Ecole des Langues Orientales Vivantes. Την Ελλάδα επισκέφτηκε το 1886 με αφορμή τη συμμετοχή του στο Φιλολογικό Συνέδριο Κωνσταντινουπόλεως το οποίο όμως δεν πραγματοποιήθηκε τελικά κατόπιν απαγόρευσης των τουρκικών αρχών. Καρποί της επίσκεψης αυτής ωστόσο στάθηκαν η μελέτη Μερικές παρατηρήσεις για τη φωνητική των ιδιωμάτων και η επίδρασή τους στις κοινές γλώσσες και κυρίως Το ταξίδι μου, δημοσιευμένα και τα δυο στο Παρίσι το 1888. Στο Παρίσι ο Ψυχάρης συμμετείχε ενεργά στην πολιτική και κοινωνική ζωή, υποστηρίζοντας ριζοσπαστικές για την εποχή του ιδέες. Υπήρξε συνιδρυτής της γαλλικής Ένωσης για τα δικαιώματα του ανθρώπου και αντιπρόεδρός της από το 1907 και στάθηκε ένας από αυτούς που πέτυχαν την αναθεώρηση της ιστορικής δίκης του εβραίου στρατηγού Ντρέυφους. Το 1913 χώρισε από την πρώτη του σύζυγο και παντρεύτηκε την Irene Baume. Το 1914 επισκέφτηκε για σύντομο χρονικό διάστημα τα Επτάνησα, επέστρεψε όμως στο Παρίσι μετά την κήρυξη του πρώτου παγκοσμίου πολέμου. Μετά τον πόλεμο στον οποίο έχασε και τους δυο γιους του αναδιπλώθηκε σε μια πιο συντηρητική θεωρία και δράση. Είχε προηγηθεί η γνωριμία του με τον Μωρίς Μπαρές. Το τελευταίο του ταξίδι στην Ελλάδα έγινε το 1925. Επισκέφτηκε τότε αρκετά μέρη της Ελλάδας δίνοντας διαλέξεις για το γλωσσικό ζήτημα. Πέθανε στο Παρίσι το 1929.

Το συγγραφικό έργο του Ψυχάρη είναι γραμμένο στην ελληνική, τη γαλλική και την ιταλική γλώσσα. Στην ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας αποτέλεσε ηγετική μορφή στον αγώνα για τη λύση του περίφημου Γλωσσικού Ζητήματος. Καταδίκασε την καθαρεύουσα ως τεχνητή γλώσσα και εισηγήθηκε μιας ακραίας δημοτικιστικής έκφρασης, η οποία κατά τη γνώμη του προσέγγιζε τη λαϊκή γλώσσα (ήταν ωστόσο σε μεγάλο ποσοστό ένα γλωσσικό κατασκεύασμα επίσης). Μαζί με τον Αλέξανδρο Πάλλη, τον Αργύρη Εφταλιώτη και βέβαια τον απόστολο του δημοτικισμού στην Αθήνα Κωστή Παλαμά δημιούργησε τον πυρήνα του δημοτικιστικού κινήματος και συμμετείχε, εξ αποστάσεως αλλά με μεγάλη δυναμικότητα στις γύρω από αυτό εξελίξεις. Το λογοτεχνικό έργο του Ψυχάρη εκφράζει την προσπάθειά του να συνενώσει την επιστημονική σκέψη με τη λογοτεχνία. Η γραφή του είναι ρεαλιστική με λυρικά και αυτοβιογραφικά στοιχεία. Το γνωστότερο έργο του είναι το Ταξίδι μου, συνδυασμός μυθιστορηματικής γραφής και μανιφέστου, που αποτέλεσε ορόσημο της έναρξης του δημοτικιστικού Αγώνα και έγινε γνωστό στην Αθήνα μέσω του Παλαμά και του Ροΐδη. Έγραψε επίσης μυθιστορήματα, διηγήματα, ποιήματα και έργα για το θέατρο.

 

Πηγή: Ε.ΚΕ.ΒΙ

 

Εργογραφία

 

Ι.Λογοτεχνία

• Το Ταξίδι μου. Αθήνα, τυπ.Βλαστού, 1888.

• Τ’ όνειρο του Γιαννίρη. Αθήνα, τυπ. Εστίας, 1897.

• Ζωή κι αγάπη στη μοναξιά. Αθήνα, 1904.

• Τα δυο αδέρφια. Αθήνα, Εστία, 1910-1911.

• Στον ίσκιο του πλάτανου. Αθήνα, Εστία, 1911.

• Αγνή. Αθήνα, Εστία, 1912.

• Για το ρωμαίικο θέατρο· Ο Κυρούλης δράμα · Ο Γουανάκος κωμωδία. Αθήνα, Εστία, 1901.

ΙΙ.Μελέτες

• Terence · Les Adelfes. Παρίσι, 1881.

• La ballade de Lenore en Grece. Παρίσι, E.Larousse, 1884.

• Essai de grammaire historique neo grecque. Παρίσι, E.Larousse, 1886-1889.

• Quelques observations sur la phonetique des patois et leur influence sur les langues communes. Παρίσι, E.Larousse, 1888.

• Etudes de philologie neo grecque. Παρίσι, E.Buillon, 1892.

• Autor de la Grece. Παρίσι, Calman Levy, 1895.

• Διαγωνισμός για τη γλώσσα 1901. Αθήνα, 1902.

• Διαγωνισμός για τη γλώσσα 1902. Αθήνα, 1902.

• Διαγωνισμός για τη γλώσσα 1903. Αθήνα, τυπ.Εστίας, 1903.

• Ρόδα και μήλα

• Les etudes de grecque moderne en France au dix-neuvieme siecle. Παρίσι, Librairie generale de droit et de jurisprudence, 1904.

• Ernest Renan · Jugements et souvenirs. Παρίσι, Les editions du monde moderne, 1925.

• Κωστής Παλαμάς. Αλεξάνδρεια, Κασιγόνης, 1927.

• Quelques travaux de linguistique, de philologie et de litterature helleniques (1884-1928). Παρίσι, Les belles lettres, 1930.

• Μεγάλη ρωμαίικη επιστημονική γραμματική, τ.1-3. Αθήνα, Κολλάρος και Σία, 1929.