Άλλα βιογραφικά

Γεννήθηκε το 1912 στις Κροκεές της Λακωνίας. Το 1929 ήρθε στην Αθήνα για σπουδές που τελικά δεν πραγματοποίησε. Άσκησε διάφορα επαγγέλματα αλλά η κύρια ασχολία του ήταν η ποίηση. «Στην ποίηση», γράφει ο ίδιος, «έδωσα την ψυχή μου. Και χωρίς να είμαι βέβαιος ότι είμαι ποιητής, ξέρω τώρα πως δεν είμαι τίποτε άλλο». Η ποίηση του Βρεττάκου διακρίνεται από μια αισιόδοξη διάθεση και από βαθιά αγάπη για τη φύση, για τη ζωή και για τον άνθρωπο. Εξέδωσε πολλές ποιητικές συλλογές και τιμήθηκε δύο φορές με κρατικό βραβείο ποιήσεως. Έλαβε μέρος στον πόλεμο του '40 και στην Αντίσταση. Το μεγαλύτερο μέρος του έργου του έχει συγκεντρωθεί σε τρεις τόμους με τον τίτλο Οδοιπορία.

 

Πηγή: Σχολικό βιβλίο β' λυκείου

 

Ο Νικηφόρος Βρεττάκος γεννήθηκε την 1η Ιανουαρίου 1912 στο χωριό Κροκεές της Λακωνίας, όντας ο δευτερότοκος γιος του Κωνσταντίνου Βρεττάκου και της Ευγενίας Παντελεάκη.

Πέρασε τα παιδικά και εφηβικά χρόνια του μεταξύ Πλούμιτσας, Κροκεών και Γυθείου. Αναχώρησε για την Αθήνα το 1929 με στόχο να ξεκινήσει –μάταια, λόγω οικονομικών δυσχερειών και προβλημάτων υγείας στην οικογένεια– πανεπιστημιακές σπουδές. Προσλήφθηκε ως υπάλληλος αρχικά σε εταιρεία υδραυλικών έργων αποξήρανσης ενώ στη συνέχεια, έως το 1932, έκανε διάφορες περιστασιακές χειρωνακτικές εργασίες. Στο μεταξύ, εξέδωσε δύο ποιητικές συλλογές «Κάτω από σκιές και φώτα», 1929 και «Κατεβαίνοντας στη σιγή των αιώνω», 1933, οι οποίες έλκυσαν το ενδιαφέρον του λογοτεχνικού κόσμου – προκαλώντας ιδιαίτερα την προσοχή του Κωστή Παλαμά. Το επόμενο βιβλίο του («Ο πόλεμος») οδηγήθηκε στην πυρά από το καθεστώς Μεταξά.

Οι ημερολογιακές σημειώσεις του από την περίοδο του β’ παγκόσμιου πόλεμου και της αντίστασης αποτέλεσαν τη βάση του βιβλίου του «Το αγρίμι». Συνεργάστηκε με το περιοδικό «Ελεύθερα Γράμματα», του οποίου λίγο αργότερα διετέλεσε αρχισυντάκτης, διευθυντής και εκδότης. Ταυτόχρονα απολύθηκε από το Υπουργείο Εργασίας εξαιτίας των πολιτικών φρονημάτων του.

Το 1948 γνωρίστηκε με τον Άγγελο Σικελιανό συνδεόμενος μαζί του με στενή φιλία ενώ επίσης γνωρίστηκε και συνδέθηκε φιλικά και πνευματικά με τους Τατιάνα και Ροζέ Μιλλιέξ. Στο μεταξύ διαγράφηκε από το ΚΚΕ και απομακρύνθηκε από τη διεύθυνση των «Ελεύθερων Γραμμάτων» εξαιτίας του λυρικού δράματος «Δυο άνθρωποι μιλούν για την ειρήνη του κόσμου». Το 1958, μετά από επίσκεψή του στη Ρωσία κυκλοφόρησε το βιβλίο «Ο ένας από τους δύο κόσμους», με αφορμή το οποίο κατηγορήθηκε (μαζί με τους Γιάννη Ρίτσο και Μάρκο Αυγέρη) για παράβαση του Ν.509.

Μετά το πραξικόπημα των συνταγματαρχών, ο ποιητής αυτοεξορίστηκε στην Ελβετία από όπου ταξίδεψε ανά την Ευρώπη (Βουκουρέστι, Βενετία, Δαλματικές ακτές, Ζάγκρεμπ, Ρώμη, Παρίσι, Βirmingham, Λονδίνο, Παλέρμο, Μόναχο). Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Ευρώπη συμμετείχε σε ραδιοφωνικές εκπομπές και σε φεστιβάλ ποίησης, τιμήθηκε από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, και επεξεργάστηκε το αυτοβιογραφικό κείμενο «Οδύνη» που εκδόθηκε το 1969 στη Νέα Υόρκη.

Επέστρεψε στην Αθήνα κατά την περίοδο της Μεταπολίτευσης. Η Ακαδημία Αθηνών των τίμησε με το Βραβείο Ουράνη. Δώδεκα χρόνια αργότερα, ανακηρύχθηκε μέλος της (26 Φεβρουαρίου 1986). Λίγο προτού πεθάνει (4 Αυγούστου 1991, στην Πλούμιτσα) αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας του Τμήματος Φιλολογίας του Εθικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Επίσης, τιμήθηκε με το Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1940, 1956, 1982), το Βραβείο Knocken και το Βραβείο της Εταιρείας Σικελικών Γραμμάτων και Τεχνών (1980), το Αριστείο Γραμμάτων από την Ακαδημία Αθηνών (1982), το Βραβείο του Τιμίου Σταυρού του Απόστολου και Ευαγγελιστού Μάρκου από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής (1984), το Μετάλλιο του Χρυσού Πηγάσου από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών (1989). Προτάθηκε τέσσερις φορές για το βραβείο Νοbel λογοτεχνίας. Τιμήθηκε από πολλούς δήμους ανά την Ελλάδα, ανακηρύχτηκε επίτιμος πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών μαζί με τον Γιάννη Ρίτσο και τον Γιώργο Βαλέτα (1984), επίτιμος Πρόεδρος της Εταιρείας Γραμμάτων και Τεχνών του Πειραιά, επίτιμο μέλος του Παρνασσού.

 

Εργογραφία

 

Ι.Ποίηση

• Κάτω από σκιές και φώτα. Αθήνα, τυπ. Τέχνη, 1929.

• Κατεβαίνοντας στη σιγή των αιώνων. Αθήνα, Μαυρίδης, 1933.

• Οι γκριμάτσες του ανθρώπου. Αθήνα, τυπ. Ματαράγκα, 1935.

• Ο πόλεμος. Αθήνα, τυπ. Ματαράγκα, 1935.

• Η επιστολή του κύκνου. Αθήνα, Γκοβόστης, 1937.

• Το ταξίδι του Αρχάγγελλου (sic) · Σχέδια – Καλλιτεχνική επιμέλεια Επαμ. Λιώκη. Αθήνα, 1938.

• Μαργαρίτα - Εικόνες απ’ το ηλιοβασίλεμα. Αθήνα, Αντωνόπουλος, 1939.

• Το γυμνό παιδί. Αθήνα, Νεοελληνική Λογοτεχνία, 1939.

• Το μεσουράνημα της φωτιάς·Ποιήματα 1938-1940. Αθήνα, Αντωνόπουλος, 1940.

• Ηρωική συμφωνία… Αθήνα, έκδοση του περ. Φιλολογικά Χρονικά, 1944.

• 33 Ημέρες. Αθήνα, Ματαράγκας, 1945 (Α’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης)

• Λόγος ενός ληστή στη διάσκεψη του Πότσδαμ. Αθήνα, Ματαράγκας, 1945.

• Η παραμυθένια Πολιτεία. Αθήνα, Ματαράγκας, 1947.

• Το βιβλίο της Μαργαρίτας. Αθήνα, Ανδρομέδα, 1949.

• Ο Ταϋγετος και η σιωπή. Αθήνα, Λογοτεχνική Γωνιά, 1949.

• Τα θολά ποτάμια. Αθήνα, 1950.

• Πλούμιτσα. Κροκεές, 1950 (περιορισμένα αντίτυπα )

• Πλούμιτσα. Αθήνα, Τα Πειραϊκά Χρονικά, 1952.

• Έξοδος με το άλογο (Ύμνος στη χαρά)· Μ’ ένα σχέδιο του Γιώργου Βακαλό. Αθήνα, 1952.

• Στον Ρόμπερτ Οπενχάιμερ. Αθήνα, Ημέρα, 1954.

• Ο χρόνος και το ποτάμι · 1952-1956. Αθήνα, Δίφρος, 1957.

• Η μητέρα μου στην εκκλησία. Αθήνα, Δίφρος, 1957.

• Βασιλική δρυς· Ποιήματα. Αθήνα, Δίφρος, 1959.

• Το βάθος του κόσμου. Αθήνα, Ματαράγκας, 1961.

• Αυτοβιογραφία. Αθήνα, Φέξης, 1961.

• Ωδή στον ήλιο. Αθήνα, Διογένης, 1974.

• Διαμαρτυρία· Ποιήματα· Με δύο σχέδια της Christine Lichthard. Αθήνα, Διογένης, 1974.

• Το ποτάμι Μπυές και τα εφτά ελεγεία. Αθήνα, Διογένης, 1975.

• Απογευματινό ηλιοτρόπιο· Ξυλογραφίες – εξώφυλλο Ζίζης Μακρή. Αθήνα, Διογένης, 1976.

• Ο Προμηθέας ή Το παιχνίδι μιας μέρας. Αθήνα, Διογένης, 1978.

• Εις μνήμην 1940-1944. Αθήνα, Σύγχρονη Εποχή, 1981.

• Λειτουργία κάτω απ’ την Ακρόπολη. Αθήνα, Τα Τρία Φύλλα, 1981.

• Ο διακεκριμένος πλανήτης)· Ποιήματα. Αθήνα, Τρία Φύλλα, 1983.

• Ηλιακός λύχνος. Αθήνα, Τα Τρία Φύλλα, 1984.

• Εκκρεμής δωρεά. Αθήνα, Τα Τρία Φύλλα, 1986.

• Χωρωδία. Αθήνα, Τα Τρία Φύλλα, 1988.

• Η φιλοσοφία των λουλουδιών· Ποιήματα· Μετάφραση David Connoly· Εικονογράφηση Γιώργη Βαρλάμου. Αθήνα, Artigraf, 1988.

• Σικελικά ποιήματα. Αθήνα, Αστρολάβος/Ευθύνη50, 1990.

• Διαμαρτυρία. Αθήνα, Τα Τρία Φύλλα, 1991.

• Συνάντηση με τη θάλασσα. Αθήνα, Τα Τρία Φύλλα, 1991.

ΙΙ.Πεζά - Διαλέξεις - Κριτικά Δοκίμια

• Το αγρίμι · 1941-1943. Αθήνα, Ματαράγκας, 1945.

• Το ηθικό στοιχείο στη δημοτική ποίηση. Αθήνα, 1954. (ανατύπωση από τα Ελληνικά Χρονικά99, 14/3/1954, σ.17-20)

• Δυο άνθρωποι μιλούν για την ειρήνη του κόσμου. Αθήνα, Τα Πειραϊκά Χρονικά, 1949.

• Ο ένας από τους δύο κόσμους (Ένα ταξίδι - Μια γιορτή - Μερικά συμπεράσματα). Αθήνα, 1958.

• Νίκος Καζαντζάκης · Η αγωνία του και το έργο του · Επιμέλεια Κωστούλας Μητροπούλου. Αθήνα, Σύψας Π. - Σιαμαντάς Χρ., 1960.

• Η Στροφή και η θέση του Σεφέρη. Αθήνα, 1962 (ανάτυπο από τον τόμο για το Σεφέρη)

• Το αγρίμι και η καταιγίδα. Αθήνα, Θεμέλιο, 1965.

• Οδύνη. Νέα Υόρκη, Εκδόσεις Αποφοίτων Ελληνικών Πανεπιστημίων, 1969.

• Μπροστά στο ίδιο ποτάμι · Διηγήματα. Αθήνα, Διογένης, 1972.

• Μαρτυρίες μιας κρίσιμης εποχής. Αθήνα, Κάκτος, 1979.

• Ποιητικός λόγος και εθνική αλήθεια (Ο λόγος του ποιητή στην Ακαδημία στις 9 Φεβρουαρίου 1988). Αθήνα, Φιλιππότης, 1988.

• Λόγος για το Μεσολόγγι (Γιορτές της Εξόδου 17 Απριλίου 1989). Αθήνα, Φιλιππότης, 1989.

• Ακαδημία Αθηνών · Έκτακτος Συνεδρία της 12ης Δεκεμβρίου 1989 · Προεδρία Σόλωνος Κυδωνιάτου · Μνήμη Άγγελου Σικελιανού · Ομιλία του Ακαδημαϊκού κ.Νικηφόρου Βρεττάκου · Ομιλία του Ακαδημαϊκού κ. Πέτρου Χάρη. Αθήνα, 1989 (ανάτυπο από τα Πρακτικά της Ακαδημίας Αθηνών64).

• Η φθορά της γλώσσας φθορά του έθνους. Αθήνα, Φιλιππότης, 1990.

• Ενώπιος ενωπίω · Ημερολογιακές σημειώσεις 1962 · Πρόλογος Κώστας Βρεττάκος. Αθήνα, Τα Τρία Φύλλα, 1991.

• Οδύνη - Αυτοβιογραφικό. Αθήνα, Πόλις, 1995.

ΙΙΙ.Μεταφράσεις

• Στέφαν Τσβάιχ, Ρομαίν Ρολλάν· Ο άνθρωπος και το έργο του. Αθήνα, Βιβλιοεκδοτική, χ.χ.

• Ονορέ ντε Μπαλζάκ, Μπαρμπα- Γκόριο· Πρόλογος – Μετάφραση Νικηφόρου Βρεττάκου. Αθήνα, Βιβλιοεκδοτική, 1954.

• Αττίλα Γιόζεφ · Ποιήματα · Μετάφραση Νικηφόρου Βρεττάκου, Γιάννη Ρίτσου. Αθήνα, Κέδρος, 1963.

• Εντίτα Μόρρις·Τα λουλούδια της Χιροσίμα. Αθήνα, Θεμέλιο, 1978.

ΙV. Συγκεντρωτικές εκδόσεις

• Οι γκριμάτσες του ανθρώπου. Αθήνα, 1935.Δεύτερη έκδοση, Τελειωτική μορφή. Αθήνα. Εκδόσεις Αντωνοπούλου, 1940. Στον τόμο τούτο ξαναδημοσιεύονται: Οι Γκριμάτσες του ανθρώπου (1935), Η Επιστολή του Κύκνου (1937), Το Ταξίδι του Αρχαγγέλου (1938) και Η Μαργαρίτα: Εικόνες απ’ το ηλιοβασίλεμα (1939). Τα ποιήματα του Κατεβαίνοντας στη σιγή των αιώνων (1933)

• Τα ποιήματα · 1929-1951. Αθήνα, 1955.

• Ο ποιητής Νικηφόρος Βρεττάκος · Επιλογή από το έργο του. Αθήνα, Θεμέλιο, 1964.

• Ποιήματα 1929-1957. Αθήνα, Διογένης, 1972.

• Ποιήματα 1958-1967· Οδοιπορία· Μ’ ένα χαρακτικό της Βάσως. Αθήνα, Διογένης, 1972.

• Ποιήματα 1967-1970. Αθήνα, Διογένης, 1972.

• Τα ποιήματα · Τόμος πρώτος·Με ένα σχέδιο του Επαμεινώνδα Λιώκη. Αθήνα, Τα Τρία Φύλλα, 1981.

• Τα ποιήματα · Τόμος δεύτερος. Αθήνα, Τα Τρία Φύλλα, 1981.

• Τα ποιήματα · Τόμος τρίτος. Αθήνα, Τα Τρία Φύλλα, 1991.

Πηγή: Ε.ΚΕ.ΒΙ