153 154 E Δ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


153

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ

Oυλαλούμ

Tο ποίημα περιλαμβάνεται στην ποιητική συλλογή του Γιάννη Σκαρίμπα Εαυτούληδες (1950). O τίτλος του ποιήματος φαίνεται να παραπέμπει στο ομώνυμο ποίημα του Edgar Alan Poe («Ulalume», 1847)· στον σημερινό αναγνώστη ο τίτλος ίσως θυμίζει και τη γνωστή λέξη «αλαλούμ», που αποδίδει μια κατάσταση γενικευμένης σύγχυσης.

Ήταν σα να σε πρόσμενα Κυρά
απόψε που δεν έπνεε όξω ανάσα,
κι έλεγα: Θά 'ρθει απόψε απ' τα νερά
κι από τα δάσα.

Θά 'ρθει, αφού φλετράει* μου η ψυχή,
αφού σπαρά* το μάτι μου σαν ψάρι,
και θα μυρίζει φώτα και βροχή
και νιο φεγγάρι…

Και να, το κάθισμά σου συγυρνώ*,
στολνώ* την κάμαρά μου αγριομέντα,
και να, μαζί σου κιόλας αρχινώ
χρυσή κουβέντα:

…Πως να, θα μείνει ο κόσμος με το «μπα»
που μ' έλεγε τρελόν, πως είχες γίνει
καπνός και –τάχας– σύγνεφα θαμπά
προς τη σελήνη . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Νύχτωσε και δε φάνηκες εσύ,
κίνησα να σε βρω στο δρόμο –οϊμένα–
154 μα σκούνταφτες (όπου εσκούνταφτα) χρυσή
κι εσύ με μένα.

Τόσο πολύ μ' αγάπησες, Κυρά,
που άκουγα διπλά τα βήματά μου!
Πάταγα 'γώ –στραβός– μες στα νερά;
κι εσύ κοντά μου…

Λ. Πολίτη, Ποιητική Aνθολογία, τόμ. 7, Δωδώνη

Παράλληλα Κείμενα
Γ. Σκαρίμπας, «Φαντασία» Γ. Σκαρίμπας, «Φαντασία»
Ν. Καββαδίας, «Πούσι» [Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ Λυκείου] Ν. Καββαδίας, «Πούσι» [Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ Λυκείου]


Λεξιλόγιο
*φλετράει: πάλλεται, φτερουγίζει *σπαρά: σπαρταρά *συγυρνώ: φτιάχνω *στολνώ: στολίζω

 


ΕΡΓΑΣΙΕΣ

  • Πιστεύετε ότι ο ομιλητής του ποιήματος απευθύνεται σε υπαρκτό πρόσωπο ή σε προϊόν της φαντασίας του; Ποια στοιχεία ενισχύουν καθεμιά από τις δύο εκδοχές;
  • Ποια είναι η σημασία της «χρυσής κουβέντας» στην τρίτη στροφή; Tι μαθαίνουμε από αυτήν για τον ομιλητή του ποιήματος;
  • Tι δηλώνει η σειρά αποσιωπητικών ανάμεσα στην τέταρτη και την πέμπτη στροφή του ποιήματος;
  • Σε τι διαφέρει ο τόνος των δύο τελευταίων στροφών από το υπόλοιπο ποίημα;


ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

  • Aκούστε το ποίημα, μελοποιημένο από τον Nικόλα Άσιμο, στον δίσκο του Bασίλη Παπακωνσταντίνου Πες μου ένα ψέμα ν' αποκοιμηθώ (Minos-Emi 1997), και σχολιάστε τη μουσική απόδοσή του. ουλολούμ, Β. Παπακωνσταντίνου


Γιάννης Σκαρίμπας (1893-1984)


Γιάννης Σκαρίμπας

Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό . Δες και παρακάτω στο Υλικό.


Το ποίημα «Ουλαλούμ», που δίνει τον τίτλο και στην πρώτη συλλογή του Γιάννη Σκαρίμπα (1936), παραπέμπει εμφανώς στο ομώνυμο ποιητικό έργο του Edgar Alan Poe (1847), ένα χαρακτηριστικό δείγμα σκοτεινής και γκροτέσκας ρομαντικής ποιητικής. Από το πρότυπο αυτό, ωστόσο, ο Σκαρίμπας κρατάει μόνο έναν απόηχο, στους δύο καταληκτικούς στίχους της πρώτης στροφής. Κατά τα άλλα, το ποίημα μοιράζεται σε δύο τμήματα, που τα χωρίζει η διακεκομμένη γραμμή ανάμεσα στην τέταρτη και την πέμπτη στροφή -στοιχείο που από μόνο του παρωδεί την αποσπασματικότητα της ρομαντικής ποίησης, δημιουργώντας την εντύπωση ημιτελούς έργου. Το πρώτο τμήμα του κειμένου (στροφές 1-4) παρωδεί με διακριτικό χιούμορ την ερωτική προσμονή του μοναχικού ρομαντικού υποκειμένου που, χαμένο στις ονειροφαντασίες του, απομονωμένο από τον κόσμο και λοιδορούμενο από τον κοινωνικό περίγυρο για τις σεληνιακές του επιδόσεις, εκλαμβάνει τα μηνύματα της φύσης και της ψυχής του ως οιωνούς για την επιστροφή τής (πιθανώς υπαρκτής, αλλά ενδεχομένως και εντελώς φαντασιακής) αγαπημένης. Αξιοσημείωτη είναι εδώ και η επιλογή του Σκαρίμπα να χρησιμοποιήσει ακραίο δημοτικιστικό - ιδιωματικό λεξιλόγιο («Κερά», «δάσα», «φλετράει», «σπαρά» κ.λπ.), σατιρίζοντας έτσι τις γλωσσικές υπερβολές του ύστερου δημοτικιστικού ρομαντισμού. Το δεύτερο τμήμα του ποιήματος (στροφές 5-6) εκφέρεται σε ριζικά διαφορετικό τόνο από το προηγούμενο. O ποιητικός λόγος προσγειώνεται στη σάτιρα και ο κλόουν-ομιλητής αυτοσαρκάζεται ευθέως, ομολογώντας ρητά τόσο την ασταθή του συνείδηση όσο και τη φαντασιακή του προσήλωση στην ιδανική αγαπημένη. Σε κάθε περίπτωση, το κατόρθωμα του Σκαρίμπα είναι ότι, σατιρίζοντας ρομαντικά αισθήματα και παρωδώντας τους ομόλογους ποιητικούς τρόπους, δεν καταλήγει σε ένα κωμικό στιχούργημα, αλλά σε μια εκδοχή «ταπεινού» λυρισμού, που συγκινεί αβίαστα τον σύγχρονο αναγνώστη, ακριβώς επειδή απελευθερώνει (και νομιμοποιεί) την αυτοσαρκαστική θέαση του ερωτικού πάθους.


 

Καίσαρ Εμμανουήλ, «Δυο καρδιές ηλεκτρισμένες σ' ένα τρένο»

 

Το πρωί, μέσα στο τρένο, όπως τη θέση μου
-την ίδια πάντα- παίρνω απέναντί σας,
τ' ωραίο, λιτό κεφάλι μου προσφέρετε
σα φρούτο σε κρυστάλλινη φρουτιέρα...

Μπροστά σας ένα απλό παιδάκι γίνομαι
που, ορθό σε μια προθήκη φωτισμένη,
νιώθει η καρδιά του απόκρυφα να δένεται
μ' ένα λαμπρό, γαλάζιο παιχνιδάκι...
Χρόνια με το ίδιο τρένο ταξιδεύουμε,
λικνίζοντας τ' απίθανα όνειρά μας:
στο ερωτικό, τ' αμφίβολο ταξίδι μας,
ω, ας μένουμε κι οι δυο μας πάντα ξένοι!


Γιάννης Σκαρίμπας
ΕΚΕΒΙ Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]
Βικιπαίδεια Βικιπαίδεια
Μελοποιημένα ποιήματα στο stixoi.info stixoi
ΤΑΙΝΙΕΣ
εκπομπή ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ Εποχές και Συγγραφείς. Γιάννης Σκαρίμπας [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]
εκπομπή ΤΟ ΣΟΛΟ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΣΚΑΡΙΜΠΑ ΕΡΤ

 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

 

Ήρωες

Οι ήρωες του ποιήματος είναι:

 

 

Τόπος

Τα γεγονότα του ποιήματος διαδραματίζονται

 

 

Χρόνος

Τα γεγονότα του ποιήματος γίνονται/έγιναν

 

 

Γλώσσα

Η γλώσσα του ποιήματος είναι

 

 

Στίχος-Μέτρο

Ο στίχος του ποιήματος είναι:

Το μέτρο του ποιήματος είναι:

 

 

Ενότητες

Το ποίημα μπορεί να χωριστεί στις εξής ενότητες:

 

 

Το σχόλιό σας...

...