58 59 60 E Δ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


58

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ

Εις Πάργαν

1 Α. Κάλβος, «Εις Πάργαν» (ολόκληρη η ωδή)

Στις έξι πρώτες στροφές από την ωδή «Εις Πάργαν», που έγραψε ο Κάλβος με αφορμή την παράδοση της Πάργας (βλ. και το ομώνυμο δημοτικό τραγούδι), περιέχονται τα βασικά γνωρίσματα της καλβικής ποίησης: θέμα εμπνευσμένο από τους εθνικούς αγώνες, υψηλός τόνος, κλασική αισθητική, αρχαιοπρεπής γλώσσα και ρητορικά σχήματα. Η ωδή περιέχεται στη συλλογή Λύρα (1824) και ανθολογείται εδώ με την πρωτότυπη ορθογραφική της μορφή.

                α΄

Σοβαρόν, υψηλόν
δώσε τόνον, ω Λύρα·
λάβε αστραπήν, και ήθος
λάβε νοός, υμνούμεν
        ένδοξον έργον.

                β΄

Διαπρεπή οι αθάνατοι*
έδωσαν των ανθρώπων
και ατίμητα δώρα·
αγάπην, αρετήν,
        εύσπλαγχνον στήθος*.

                γ΄

Αλλά και φρενών πτέρωμα
όπως, όταν η τύχη
εις τα κρημνά του βίου*
της αμάξης πλαγίαν
        την ορμήν φέρη·

 


59

   
                δ΄

Ημείς, ως τας κλαγγάς*
εις τα σύννεφα αφίνει
ο μέγας αετός
και εις τα βαθέα λαγκάδια
        αφρούς και βράχους·

                ε΄

Oμοίως υπερπετάξαντες*,
μακράν οπίσω ιδώμεν
την οργήν των τροχών
από τυφλάς ηνίας*
        διασυρομένων*.

                ζ΄

Ως αγλαά* τοσαύτα
δώρα δοξολογούνται,
αλλά πολύ αγλαότερον
ο νους οπού αποφεύγει
        την δουλωσύνην.

Α. Κάλβος, Ωδαί, Ίκαρος


Λεξιλόγιο
*οι αθάνατοι: οι θεοί
*εύσπλαχνον στήθος: ευσπλαχνία, πραότητα
*φρενών πτέρωμα: υψηλό φρόνημα, φιλελευθερισμός
*κρημνά του βίου: οι δυσκολίες της ζωής (μεταφορικά)
*κλαγγαί: κραυγές αετού
*υπερπετάξαντες: πετώντας ψηλά
*ηνία: χαλινάρια
*διασυρόμενα: παρασυρμένα
*αγλαά: λαμπρά

 


60

ΕΡΓΑΣΙΕΣ

  • Ποιο θεωρεί ο ποιητής πολυτιμότερο από τα δώρα που έδωσαν οι θεοί στους ανθρώπους; Aιτιολογήστε την εκτίμησή του.
  • Βρείτε την παρομοίωση και αναφερθείτε: α) στα τρία χρονικά στάδια που περιγράφει, β) στις εικόνες που τη συνθέτουν, γ) στη σημασία της.
  • Ποιο πρόσωπο χρησιμοποιεί ο ποιητής και γιατί;

 

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
1. Εντοπίστε τα στοιχεία κλασικισμού που συναντάμε στο απόσπασμα και εξηγήστε τη λειτουργία τους.
2. Το δημοτικό τραγούδι και η ωδή του Κάλβου αναφέρονται στο ίδιο ιστορικό γεγονός. Πώς παρουσιάζει τους Έλληνες της Πάργας το δημοτικό τραγούδι και πώς ο Κάλβος, στις τελευταίες στροφές της ωδής (ιε -ιζ ); Αιτιολογήστε την απάντησή σας επικαλούμενοι στοιχεία από τα κείμενα.

ιε'
Τα συνήθη χωράφια
αφήνοντες, εφύγατε
τον ξυγόν, προτιμώντες
την πικράν ξενιτείαν
και την πενίαν.

ις'
Πλην, της επιστροφής
εχάραξεν η ημέρα.
Πάντοτε οι επουράνιοι
μεγαλόθυμον γένος
υπερασπίξουν.

ιξ'
Εκεί οπού εκαύσατε
(ελληνική φροντίδα!)
των προγόνων τα λείψανα,
πάλιν οι πρόνοοι
χείρες εκεί σας φέρνουν.


ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

  • Χωριστείτε σε ομάδες και ερευνήστε ποια δώρα έδωσε ο θεός στον άνθρωπο, σύμφωνα με την αρχαία μυθολογία, τον χριστιανισμό ή οποια άλλη θρησκευτική παράδοση γνωρίζετε. Πώς μπορεί να χρησιμοποιήσει ο άνθρωπος αυτά τα δώρα;

Διονύσιος Τσόκος, Η φυγή από την Πάργα

Διονύσιος Τσόκος, Η φυγή από την Πάργα
Δείτε τον πίνακα σε μεγάλη ανάλυση στην Εθνική Πινακοθήκη


 

Ανδρέας Κάλβος (1792-1869)


Ανδρέας Κάλβος

Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό . Δες και παρακάτω στο Υλικό.


H καλβική ωδή χαρακτηρίζεται από πολλά νεοκλασικά στοιχεία, ρητορική τεχνική, αρχαιότροπη γλώσσα, υψηλό και δραματικό ύφος, αλλά και ιδιότυπο λυρισμό.

Στις έξι πρώτες στροφές της ωδής, ο Κάλβος κάνει μια γενική εισαγωγή για το «ένδοξο έργο» που πρόκειται να υμνήσει: την αγάπη, την αρετή και την ελευθεροφροσύνη που έδειξαν μες στη δοκιμασία τους οι Παργινοί ως τη στιγμή της ηθικής δικαίωσης και της επιστροφής τους στην πατρίδα, την οποία πραγματεύεται στις τρεις τελευταίες στροφές της ωδής. Θα πρέπει να επισημανθούν τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της ωδής ―τα οποία συνιστούν την ιδιαιτερότητα της καλβικής ποίησης― με έμφαση στη λειτουργία του επιθέτου και του ρήματος, της σύγκρισης και της πλατιάς παρομοίωσης, η χρήση της οποίας μπορεί να συσχετιστεί με ανάλογες ομηρικές παρομοιώσεις. Αξίζει ακόμη να γίνει ειδική αναφορά στην αρχαιότροπη σχέση του ποιητή με τη Λύρα, σε συνδυασμό με τη σημασιολογική ανάλυση εννοιών, όπως «ήθος» και «φρενών πτέρωμα». Οι έννοιες αυτές συνιστούν ατίμητο δώρο για τους ποιητές, αλλά αξιολογούνται ως λιγότερο σημαντικές, συγκρινόμενες με το αδούλωτο ψυχικό φρόνημα των Παργινών, το οποίο αποτελεί την πηγή της ποιητικής έμπνευσης.

 


Ανδρέας Κάλβος
Ψηφίδες, Ανδρέας Κάλβος. Για τη ζωή και το έργο του Ανδρέας Κάλβος. Για τη ζωή και το έργο του [πηγή: Ανεμόσκαλα (Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα)]
Ψηφίδες, Πρόσωπα και θέματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Ανδρέας Κάλβος [πηγή: Πρόσωπα και θέματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα)]
Εκπαιδευτική Τηλεόραση Ανδρέας Κάλβος (βίντεο) [πηγή: Εκπαιδευτική Τηλεόραση]
ΠΟ.Θ.Ε.Γ. ΠΟΘΕΓ
Ποιήματα του Ανδρέα Κάλβου στο Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού ΣΝΕΛ
Τέσσερα μελοποιημένα ποιήματα στο stixoi.info stixoi

Διονύσιος Τσόκος
στην Εθνική Πινακοθήκη Διονύσιος Τσόκος
στο paleta art Διονύσιος Τσόκος, Διονύσιος Τσόκος
Βικιπαίδεια Βικιπαίδεια
artnet artnet
Η δολοφονία του Καποδίστρια σε υψηλή ανάλυση στο Google Art & Culture Google
«Η Σχολή του Μoνάχου», άρθρο από την Ανδριανή Αμπάβη στο art magazine art magazine
«Η Γέννηση της Νεότερης Ελληνικής Ζωγραφικής», άρθρο από την Νάνσυ Μπαλούτογλου στο art magazine art magazine

 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

 

Ήρωες

Οι ήρωες του ποιήματος είναι:

 

 

Τόπος

Τα γεγονότα του ποιήματος διαδραματίζονται

 

 

Χρόνος

Τα γεγονότα του ποιήματος γίνονται/έγιναν

 

 

Γλώσσα

Η γλώσσα του ποιήματος είναι

 

 

Στίχος-Μέτρο

Ο στίχος του ποιήματος είναι:

Το μέτρο του ποιήματος είναι:

 

 

Ενότητες

Το ποίημα μπορεί να χωριστεί στις εξής ενότητες:

 

 

Το σχόλιό σας...

...