177 178 E Δ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


177

ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ

Τριαντάφυλλα στο παράθυρο

Εξώφυλλο ποιητικής συλλογής του Εμπειρίκου
Εξώφυλλο ποιητικής συλλογής του Εμπειρίκου

 

Το κείμενο προέρχεται από τη συλλογή Υψικάμινος, με την έκδοση της οποίας, το 1935, ο Α. Εμπειρίκος εισήγαγε τον υπερρεαλισμό στην Ελλάδα. Αναφέρεται στην αγάπη ως διαχρονική αξία της ανθρώπινης ύπαρξης και ύψιστο προορισμό της ζωής.

Σκοπός της ζωής μας δεν είναι η χαμέρπεια*. Υπάρχουν απειράκις ωραιότερα πράγματα και απ' αυτήν την αγαλματώδη παρουσία του περασμένου έπους. Σκοπός της ζωής μας είναι η αγάπη. Σκοπός της ζωής μας είναι η ατελεύτητη μάζα* μας. Σκοπός της ζωής μας είναι η λυσιτελής* παραδοχή της ζωής μας και της καθεμιάς ευχής εν παντί τόπω εις πάσαν στιγμήν εις κάθε ένθερμον αναμόχλευσιν* των υπαρχόντων. Σκοπός της ζωής μας είναι το σεσημασμένον δέρας* της υπάρξεώς μας.

Α. Εμπειρίκος, Υψικάμινος, Άγρα


Λεξιλόγιο
*χαμέρπεια: ευτέλεια, μικροί και ασήμαντοι στόχοι (όπως τα ερπετά χάμω στη γη) *ατελεύτητη μάζα: αιώνια ύλη *λυσιτελής: ωφέλιμη, χρήσιμη *αναμόχλευσις: ανακίνηση *σεσημασμένον δέρας: δέρμα που φέρει επάνων του αποτυπώματα

 


178

ΕΡΓΑΣΙΕΣ

  • Τι ορίζεται ως σκοπός της ζωής μας και γιατί;
  • Ποιες εκφραστικές και συντακτικές ιδιαιτερότητες παρατηρείτε στο κείμενο; Τι επιδιώκει να πετύχει μέσα από αυτές ο ποιητής;
  • Τι σημαίνει «η λυσιτελής παραδοχή της ζωής μας» και πώς συσχετίζεται αυτός ο σκοπός με την προτεινόμενη ηθική στάση;
  • Νομίζετε ότι το κείμενο του Εμπειρίκου μπορεί να θεωρηθεί ποίημα; Για ποιους λόγους;

    Δ. Σολωμός, «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» [Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ΄ Γυμνασίου] Δ. Σολωμός, «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» [Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ΄ Γυμνασίου]
    Κ.Π. Καβάφης, «Φωνές» [Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ΄ Γυμνασίου] Κ.Π. Καβάφης, «Φωνές» [Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ΄ Γυμνασίου]
    Γ. Σεφέρης, «Μυθιστόρημα. Α΄» Γ. Σεφέρης, «Μυθιστόρημα. Α΄»

 

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

1. Πώς συνδέεται ο τίτλος «Τριαντάφυλλα στο παράθυρο» με το κείμενο του Εμπειρίκου; Ποιες ομοιότητες ή διαφορές παρατηρείτε με το πρώτο ποίημα του Καρυωτάκη;

2. Στο ποίημα κυριαρχεί ο υψηλός τόνος και η αισιόδοξη διάθεση. Πώς προσπαθεί να μεταδώσει τα αισθήματά του ο ποιητής;

3. Γράψτε με τη σειρά που εμφανίζονται στο κείμενο τις λέξεις που σας έκαναν εντύπωση ή τις θεωρείτε βασικές για τη σύνθεση του ποιήματος. Ποια κοινά χαρακτηριστικά έχουν; Πώς ανταποκρίνεται η επιλογή τους στον σκοπό που εκθειάζει ο ποιητής;

4. Συγκρίνετε τα ποιήματα του Εμπειρίκου και της Πολυδούρη, εξετάζοντας πώς αντιμετωπίζει το περιεχόμενο και τον σκοπό της ζωής ο κάθε ποιητής και αιτιολογώντας τη στάση του.


ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

  • Κάθε επιστήμη μελετά με συγκεκριμένο τρόπο την έννοια και την αξία της ζωής. Απευθυνθείτε στους καθηγητές της Θεολογίας, της Βιολογίας, της Φυσικής και της Κοινωνικής και Πολιτικής Aγωγής και ζητήστε τους να δώσουν μια σύντομη απάντηση στο ερώτημα «Ποιος είναι ο σκοπός της ζωής» σύμφωνα με την επιστήμη τους. Συγκεντρώστε τις απαντήσεις τους και φτιάξτε ένα συνθετικό κείμενο για το κρίσιμο ερώτημα που διατυπώσατε.

 

Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Στέγες και αετοί

Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Στέγες και αετοί
Δείτε τον πίνακα σε μεγαλύτερη ανάλυση στην Εθνική Πινακοθήκη Εθνική Πινακοθήκη


Ανδρέας Εμπειρίκος (1901-1975)


Ανδρέας Εμπειρίκος

Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό . Δες και παρακάτω στο Υλικό.


Το κείμενο αποτελεί μια καλή ευκαιρία μύησης σε ορισμένες βασικές αρχές του υπερρεαλισμού. Η κυκλοφορία της Υψικαμίνου, της πρώτης ελληνικής υπερρεαλιστικής συλλογής, προκάλεσε αντιδράσεις στους κριτικούς αλλά και στο ευρύτερο κοινό (αρνητικά σχόλια, σάτιρα, διακωμώδηση). Κρίνεται, λοιπόν, απαραίτητο να ανιχνεύσουμε ή να υποθέσουμε τους πιθανούς λόγους που προκάλεσαν το 1935 την περιέργεια, τα ειρωνικά σχόλια ή την άρνηση. Η συνδυαστική ανάγνωση στίχων από το επόμενο κείμενο του Εγγονόπουλου, που αναφέρονται στη διωκόμενη μοίρα του καλλιτέχνη («εάν ακόμη δε με κατασπαράξανε αλύπητα, να πετάξουνε τις σάρκες μου στα σκυλιά») μπορεί να συμβάλει στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τις προβληματικές συνθήκες υποδοχής και γενικότερης αντιμετώπισης της υπερρεαλιστικής γραφής. Εδώ θα πρέπει να τονιστεί η μεγάλη διαφοροποίηση της υπερρεαλιστικής ποίησης από τις ισχύουσες λογοτεχνικές αντιλήψεις της εποχής, συγκρίνοντας το κείμενο του Εμπειρίκου με ένα δείγμα παραδοσιακής ποίησης, όπως π.χ. το ερωτικό ποίημα της Μαρίας Πολυδούρη. Η διαφορά ανάμεσα στο παραδοσιακό και στο υπερρεαλιστικό κείμενο είναι εμφανέστατη και μπορεί να σχολιαστεί σύντομα σε επίπεδο μορφής, μετρικής, γλώσσας και ιδεολογίας.

Στο συγκεκριμένο ποίημα του Εμπειρίκου δεν υπάρχουν ακραιφνώς υπερρεαλιστικά γνωρίσματα (ελεύθεροι συνειρμοί, λογικές υπερβάσεις, τολμηρή εικονοποιία κ.ά.). Η κατανόηση του ποιήματος ίσως είναι δύσκολη εξαιτίας της χυμώδους, επιβλητικής και λυρικής γλώσσας του. Αξίζει όμως να επισημανθεί το υψηλό ποιητικό ύφος που, καθώς κατακλύζεται από επίθετα, δείχνει έντονη συναισθηματική φόρτιση του ομιλητή και, με τις στομφώδεις επαναλήψεις «Σκοπός της ζωής μας», παραπέμπει σε ρητορικό, ηθικοδιδακτικό λόγο (τα εκφραστικά σχήματα και το ήθος του οποίου έχουν ενσωματωθεί στο ποίημα: θέση/αντίθεση, λεξιλόγιο και συναισθηματική φόρτιση). Εξάλλου η απαγγελία του ποιήματος από τον ίδιο τον Εμπειρίκο, με την έντονη συναισθηματική φόρτιση και τον υψηλό τόνο, δίνει με αντιπροσωπευτικό τρόπο το στίγμα της ποιητικής του.

 


Ανδρέας Εμπειρίκος

Ανδρέας Εμπειρίκος, Υψικάμινος

 

Ανδρέας Εμπειρίκος
στις Ψηφίδες, Πρόσωπα και θέματα της Νεοελληνικής ΛογοτεχνίαςΑνδρέας Εμπειρίκος [πηγή: Πρόσωπα και θέματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα)]
στον Πολιτιστικό Θησαυρό της Ελληνικής Γλώσσας ΠΟΘΕΓ
στο ΕΚΕΒΙ ΕΚΕΒΙ
στο Βιβλιοnet Βιβλιοnet
αναγνώσεις ποιημάτων στο Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού
στη Βικιπαίδεια Βικιπαίδεια
μελοποιημένα ποιήματα στο stixoi.info stixoi
ΤΑΙΝΙΕΣ
εκπομπή ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΕΡΤ
εκπομπή ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ ΕΡΤ
εκπομπή ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ ΕΡΤ
εκπομπή Η ΔΕ ΠΟΛΙΣ ΕΛΑΛΗΣΕΝ ΕΡΤ

 

Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, βιογραφία και έργα
στη Βικιπαίδεια εικ.,
στην Εθνική Πινακοθήκη επ,
στο Τελόγλειο Ίδρυμα Τεχνών, Α.Π.Θ. εικ.,
στο wiki art wiki art,
στο paleta art εικ.
στο ΙΣΕΤεικ.,
στο eikastikon εικ.,
στο Goole art Έργα του Γκίκα στο Google Arts & Culture,
στο Βιβλιοnet εικ.,
στο Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμούεικ.,
στο lifo εικ.,
στην εφ. ΤΟ ΒΗΜΑ εικ.

 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

 

Ήρωες

Οι ήρωες του κειμένου είναι

 

Τόπος

Τα γεγονότα του κειμένου διαδραματίζονται

 

 

Χρόνος

Τα γεγονότα του κειμένου γίνονται/έγιναν

 

 

Γλώσσα

Η γλώσσα του κειμένου είναι

 

 

Αφήγηση

Η αφήγηση γίνεται

 

 

Ο αφηγητής

Ο αφηγητής είναι ομοδιηγητικός/ετεροδιηγητικός, γιατί

 

 

Ενότητες

Το κείμενο μπορεί να χωριστεί στις εξής ενότητες:

 

 

Το σχόλιό σας...